دندان پزشکی یوسف بالوی پوربرای حفظ زیبایی و سلامتی دندان ها مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و محلول دهانشویه بهترین راه حل است. همچنین باید هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید. ممکن است پوسیدگی دندان با لکه های کوچکی شروع شده، درمان نشود و به عصب دندان برسد. در چنین مواقعی دندانپزشک با انجام عصب کشی، عفونت ها و پوسیدگی ها را بر می دارد، سپس دندان را ترمیم می کند. افرادی که به دقت مسواک می زنند، نیز گاهی با پوسیدگی دندان مواجه می شوند زیرا همیشه احتمال دارد جرم ها در محل اتصال دندان و لثه جمع شده به وسیله مسواک به خوبی تمیز نشود. به این ترتیب میکروب ها به آرامی دندان را خراب کرده و به عمق آن نفوذ می کنند، در حالی که ظاهر دندان کاملاً سالم به نظر می رسد.
به هر حال اگر پوسیدگی به اعصاب دندان رسیده باشد، نیاز به عمل عصب کشی دارید. قصد داریم در این مطلب درباره مراحل عصب کشی و تمام نکات مهم پیرامون آن بحث کنیم.
عصب کشی چیست؟
هر دندان از دو قسمت به نام تاج و ریشه تشکیل شده است. می توان گفت قسمتی که داخل لثه است، ریشه نام گرفته و قسمت بیرونی تاج می باشد. تاج نیز از مینا و عاج ساخته شده است (مینا قسمت بیرونی و عاج قسمت درونی تاج است). زیر عاج ناحیه ای به نام اتاق پالپ است که درون آن رگ های خونی و اعصاب دندان قرار گرفته اند. به عبارتی اتاق پالپ، بافت نرم دندان می باشد. حال اگر پوسیدگی به اتاق پالپ برسد، تنها راه درمان، عصب کشی است که شامل برداشتن پوسیدگی، زدودن عفونت ها و ترمیم می باشد. مراحل عصب کشی را در ادامه به تفصیل توضیح می‌دهیم.
مراحل عصب کشی دندان
عمل عصب کشی (Root Canal Treatment) با نام آندو هم شناخته می شود. برای انجام این عمل ابتدا دندانپزشک دندان شما را معاینه می کند و با بررسی رادیوگرافی تشخیص می دهد که پوسیدگی تا چه حد است. اگر پوسیدگی به اتاق پالپ رسیده و کانال های عصبی را عفونی کرده باشد، درمان با عصب کشی آغاز می شود. توجه کنید که وجود آبسه مانعی برای انجام عصب کشی است. بنابراین دندانپزشک با تجویز داروهای آنتی بیوتیک، ابتدا عفونت و التهاب را کاهش داده و پس از ۱۰ تا ۱۵ روز که عفونت کاهش پیدا کرد؛ عصب کشی را شروع می کند.
در مرحله اول داروی بی حسی موضعی تزریق می گردد. سپس با استفاده از فرز توربین عاج دندان سوراخ شده بعد از آن اتاقک پالپ برداشته می شود به این شکل دندانپزشک به کانال عصبی دندان می رسد. تعداد کانال عصبی دندان ها متفاوت است. مثلاً اگر ۲ کانال عصبی وجود داشته باشد، دندانپزشک می تواند در ۱ جلسه عمل عصب کشی را تمام کند. توسط ابزاری به نام فایل، عصب ها از دندان خارج می شوند و عفونت ها پاک می گردند. با ابزار مشابه دیگری، کانالی که خالی از عصب شده باز‌تر می شود تا پر کردن آن با مواد دندانپزشکی راحت تر باشد.
پس از اینکه عصب ها و عفونت ها برداشته شدند، از مواد مخصوص برای پر کردن کانال و ترمیم تاج استفاده می شود. بیمار می تواند پس از مدتی از روکش برای ترمیم کامل و زیبایی بیشتر دندان استفاده کند.
نکته: اگر دندان بیش از ۲ کانال عصبی داشته باشد، جلسه عصب کشی طولانی تر می شود. گاهی برخی از دندان های آسیا دارای ۵ کانال هستند و همین باعث می شود دندانپزشک برای برداشتن عصب ها نیاز به ۲ یا ۳ جلسه درمان داشته باشد.
مراحل عصب کشی دندان عفونی
عصب کشی دندان عفونی باید پس از انجام اقدامات درمانی برای از بین بردن عفونت انجام شود. یکی از شایع ترین بیماری های دهان و دندان عفونت دندان است. عفونت دندان درمان نشده باعث دندان درد شدید می شود.
با انجام عصب کشی دندان عفونی می توانید دندان طبیعی خود را نجات دهید. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث عفونت می شود. عفونت دندان به یکباره اتفاق نمی افتد و در یک دوره زمانی طولانی اتفاق می افتد.
باکتری های باقی مانده از مصرف غذا همراه با بزاق دهان باعث تشکیل اسید در دهان می شود که به آن پلاک دندانی می گویند. پس از مدتی پلاک های دندانی به ماده ای به نام جرم تبدیل می شوند. تارتار عامل اصلی پوسیدگی است.
حدود 30 تا 90 دقیقه طول می کشد تا عصب دندان عفونی کشیده شود. البته مدت زمان عصب کشی دندان های خلفی بیشتر از عصب کشی دندان های جلویی است. برداشتن عصب حدود یک یا دو جلسه طول می کشد.
مراحل عصب کشی دندان عفونی عبارتند از:
1. دندانپزشک متخصص با کمک داروهای بیهوشی لثه های بیمار را بیهوش می کند.
2. سپس تمام پوسیدگی ها برداشته می شود. عفونت و پوسیدگی در پالپ دندان با استفاده از تجهیزات دندانپزشکی حذف می شود.
3. ضدعفونی محل
4. بازکردن کانال ریشه با فایل های دستی و تخلیه کامل ریشه دندان
5. عکس برداری از دندان آسیب دیده برای اطمینان از تخلیه کامل عصب دندان
6. پرکردن فضای داخلی دندان و ریشه با مواد پرکننده مانند گوتاپرکا
7. پر کردن دندان با آمالگام یا کامپوزیت
مراحل عصب کشی دندان جلو
آماده سازی
ابتدا دندانپزشک یا متخصص ریشه دندان را با اشعه ایکس برای تعیین شکل دندان و تجزیه و تحلیل گسترش عفونت می گیرد. دندانپزشک یک بی حس کننده موضعی عمیق را به ناحیه مورد نظر تزریق می کند تا مطمئن شود که شما دردی احساس نمی کنید.
سپس پزشک یک نوار دندانی، یک پلاستیک سخت و نازک را روی دندان قرار می دهد تا فقط دندان آسیب دیده قابل مشاهده باشد. سپس دندان را سوراخ کرده و به دهانه آن دسترسی پیدا می کند.
حذف مغز دندان
بافت نرم داخل کانال ریشه دندان با دقت برداشته می شود تا از تجمع باکتری و عفونت در آن ناحیه جلوگیری شود. از آنجایی که این فضا در نهایت مسدود خواهد شد، پزشک باید در این مرحله تمام بافت را بردارد.
تمیز کردن
پس از برداشتن مغز دندان، دندانپزشک یا جراح مغز و اعصاب داخل آن را تمیز می کند تا از تشکیل آبسه جلوگیری کند. این ناحیه به طور کامل با آب یا کلرید سدیم شسته می شود تا باکتری ها یا مواد باقی مانده از بین بروند.
مسدود کردن
اکنون که کانال عصبی عاری از عفونت و تمیز است، پزشک کانال را می بندد تا از ورود مجدد باکتری به محل جلوگیری کند.
پر کردن
اغلب در طول جلسه دوم، دندانپزشک یا جراح از یک خمیر برای پر کردن سوراخ دسترسی ایجاد شده در جلسه اول استفاده می کنند.
قرار دادن تاج
در این ناحیه، پزشک می تواند تاج دندان آسیب دیده را برای جلوگیری از ترک خوردن آن قرار دهد.
مراحل عصب کشی دندان کودکان
درمان ریشه در کودکان یک درمان موثر برای رفع دندان درد و حفظ دندان است.
بسیاری از والدین تصور می‌کنند که دندان های شیری عصب و ریشه ندارند، اما باید توجه داشته باشیم که دندان های شیری مانند دندان های بالغ و دائمی دارای عصب و ریشه هستند و اگر پوسیدگی عصبی روی آن ها تأثیر بگذارد، درمان آسیب عصبی ضروری است.
اگر درمان عصب کشی روی دندان های شیری آسیب دیده انجام نشود، احتمال ایجاد آبسه روی این دندان ها وجود دارد. همچنین به دلیل وجود جوانه های دندان های دائمی در زیر دندان های شیری، احتمال آسیب و اختلال در رشد این دندان ها وجود دارد، بنابراین در صورت درگیری عصب باید درمان عصب کشی انجام شود.
روش عصب کشی دندان کودکان شامل مراحل زیر است که مشابه عصب کشی دندان بزرگسالان است و دندانپزشک قبل از هر اقدامی از معاینه بالینی و رادیوگرافی استفاده می کند تا میزان آسیب به مغز دندان را ارزیابی کند و تشخیص دهد که آیا عصب کشی انجام خواهد شد. برای عصب کشی دندان شیری ابتدا بی حسی موضعی انجام می شود تا اطراف دندان هدف کاملا بی حس شده و کودک دیگر احساس درد و ناراحتی نکند. سپس دندانپزشک با استفاده از ابزار مخصوص عصب دندان را برداشته و سوراخ کوچکی در تاج دندان ایجاد می کند و بسته به میزان آسیب، نوع مناسب عصب کشی یعنی پالپوتومی یا پالپکتومی را انتخاب می کند. پس از این مرحله، داخل دندان با محلول های ضد عفونی کننده تمیز و ضدعفونی می شود و کانال های ریشه با مواد مخصوص و مناسب پر می شوند. این مواد به حفظ ساختار دندان کمک می کنند و در جلوگیری از آسیب بیشتر دندان موثر هستند.
پس از اتمام کار، دندانپزشک دستورالعمل های مراقبت از کودک را پس از کشیدن عصب به والدین و کودک می دهد. این دستورالعمل ها شامل استفاده از مسکن ها برای کنترل درد، حفظ بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینات دوره ای است.
چه زمانی نیاز به عصب کشی داریم؟
وقتی پوسیدگی به اتاق پالپ یا همان بافت نرم دندان برسد، نیاز به عصب کشی دارید. معمولاً وقتی چنین اتفاقی بیفتد سه نشانه به همراه دارد:
● نوشیدن مایعات گرم و سرد باعث درد شدیدی در دندان می شوند.
● جویدن غذا با دندان پوسیده، باعث ایجاد درد شدید و غیر قابل تحملی می گردد.
● دندان لق شده یا قسمت زیادی از آن سیاه می شود.
اگر این علائم را تجربه کردید، سریعاً به دندانپزشکی مراجعه کنید. دندانپزشک با مشاهده تصویر رادیوگرافی تشخیص قطعی می دهد و عمل عصب کشی را آغاز می کند. به یک نکته مهم توجه داشته باشید که اگر دندانی را که به عصب رسیده به حال خود رها کنید، پس از مدتی تمام نشانه ها و درد‌های ناشی از پوسیدگی رفع می شوند زیرا اتاق پالپ کاملاً نابود شده و عفونت راه خود را به ریشه پیدا می‌کند. به این ترتیب پس از مدتی درد غیر قابل تحملی را تجربه می‌کنید که نشان می دهد باکتری ها در حال از بین بردن ریشه هستند. درمان ریشه باید توسط متخصص ریشه انجام شود. توصیه می کنیم پوسیدگی های سطحی را هر چه زودتر درمان کنید و دندانی که نیاز به عصب کشی دارد را نادیده نگیرید.
آیا عصب کشی درد دارد؟
برای پاسخ به این سؤال باید آستانه تحمل درد هر شخص را در نظر بگیریم، ولی با وجود داروهای بی حسی باکیفیتی که در حال حاضر وجود دارد معمولاً درد چندانی در هنگام عصب کشی حس نمی شود. مانند: در تمام اعمال دندانپزشکی ممکن است صدای فرز و تمیز کردن کانال های عصبی کمی آزار‌دهنده باشد، ولی قابل تحمل است و درد ندارد.
چند جلسه برای عصب کشی نیاز است؟
همان طور که قبلاً گفتیم تعداد جلسات عصب کشی بستگی به تعداد کانال های عصبی دندان دارد. در حالت معمول دندانپزشک می تواند در یک جلسه کار عصب کشی را به اتمام برساند و در جلسه بعد پرکردن و ترمیم دندان را انجام دهد. حال اگر دندان آبسه یا عفونت داشته باشد، عصب کشی به بعد از درمان عفونت موکول می شود و در این مدت بیمار باید داروهای آنتی بیوتیک مصرف کند. همچنین ممکن است در حین عصب کشی، دندانپزشک متوجه ضایعات دیگر شده یا نوع کانال به شکلی باشد که درمان به متخصص ریشه ارجاع داده شود. بهتر است به یک دندانپزشک با تجربه مراجعه کرده و به تشخیص و کار او اعتماد کنید.
هزینه عصب کشی دندان
هزینه عصب کشی دندان بر اساس تعداد کانال های عصبی محاسبه می شود. همچنین باید هزینه ای برای ترمیم یا پر کردن دندان و رادیوگرافی نیز بپردازید. معمولاً تعرفه عصب کشی در همه کلینیک ها مشخص و یکسان است، با این حال اگر متخصص ریشه یا متخصص دیگر این کار را انجام دهد؛ تعرفه بالا‌تر خواهد بود. همچنین ممکن است مواد ترمیم نیز قیمت های مختلفی داشته باشند.
آیا بعد از عصب کشی نیاز به روکش دندان داریم؟
تقریباً تمام دندانپزشکان بعد از انجام عصب کشی به بیمار توصیه می کنند برای استحکام بیشتر دندان از روکش استفاده کنند. همان طور که متوجه شدید برای عصب کشی قسمت زیادی از دندان برداشته شده و با مواد مخصوص پر می شود بنابراین دندان ضعیف می گردد و ممکن است با جویدن غذا دوباره آسیب ببینید یا بشکند. برای همین بهتر است از روکش استفاده کنید. اگر برای عصب کشی قسمت زیادی از دندان برداشته نشود، طبق تشخیص دندانپزشک استفاده از روکش ضرورتی ندارد. همچنین دندان های جلویی معمولاً بعد از عصب کشی با کامپوزیت ترمیم می شوند. پس نتیجه می گیریم که اگر بخش زیادی از دندان از بین نرفته باشد، نیازی به روکش ندارید.
عوارض عصب کشی دندان
عصب کشی یک روش درمانی است که باعث حفظ دندان های شما می شود، بنابراین انتظار نداریم که عوارض خاصی به همراه داشته باشد. با این حال اگر دندانپزشک مهارت کافی نداشته باشد، مشکلاتی پیش می آیند. برخی از عوارض عصب کشی که ناشی از عدم مهارت دندانپزشک می باشند عبارتند از:
● باقی ماندن عفونت در کانال ها که باعث آبسه در ریشه خواهد شد.
● برداشتن بخش زیادی از دندان بدون اینکه ضرورتی وجود داشته باشد (این کار باعث تضعیف بیشتر دندان می گردد)
● باقی ماندن یک کانال عفونی در دندان (ممکن است دندانپزشک وجود کانال اضافه را تشخیص نداده باشد)
مطمئن باشید با انتخاب یک دندانپزشک با تجربه هیچ یک از عوارضی که نام بردیم، بعد از عصب کشی دندان بوجود نمی آیند.
عمر دندان پس از عصب کشی
وقتی دندان عصب کشی شد نیاز به مراقبت های بیشتری دارد. همچنین با استفاده از روکش می توان استحکام و عمر دندان را افزایش داد. اگر پس از عصب کشی بهداشت دهان و دندان را به دقت رعایت کنید، عمر دندان به ۱۰ سال یا بیشتر هم خواهد رسید. کافی است روزی سه بار بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید و نخ دندان بکشید همچنین از مصرف خوراکی های چسبنده مانند پاستیل، آبنبات کشی و … خودداری کنید. خوراکی هایی مانند ته دیگ، تخمه آفتابگردان و … صدماتی به دندان وارد می کنند، پس تا جایی که ممکن است از مصرف آن‌ها اجتناب نمایید.
برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها برنامه مسواک زدن را فراموش نکنید. اگر متوجه شدید که پوسیدگی های سطحی در دندان بوجود آمده است، حتماً در اسرع وقت به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید و با هزینه کمتری برای درمان اقدام کنید. چنانچه علائم پوسیدگی و آسیب ریشه دندان را تجربه کردید، سهل انگاری نکنید و هر چه زودتر برای انجام عمل عصب کشی دست به کار شوید. چکاپ های دندانپزشکی را در برنامه سالانه خود قرار دهید، به این ترتیب حتی در سنین سالمندی تمام دندان های خود را حفظ خواهید کرد.