دندان پزشکی یوسف بالوی پوریکی از شایع ترین مشکلاتی که برای دندان پیش می آید پوسیدگی دندان می باشد. پوسیدگی دندان می تواند زمینه ساز بروز بیماری ها و مشکلات دیگر در دهان و دندان ها باشد. به همین دلیل لازم است در صورت پوسیدگی دندان ها هر چه سریع تر به دندانپزشکی مراجعه نمود.
در این مقاله سعی داریم تا علائم پوسیدگی دندان را بگوییم تا در صورت مواجه شدن با آن در اسرع وقت به دندانپزشکی مراجعه نمایید.
ابتدا بهتر است بدانید پوسیدگی چگونه به وجود می آید؟ در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان یعنی مسواک نزدن منظم و استفاده نکردن از نخ دندان، غذاها و موارد خوراکی خورده شده در میان دندان ها باقی می ماند. بعد از گذشت مدتی این مواد با تکثیر و انتشار باکتری باعث به وجود آمدن پلاک می شوند. پلاک های دندانی حاوی تعداد زیادی باکتری هستند که با نفوذ به لثه و داخل مینای دندان می توانند باعث آسیب رسیدن به آنها شوند. التهاب لثه و پوسیدگی دندان ها از شایع ترین تاثیرات پلاک های دندانی هستند.
باکتری ها با ایجاد حفره های مختلف در داخل دندان به مینای دندان آسیب می رسانند سپس به تاج دندان می رسند و به آن نیز آسیب می رسانند بعد از مدتی در صورتی که پوسیدگی دندان برطرف نگردد، باکتری ها پالپ دندان را تحت تاثیر قرار می دهند. در این مواقع دندان مورد نظر به شدت حساس می شود و درد زیادی را به همراه خواهد داشت. در این مرحله به اصطلاح پوسیدگی به عصب دندان رسیده است و باید درمان ریشه یا عصب کشی انجام شود.
علائم شروع پوسیدگی در دندان
نشانه های زیر از علائم شروع پوسیدگی در دندان است:
دندان درد
دندان ها ممکن است به دلیل عوامل مختلف دچار درد شوند که اصلی ترین علت آنها پوسیدگی است.
در صورتی که دچار دندان دردهای مقطعی همراه با عواملی که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم شدید، دندان شما پوسیده است.
دندان دردی که بر اثر پوسیدگی باشد اغلب طاقت فرسا می باشد و در هنگام خواب یا در مواقع خوردن مواد غذایی روی می دهد.
بوی بد دهان
یک دیگر از علائم پوسیدگی بوی بد دهان می باشد، گرچه بوی نامطبوع دهان دلایل مختلف دارد اما یکی از آنها پوسیدگی دندان ها است. همچنین گاهی مزه دهان نیز به تلخی می رود.
تغییر رنگ دندانی که درد می کند
اگر دچار دندان درد شده اید و می خواهید علت آن را بیابید باید به رنگ آن توجه کنید. رنگ دندان پوسیده معمولا مایل به قهوه ای است همچنین گاهی روی آن لکه های سفیر دیده می شود.
بیشتر بخوانید: لکه های دندانی نشان از چیست؟
حساسیت دندان
اگر هنگام خوردن مواد غذایی، آشامیدن آب یخ، چای، خوردن بستنی و ... دندان های شما دچار حساسیت می شود نشانه ای از پوسیدگی است.
شکستگی دندان
در صورتی که پوسیدگی عمیق باشد ممکن است دندان مورد نظر در هنگام جویدن غذا به سرعت بشکند.
التهاب لثه
پوسیدگی اگر شدت داشته باشد می تواند باعث التهاب لثه شود. در برخی مواقع پوسیدگی همراه با درد نیست اما وقتی شدت آن زیاد شود و به پالپ دندان برسد باعث التهاب لثه و همچنین دندان درد می شود.
هر کدام از علائم بالا ممکن است به تنهایی رخ دهد که می تواند علت دیگری جز پوسیدگی داشته باشد اما اگر چند مورد از موارد بالا با هم بروز کرد باید به دندانپزشکی مراجعه نمایید. زیرا می توان گفت دندان مورد نظر صد در صد پوسیده است.
چه افرادی بیشتر دچار پوسیدگی دندان می شوند؟
- افرادی که در طول روز فقط یکبار مسواک می زنند و از نخ دندان استفاده نمی کنند. به طور کلی افرادی که بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی کنند بیشتر در معرض پوسیدگی دندان ها هستند.
- اشخاصی که دخانیاتی نظیر سیگار مصرف می کنند. دود ناشی از سیگار دندان ها را حساس کرده و به سرعت آنها را در معرض پوسیدگی قرار می دهد.
- کمبود کلسیم؛ افرادی که از کمبود کلسیم رنج می برند نیز به پوسیدگی دندان ها دچار می شوند.
- افراد خیلی پیر و کودکان نیز در معرض پوسیدگی دندان ها هستند. کهولت سن باعث می شود دندان ها حساس و آسیب پذیر شوند. همچنین در سنین کودکی نیز پوسیدگی دندان به وفور رخ می دهد.
- مصرف زیاد شیرینی ها و کربوهیدارت
- افرادی که حداقل در سال یکبار هم به دندانپزشکی مراجعه نمی کنند.
درمان پوسیدگی دندان ها چگونه است؟
برای درمان پوسیدگی دندان ها ابتدا باید از آن عکس رادیوگرافی تهیه نمود. دندانپزشک با استفاده از عکس می تواند دندان ها پوسیده و آن دندان هایی که نیاز به درمان ریشه دارند را شناسایی کند.
بعد از شناسایی دندان مورد نظر اگر پوسیدگی سطحی باشد باید قسمت پوسیده از دندان خارج گردد و دندان با مواد مخصوص پر شود.
اگر پوسیدگی عمیق باشد باید روکش دندان انجام شود و همچنین اگر پوسیدگی به پالپ دندان رسیده باشد باید درمان ریشه یا عصب کشی انجام گیرد.
گاهی مواقع پوسیدگی بسیار شدید می باشد و هیچکدام از درمان های بالا قابل انجام نیست در این صورت دندان مورد نظر باید کشیده شود.
توصیه می کنیم هر شش ماه یکبار حتما به دندانپزشکی مراجعه نمایید تا وضعیت کلی دندانها بررسی شود و در صورتی که دندانی پوسیده شده باشد به سرعت درمان گردد.
انواع پوسیدگی دندان
همان طور که می دانید پوسیدگی دندان به معنی تخریب ساختار دندان بر اثر عوامل مختلفی مانند باکتری ها و قندهای موجود در غذا است. پوسیدگی دندان به سه نوع اصلی تقسیم می شود که هر یک از آنها در بخش های مختلف دندان ایجاد می شوند.
۱. پوسیدگی سطحی
پوسیدگی سطحی به آسیب هایی اطلاق می شود که تنها در لایه خارجی دندان، یعنی مینای دندان، رخ می دهد. این نوع پوسیدگی معمولاً در مراحل اولیه آن با تغییر رنگ های سفید یا قهوه‌ای در سطح دندان مشاهده می شود و معمولاً بدون درد است. اگر در این مرحله تشخیص داده و درمان شود، از پیشرفت بیشتر جلوگیری می گردد.
۲. پوسیدگی شیارها و حفره ها
پوسیدگی شیارها و حفره ها بیشتر در سطح جویدنی دندان ها و در دندان های عقبی (آسیاها) ایجاد می شود. این پوسیدگی ناشی از تجمع مواد غذایی و باکتری ها در شیارها و ترک های کوچک سطح دندان است. این نواحی به سختی تمیز می شوند و به‌دلیل قرارگیری عمقی آن ها، امکان پوسیدگی بیشتر وجود دارد. معمولاً این نوع پوسیدگی در سنین جوانی و نوجوانی رخ می دهد.
۳. پوسیدگی ریشه
پوسیدگی ریشه زمانی رخ می دهد که لثه ها تحلیل رفته و بخش های زیرین دندان، یعنی ریشه ها، در معرض محیط دهان قرار می گیرند. ریشه های دندان فاقد مینای محافظ هستند، بنابراین سریع تر تحت تاثیر باکتری ها قرار گرفته و دچار پوسیدگی می شوند. این نوع پوسیدگی اغلب در افراد مسن‌تر یا کسانی که مشکلات لثه ای دارند، شایع تر است.
۴. پوسیدگی بین دندانی
این نوع پوسیدگی بین دو دندان مجاور رخ می دهد و به خاطر عدم دسترسی آسان به این نواحی برای تمیز کردن مناسب، یکی از شایع ترین انواع پوسیدگی است. استفاده نکردن از نخ دندان و مسواک های بین دندانی منجر به تجمع باکتری ها در این مناطق شده و به پوسیدگی های عمیق بین دندان ها منجر می شود.
آیا می دانید که کمبود کدام ویتامین باعث پوسیدگی دندان میشود؟
رژیم غذایی تأثیر مستقیمی بر سلامت دهان و دندان ها دارد و کمبود برخی ویتامین ها می تواند منجر به مشکلات دندانی از جمله پوسیدگی شود. در این بخش، به بررسی ویتامین های مهمی که کمبود آن ها باعث پوسیدگی دندان می شود، می پردازیم.
۱. ویتامین D
ویتامین D یکی از مهم ترین ویتامین ها برای حفظ سلامت دندان ها و جلوگیری از پوسیدگی آن ها است. این ویتامین به جذب کلسیم و فسفر در بدن کمک می کند که این دو ماده معدنی نقش کلیدی در ساختار و استحکام دندان ها دارند. کمبود ویتامین D می تواند منجر به کاهش جذب کلسیم شده و در نهایت ضعیف شدن دندان ها و افزایش خطر پوسیدگی را به دنبال داشته باشد. علاوه بر این، ویتامین D در حفظ سلامت لثه ها نیز نقش دارد. کمبود این ویتامین باعث می شود که لثه ها ضعیف شده و احتمال بروز بیماری های لثه ای که خود به پوسیدگی دندان منجر می شوند، افزایش یابد.
۲. ویتامین C
ویتامین C به عنوان یکی از مهم ترین آنتی اکسیدان ها برای سلامت عمومی بدن شناخته می شود و نقشی حیاتی در حفظ سلامت لثه ها دارد. این ویتامین به تولید کلاژن، که پروتئین اصلی در ساختار بافت های همبند است، کمک می کند. لثه ها نیز به شدت به وجود کلاژن برای حفظ استحکام و سلامت نیاز دارند. کمبود ویتامین C باعث ضعیف شدن لثه ها، تحلیل رفتن آن ها و در نهایت قرارگیری بیشتر ریشه های دندان در معرض محیط دهان می شود. این امر باعث افزایش خطر پوسیدگی دندان ها به ویژه در ناحیه ریشه خواهد شد. همچنین، ویتامین C به مقابله با التهاب و عفونت های دهانی کمک می کند و کمبود آن ممکن است به ایجاد التهاب لثه و بیماری های دهانی دیگر منجر شود.
۳. ویتامین A
ویتامین A نیز نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان ها ایفا می کند. این ویتامین به تولید بزاق، که به عنوان یک سد طبیعی برای مقابله با باکتری ها و اسیدهای مضر عمل می کند، کمک می نماید. بزاق همچنین به تمیز نگه داشتن دهان و از بین بردن مواد غذایی باقی مانده کمک می کند. کمبود ویتامین A می تواند منجر به کاهش تولید بزاق و خشکی دهان شود. خشکی دهان یکی از عوامل موثر در ایجاد پوسیدگی است، زیرا در نبود بزاق کافی، باکتری ها و اسیدها فرصت بیشتری برای حمله به دندان ها دارند.
۴. ویتامین K
ویتامین K یکی دیگر از ویتامین های ضروری برای سلامت دهان و دندان است. این ویتامین به تولید پروتئین هایی که در فرایند معدنی شدن دندان ها و تقویت استخوان های پیرامون دندان ها نقش دارند، کمک می کند. کمبود ویتامین K ممکن است باعث تضعیف استخوان های فک و دندان ها شده و خطر پوسیدگی دندان ها را افزایش دهد. همچنین، ویتامین K در فرایند لخته شدن خون نقش دارد. این ویتامین می تواند به بهبود زخم های دهانی کمک کرده و از خونریزی بیش‌ازحد لثه ها که ممکن است به عفونت و در نهایت پوسیدگی دندان ها منجر شود، جلوگیری کند.
۵. ویتامین های گروه B
ویتامین های گروه B به ویژه ویتامین B12 و فولات نیز نقش مهمی در سلامت دهان و دندان ها دارند. این ویتامین ها به حفظ سلامت لثه ها و بافت های دهانی کمک کرده و از التهاب و خونریزی لثه ها جلوگیری می کنند. کمبود ویتامین های گروه B می تواند باعث التهاب لثه و افزایش خطر عفونت های دهانی شود که این شرایط به نوبه خود زمینه ساز پوسیدگی دندان ها است.
۶. کلسیم و فسفر
علاوه بر ویتامین ها، دو ماده معدنی مهم یعنی کلسیم و فسفر نیز برای سلامت دندان ها ضروری هستند. کلسیم به عنوان جزء اصلی ساختار دندان ها و استخوان ها شناخته می شود و کمبود آن منجر به ضعیف شدن مینای دندان و افزایش خطر پوسیدگی می شود. فسفر نیز به همراه کلسیم در استحکام دندان ها نقش دارد. کمبود این دو ماده معدنی به تضعیف دندان ها و مستعد شدن آن ها برای پوسیدگی منجر می شود.
سلامت دندان ها به طور مستقیم با دریافت کافی ویتامین ها و مواد معدنی مرتبط است. کمبود ویتامین های D، C، A، K، گروه B و همچنین کلسیم و فسفر می تواند خطر پوسیدگی دندان ها را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد. برای جلوگیری از این مشکل، رعایت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از این ویتامین ها و مواد معدنی، همراه با مراقبت های منظم دهان و دندان بسیار حائز اهمیت است.
روش توقف پوسیدگی دندان
حتما شما هم دوست دارید بدانید که چگونه میتوان پوسیدگی دندان را متوقف کرد. برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان و حتی متوقف کردن آن، چند روش موثر وجود دارد که می‌توانید در زندگی روزمره خود از آنها استفاده کنید.
- اولین و مهم‌ترین روش پیشگیری، رعایت بهداشت دهان و دندان است. مسواک زدن دو بار در روز با یک خمیر دندان حاوی فلوراید می‌تواند به تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی کمک کند. همچنین استفاده از نخ دندان برای پاکسازی فضاهای بین دندانی و جلوگیری از تجمع پلاک‌های باکتریایی ضروری است.
- دومین روش، مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌هاست. دندانپزشکان می‌توانند پوسیدگی‌های کوچک را در مراحل اولیه شناسایی و با روش‌های ساده مانند فلوراید تراپی درمان کنند. همچنین در صورت نیاز، از روش‌های پیشرفته‌تری مانند پر کردن دندان استفاده میشود.
- تغذیه سالم نیز نقش مهمی در جلوگیری از پوسیدگی دندان دارد. مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D مانند شیر و لبنیات به تقویت مینای دندان کمک می‌کند. همچنین پرهیز از مصرف زیاد شکر و نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه و آبمیوه‌های صنعتی، می‌تواند خطر پوسیدگی را کاهش دهد.
فراموش نکنید که استفاده از محصولات حاوی فلوراید مانند دهانشویه‌ها و آدامس‌های بدون قند نیز به توقف روند پوسیدگی کمک می‌کنند. فلوراید به بازسازی مینای دندان و جلوگیری از تشکیل حفره‌ها کمک می‌کند.
کمبود کدام ویتامین باعث پوسیدگی دندان میشود
پوسیدگی دندان به دلایل مختلفی از جمله تغذیه نامناسب و کمبود ویتامین‌ها اتفاق می‌افتد. ویتامین‌ها نقش مهمی در حفظ سلامت دندانها و جلوگیری از پوسیدگی دارند. یکی از مهم‌ترین ویتامین‌هایی که کمبود آن می‌تواند به پوسیدگی دندان منجر شود، ویتامین D است. ویتامین D به جذب کلسیم و فسفر در بدن کمک می‌کند که این دو ماده معدنی برای استحکام دندانها ضروری هستند. وقتی بدن کمبود ویتامین D دارد، جذب کلسیم کاهش پیدا می‌کند و این مسئله باعث ضعیف شدن مینای دندان میشود. مینای دندان لایه محافظ بیرونی دندانها است که اگر ضعیف شود، دندانها بیشتر در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرند. افراد با کمبود ویتامین D ممکن است بیشتر دچار حساسیت دندانی و پوسیدگی شوند. علاوه بر ویتامین D، کمبود ویتامین C نیز می‌تواند به سلامت دندانها آسیب برساند. ویتامین C برای سلامت لثه‌ها و بافت‌های اطراف دندان بسیار مهم است. کمبود ویتامین C ممکن است به التهاب لثه، خونریزی لثه و در نهایت عفونت و پوسیدگی دندانها منجر شود. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، به خصوص مرکبات، می‌تواند به تامین ویتامین C مورد نیاز بدن کمک کند. ویتامین K یکی دیگر از ویتامین‌هایی است که نقش مهمی در سلامت دندانها ایفا می‌کند. این ویتامین به تنظیم کلسیم در بدن کمک می‌کند و نقش حیاتی در معدنی شدن دندانها دارد. کمبود ویتامین K می‌تواند باعث کاهش کلسیم در مینای دندان و افزایش خطر پوسیدگی شود. پس، تغذیه متعادل و مصرف ویتامین‌های D، C، و K در کنار مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک کند. اگر مشکوک به کمبود ویتامین هستید، بهتر است با پزشک یا دندانپزشک خود مشورت کنید و در صورت نیاز، مکمل‌های ویتامینی مصرف کنید.
قرص برای جلوگیری از پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند باعث درد و حتی از دست دادن دندان شود. در کنار روش‌های معمولی مانند مسواک زدن و استفاده از نخ دندان، مصرف برخی از مکمل‌ها و قرص‌ها نیز می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک کند. این قرص‌ها معمولاً حاوی مواد معدنی و ویتامین‌هایی هستند که به تقویت دندانها و مینای آنها کمک می‌کنند. یکی از این مکمل‌ها، قرص‌های حاوی فلوراید است. فلوراید یک ماده معدنی است که به بازسازی مینای دندان و جلوگیری از تشکیل حفره‌های پوسیدگی کمک می‌کند. بسیاری از دندانپزشکان ممکن است برای بیمارانی که دچار پوسیدگی‌های مکرر هستند، مکمل‌های فلوراید تجویز کنند. این قرص‌ها به خصوص برای کودکان در حال رشد که دندان‌های دائمی آنها در حال شکل‌گیری است، بسیار مفید هستند. علاوه بر فلوراید، قرص‌های حاوی کلسیم و ویتامین D نیز می‌توانند به تقویت دندانها کمک کنند. کلسیم یکی از مواد معدنی اصلی در ساختار دندانها است و ویتامین D به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک می‌کند. مصرف مکمل‌های حاوی این دو ماده معدنی می‌تواند از ضعیف شدن مینای دندان و در نتیجه پوسیدگی جلوگیری کند. افراد با رژیم‌های غذایی کم‌کلسیم یا کسانی که به میزان کافی در معرض نور خورشید نیستند، معمولاً از این مکمل‌ها بهره‌مند می‌شوند. همچنین برخی از قرص‌های پروبیوتیک مخصوص دهان و دندان نیز می‌توانند به جلوگیری از پوسیدگی کمک کنند. این پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفید دهان را تقویت کرده و تعادل میکروبی دهان را حفظ می‌کنند. با کاهش باکتری‌های مضری که باعث پوسیدگی می‌شوند، این مکمل‌ها به حفظ سلامت دندانها کمک می‌کنند. در نهایت، توصیه میشود که قبل از شروع مصرف هرگونه مکمل یا قرص برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، با دندانپزشک خود مشورت کنید. هرچند این مکمل‌ها می‌توانند مفید باشند، اما به تنهایی جایگزین مراقبت‌های روزمره مانند مسواک زدن و مراجعه به دندانپزشک نمی‌شوند.