دندان پزشکی یوسف بالوی پوردلایل سیاه شدن رنگ دندانها، از نظر دندانپزشکان و متخصصان مورد بررسی قرار گرفته است. همان‌طور که می‌دانید دندانها در حالت عادی و بدون مشکل، سفید، زرد یا خاکستری مایل به سفید هستند. مینای دندان تا حد زیادی از عنصر کلسیم ساخته شده پس این طیف‌های رنگی که نام بردیم به دلیل وجود کلسیم است. حالا می‌خواهیم بدانیم دلایل سیاه شدن رنگ دندانها چیست؟ چه زمانی لازم است به دندانپزشک مراجعه کنیم؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها به اطلاعات دقیقی نیاز داریم تا در صورت وجود مشکل در اسرع وقت به دندانها رسیدگی کرده و همچنین در همه هزینه‌ها صرفه جویی کنیم. برای بررسی دلایل سیاه شدن رنگ دندانها، لطفاً ادامه مطلب را بخوانید …
علت سیاه شدن رنگ دندانها
علت سیاه شدن رنگ دندانها همان طور که پیش از این گفتیم توسط یک دندانپزشک قابل تشخیص است با این حال در این مطلب به تعدادی از دلایل سیاه شدن رنگ دندانها می‌پردازیم اما در صورت بروز این مشکل حتماً در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که علت سیاه شدن رنگ دندانها می‌تواند به عوامل داخلی یا خارجی مربوط باشد.
عوامل خارجی سیاه شدن دندان
عوامل خارجی سیاه شدن دندان، همان طور که از نام عوامل خارجی مشخص است، دلایلی در خارج از بدن انسان، باعث می‌شوند که رنگ دندانها تغییر کند. برای مثال مصرف زیاد نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های دارای رنگ افزودنی، قهوه، برخی ادویه‌ها و … رنگ دندانها را عوض می‌کنند زیرا موادی که نام بردیم، دارای رنگدانه‌هایی هستند که به محض مصرف آنها، به دندان می‌چسبند و بر روی سطح مینای دندان ثابت می‌مانند.
اگر از مواد خوراکی مذکور استفاده می‌کنید، بهتر است بلافاصله بعد از مصرف، دندانها را مسواک بزنید. اگر این عادت‌های غذایی به مدت چندین سال ادامه پیدا کنند، پلاک‌های دندانی روی هم جمع شده و تبدیل به جرم سختی به نام تار تار خواهند شد. تار تار می‌تواند رنگ دندانها را به سیاه، خاکستری یا قهوه‌ای تبدیل کند که علاوه بر ظاهر ناخوشایند، یک بیماری دهان و دندان نیز محسوب می‌گردد. لازم به ذکر است که حتی اگر از مواد خوراکی مضر و رنگی استفاده نکنید ولی عادت مسواک زدن را ترک نمایید باز هم ممکن است به دلیل وجود پلاک‌های دندان، به تار تار مبتلا شوید پس در هر شرایطی، در شبانه‌روز، دو بار مسواک بزنید. فراموش نکنید که مصرف سیگار هم می‌تواند باعث سیاه شدن دندانها باشد.
عوامل داخلی سیاه شدن دندان
عوامل داخلی سیاه شدن دندان در اکثر موارد مربوط به عفونت‌ها یا پوسیدگی‌های لایه‌های زیرین دندان است. به این نوع از عفونت، عفونت پالپ یا مغز دندان گفته می‌شود. برای مثال در مواردی، به دلیل اینکه از نخ دندان به درستی استفاده نکرده‌اید، پوسیدگی بسیار کوچکی در بین دندانها ایجاد می‌شود که خارج از دید شما بوده و به نظر می‌رسد که دندان کاملاً سالم است.
پس از مدتی این پوسیدگی سطحی و ریز مانند حفره‌ای عمیق‌تر شده و از داخل دندان را خراب می‌کند. وقتی چند ماه بگذرد و لایه‌های داخلی دندان دچار پوسیدگی شوند، می‌توانید ببینید دندان به ظاهر سالم شما، رنگی مایل به سیاه پیدا کرده است. در چنین شرایطی هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت امکان، پوسیدگی درمان شود. برای جلوگیری از این مشکل، توصیه می‌کنیم که از نخ دندان با سایز مناسب استفاده کرده و به دقت این کار را انجام دهید. همچنین حتی اگر احساس می‌کنید تمام دندانها سالم هستند، برای چکاپ هر ۶ ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید.
علت لکه‌های سیاه روی دندان
علت لکه‌های سیاه روی دندان غیر از مواردی که پیش از این نام بردیم می‌تواند به دلیل انواع عفونت‌ها و پوسیدگی‌ها اتفاق بیفتد. برای مثال در بعضی از موارد رنگ دندانها، به صورت یکپارچه سیاه نمی‌شود بلکه لکه‌ها یا نقاط ریز سیاه رنگی نمایان می‌شوند که بعد از مدتی پیشرفت کرده و رنگ دندان را به کلی تغییر می‌دهند. یکی از مهم‌ترین انواع بیماری‌های دندان که از دلایل سیاه شدن رنگ دندانها است، با عنوان دندان مرده شناخته می‌شود.
دندان مرده به دو دلیل بوجود می‌آید: پوسیدگی شدید و ضربه. در مورد اول یعنی پوسیدگی شدید، پوسیدگی به صورت سطحی است و از لکه‌های کوچک تشکیل شده‌اند، در صورتی که این پوسیدگی‌های کوچک و بی‌اهمیت درمان نشوند، به مرور زمان شبیه به حفره‌های ریز و عمیقی در می‌آیند به شکلی که پوسیدگی به مغز دندان یا پالپ می‌رسد. سپس این پوسیدگی و عفونت، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های مخرب خواهد بود. باکتری‌ها به اعصاب دندان حمله می‌کنند و عصب را می‌کشند که در نتیجه، جریان خون در دندان قطع شده و دندان یکپارچه سیاه می‌شود.
یکی از مهم‌ترین نکات مربوط به دندان مرده، این است که فرآیند کشته شدن عصب توسط باکتری‌ها با درد بسیار شدیدی همراه خواهد بود. توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از ابتلا به این مورد دردناک، پوسیدگی‌های سطحی را در اسرع وقت درمان کنید. دلیل دوم برای دندان مرده، ضربه شدیدی است که به دندان وارد می‌شود. این ضربه می‌تواند به دلیل برخورد اجسامی مانند توپ باشد یا هنگام تصادفات رانندگی و … اتفاق بیفتد. در واقع ضربه به اندازه‌ای شدید است که جریان خون را در پالپ متوقف می‌کند و دندان می‌میرد. دندان مرده، به رنگ سیاه تغییر می‌کند. حالا متوجه شدیم که یکی از دلایل سیاه رنگ شدن رنگ دندانها می‌تواند وجود دندان مرده باشد.
علت سیاه شدن روکش دندان
علت سیاه شدن روکش دندان مورد بعدی است که می‌خواهیم درباره آن بحث کنیم. برای افرادی که از انواع روکش‌ها برای ترمیم دندان خود استفاده کرده‌اند، گاهی پیش می‌آید که بعد از مدتی، رنگ دندان ترمیم شده تغییر کند. روکش دندان از جنس دندان‌های طبیعی نیست و دچار پوسیدگی نمی‌شود پس دلایل سیاه شدن رنگ دندانها در چنین مواردی چیست؟ ابتدا در نظر داشته باشید که تمام موادی که برای ترمیم و زیبایی دندان به کار می‌روند، دارای سطح کاملاً صافی نیستند که این ناصافی تنها با میکروسکوپ قابل مشاهده است.
حالا اگر فردی عادت‌های غذایی نامناسب (مانند مصرف نوشابه‌های گازدار، خوراکی‌های دارای رنگ، قهوه و …) داشته یا مصرف کننده سیگار و مواد مخدر باشد، بدیهی است که رنگدانه‌های مختلف در سطوح میکروسکوپی روکش دندان، باقی می‌مانند. به مرور زمان حجم این رنگدانه‌ها بیشتر شده و تغییر رنگ روکش، محسوس‌تر خواهد بود. پس اگر دندان خود را ترمیم کرده‌اید و دندان دارای روکش است باید با دقت بیشتری از نخ دندان و مسواک استفاده کنید تا روکش تغییر رنگ ندهد.
علت سیاه شدن روکش دندان می‌تواند به موارد دیگری هم مربوط باشد. برای مثال همان‌طور که می‌دانید گاهی برای ترمیم دندان و چسباندن روکش، از پایه‌های فلزی مانند پین استفاده می‌شود که این پین‌ها، رنگ تیره‌ای دارند، حالا اگر بعد از انجام روکش در طی چند سال، لثه فرد تحلیل برود، پایه فلزی مشخص می‌شود و طاهر دندان، تیره به نظر می‌رسد. مثال دیگر اینکه ممکن است فرد با رعایت بهداشت و مسواک زدن به صورت مرتب، روکش را تمیز نگه دارد اما دندانی که زیر روکش قرار دارد، دچار پوسیدگی شده و رنگ تیره آن از زیر روکش مشخص شود. در چنین مواقعی دندان به رنگ خاکستری دیده خواهد شد.
مضرات جرم گیری دندان
مضرات جرم گیری دندان در صورتی که این عمل توسط دندانپزشک مجرب انجام نشود، بسیار زیاد خواهد بود. یک دندانپزشک مجرب با معاینه دندان‌های شما و عادت‌هایی که در زندگی دارید می‌تواند بهترین تصمیم را برای جرم گیری دندانها بگیرد. بعد از اینکه دلایل سیاه شدن رنگ دندانها را دانستیم، معمولاً اولین راهی که به نظرمان می‌رسد جرم گیری دندان است. ولی بهتر است قبل از این کار مضرات جرم گیری دندان را هم بررسی کنیم. همان‌طور که گفتیم، عاداتی که در زندگی دارید می‌تواند بر دندانها تأثیر داشته باشد برای مثال، مصرف غذاها و نوشیدنی‌های دارای رنگ، مصرف سیگار و مواد مخدر از جمله عادت‌های مخربی هستند که بعد از جرم گیری دندان، باعث تخریب بیشتری بر روی مینای دندان خواهند بود.
بنابراین اگر به صورت مرتب مسواک نمی‌زنید یا سیگار و مواد مخدر مصرف می‌کنید بهتر است جرم گیری دندان انجام ندهید. در غیر این صورت، جرم گیری دندان می‌تواند درمان موثری باشد و ظاهری زیبایی به دندان‌های شما بدهد. فقط کافی است توصیه‌های دندانپزشک را بعد از جرم گیری دندان، به دقت انجام دهید.
از بین بردن لکه‌های سیاه دندان
از بین بردن لکه‌های سیاه دندان باید توسط دندانپزشک انجام شود. اگر تغییر رنگ دندانها بسیار نامحسوس است، مسواک زدن به صورت مرتب، خودداری از مصرف نوشابه‌ها و ترک سیگار باعث می‌شوند دوباره دندانها زیبا به نظر برسند اما اگر رنگ دندانها تیره شده است باید برای از بین بردن لکه‌های سیاه دندان از یک متخصص کمک بگیرد.
مسواک زدن منظم و صحیح
یکی از مهم‌ترین و پایه‌ای‌ترین روش‌ها برای جلوگیری از سیاه شدن دندان‌های آسیاب، مسواک زدن منظم و صحیح است. دندان‌های آسیاب به دلیل موقعیت‌شان در انتهای دهان، بیشتر در معرض تجمع پلاک و باقی‌مانده غذا قرار دارند. برای تمیز کردن کامل این نواحی، باید از مسواک‌هایی با سری کوچک و مناسب استفاده کرد. همچنین تکنیک صحیح مسواک زدن، از جمله مسواک زدن با حرکت‌های دایره‌ای کوچک و ملایم، اهمیت زیادی دارد. استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید نیز به تقویت مینای دندان و کاهش احتمال پوسیدگی کمک می‌کند.
استفاده از نخ دندان
نخ دندان یکی دیگر از ابزارهای ضروری برای جلوگیری از سیاه شدن دندان‌های آسیاب است. این دندانها به دلیل دسترسی کمتر به مسواک، بیشتر در معرض تجمع پلاک بین دندانها هستند. استفاده روزانه از نخ دندان باعث می‌شود تا پلاک‌ها و باقی‌مانده‌های غذایی از بین دندانها و در نزدیکی لثه‌ها پاک شوند. اگر پلاک‌ها به مدت طولانی روی دندان بمانند، می‌توانند به تارتار تبدیل شوند که منجر به سیاه شدن دندانها می‌شود.
دهانشویه‌های طبیعی و خانگی
دهانشویه‌ها نه تنها برای خوشبو کردن دهان، بلکه برای جلوگیری از تجمع باکتری‌ها و پلاک‌ها نیز مؤثرند. برخی دهانشویه‌های طبیعی که می‌توان در خانه تهیه کرد، شامل ترکیباتی مانند آب نمک یا چای سبز هستند. آب نمک به عنوان یک ضدعفونی‌کننده طبیعی عمل می‌کند و باکتری‌های مضر را از دهان پاک می‌کند. چای سبز نیز به دلیل داشتن ترکیبات ضدباکتریایی و ضدالتهابی، می‌تواند به سلامت لثه‌ها و دندانها کمک کند و از سیاه شدن دندان‌های آسیاب جلوگیری کند.
روغن‌کشی
روغن‌کشی یکی از روش‌های سنتی و مؤثر برای حفظ سلامت دهان و دندان است که از قرن‌ها پیش در طب سنتی استفاده می‌شود. این روش شامل شستشوی دهان با روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل یا روغن کنجد به مدت 10 تا 15 دقیقه است. روغن‌کشی باعث حذف باکتری‌های مضر و سموم از دهان می‌شود و از تجمع پلاک‌ها جلوگیری می‌کند. به این ترتیب، احتمال سیاه شدن دندان‌های آسیاب به شدت کاهش می‌یابد. همچنین روغن نارگیل خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی دارد که می‌تواند به سلامت لثه‌ها نیز کمک کند.
مصرف مواد غذایی سالم و اجتناب از غذاهای مضر
رژیم غذایی مناسب نقش مهمی در جلوگیری از سیاه شدن دندانها دارد. مصرف غذاهای سالم که سرشار از کلسیم و ویتامین D هستند، به تقویت مینای دندان کمک می‌کند. لبنیات، سبزیجات برگ سبز، ماهی و مغزها از جمله منابع غنی از این مواد مغذی هستند. از سوی دیگر، باید از مصرف بیش از حد غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، اسیدی و رنگ‌دار مانند نوشابه، قهوه و چای خودداری کرد. این مواد می‌توانند به مینای دندان آسیب بزنند و باعث تغییر رنگ دندانها شوند. همچنین مصرف آب فراوان بعد از غذاها به شستشوی دهان و کاهش احتمال تجمع مواد مضر روی دندانها کمک می‌کند.
استفاده از زغال فعال
زغال فعال یکی از روش‌های خانگی محبوب برای سفید کردن دندانها و جلوگیری از سیاه شدن آنها است. زغال فعال به دلیل خاصیت جذب بالای خود، می‌تواند لکه‌های سطحی و پلاک‌ها را از روی دندانها پاک کند. برای استفاده از زغال فعال، مقدار کمی از آن را روی مسواک بریزید و دندان‌های آسیاب را به آرامی مسواک بزنید. با این حال، باید دقت کنید که این روش به طور مکرر استفاده نشود، زیرا ممکن است به مینای دندان آسیب برساند.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات سفت
برخی میوه‌ها و سبزیجات سفت مانند سیب، هویج و کرفس به عنوان یک پاک‌کننده طبیعی برای دندانها عمل می‌کنند. خوردن این مواد غذایی به تمیز کردن دندانها از پلاک و باقی‌مانده غذاها کمک می‌کند و احتمال سیاه شدن دندان‌های آسیاب را کاهش می‌دهد. این خوراکی‌ها همچنین به تحریک تولید بزاق کمک می‌کنند که خود یک محافظ طبیعی برای دندانها است و از تجمع پلاک جلوگیری می‌کند.
جلوگیری از مصرف دخانیات
مصرف دخانیات به ویژه سیگار یکی از عوامل اصلی تغییر رنگ و سیاه شدن دندان‌هاست. نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در دخانیات به تدریج روی دندانها انباشته می‌شوند و باعث تشکیل لکه‌های قهوه‌ای و سیاه می‌شوند. برای جلوگیری از سیاه شدن دندان‌های آسیاب، ترک دخانیات یک اقدام حیاتی است.
دندانپزشک با معاینه دندانها متوجه می‌شود دلایل سیاه شدن رنگ دندانها چیست و با برطرف کردن عامل مخرب و ترمیم دندان، مشکل شما را حل می‌کند. پس فراموش نکنید که در صورت تغییر رنگ محسوس به دندانپزشک مراجعه کنید و حتی اگر به نظر خودتان دندان‌های سالمی دارید، بهتر است هر ۶ ماه یکبار چکاپی انجام دهید
سیاه شدن دندان؛ نشانه خطر یا مشکل موقتی
همان گونه که اشاره شد، سیاه شدن دندان یکی از تغییرات نگران‌کننده‌ای است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. این تغییر رنگ ممکن است سوالاتی در ذهن ایجاد کند: آیا این وضعیت نشانه‌ای از یک مشکل جدی است یا صرفاً یک تغییر موقتی و بی‌ضرر؟ برای پاسخ به این پرسش، باید عوامل مختلفی که منجر به سیاه شدن دندانها می‌شوند را بررسی کنیم.
پوسیدگی‌های عمیق و تهدید جدی برای دندانها
پوسیدگی‌های عمیق یکی از دلایل اصلی سیاه شدن دندان‌هاست. زمانی که پوسیدگی به لایه‌های عمیق‌تر دندان می‌رسد، ممکن است به رنگ سیاه تغییر کند. این نوع سیاهی معمولاً نشانه‌ای از آسیب جدی به ساختار دندان است و به درمان فوری نیاز دارد. اگر این پوسیدگی‌ها به موقع درمان نشوند، ممکن است منجر به از دست دادن دندان یا نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر مانند عصب‌کشی شود.
لکه‌های سطحی، مشکلی موقتی
در برخی موارد، سیاه شدن دندانها می‌تواند نتیجه لکه‌های سطحی باشد که به دلیل مصرف مواد غذایی رنگی، نوشیدنی‌های حاوی رنگ مصنوعی یا حتی برخی داروها ایجاد می‌شود. این نوع سیاهی معمولاً موقتی است و با رعایت بهداشت دهان و دندان و تمیز کردن منظم دندانها قابل برطرف شدن است. مصرف قهوه، چای، نوشابه و سیگار نیز از عواملی است که می‌تواند به این نوع سیاهی منجر شود.
آسیب‌های تروماتیک به دندان
آسیب‌های فیزیکی به دندان، مانند ضربه‌های شدید، می‌توانند باعث مرگ پالپ دندان شوند. این وضعیت که به عنوان نکروز پالپ شناخته می‌شود، می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان به سیاه شود. در این موارد، سیاه شدن دندان نشانه‌ای از مرگ بافت‌های داخلی دندان است و نیاز به درمان فوری دارد. درمان‌هایی مانند عصب‌کشی یا حتی کشیدن دندان ممکن است ضروری باشد.
تشخیص تفاوت بین مشکلات موقتی و دائمی
برای تعیین اینکه سیاه شدن دندان نشانه‌ای از یک مشکل موقتی است یا دائمی، باید به موقعیت و شدت سیاهی توجه کرد. اگر سیاه شدن دندان همراه با درد، حساسیت یا نشانه‌های دیگر باشد، احتمالاً به یک مشکل جدی و دائمی اشاره دارد. در مقابل، اگر سیاهی به صورت لکه‌های سطحی باشد و بدون علائم دیگری مانند درد یا التهاب لثه همراه باشد، ممکن است تنها نیاز به تمیز کردن حرفه‌ای یا تغییر در عادت‌های غذایی داشته باشید.
مشورت با دندانپزشک برای تشخیص دقیق
برای اطمینان از نوع و علت سیاه شدن دندانها، مراجعه به دندانپزشک ضروری است. دندانپزشک می‌تواند با بررسی دقیق دندانها و انجام تست‌های مورد نیاز، تشخیص دهد که آیا سیاه شدن دندانها به دلیل یک مشکل خطرناک و دائمی است یا صرفاً موقتی و بی‌ضرر و سپس درمان مناسب براساس نوع مشکل تعیین می‌شود.