لکوپلاکیا به لکه های ضخیم و سفید روی لثهها، داخل گونهها، پایین دهان و گاهی روی زبان شما ایجاد میشود. این لکه ها را نمیتوان خراش داد. پزشکان هنوز علت دقیق لکوپلاکیا را نمیدانند، اما اعتقاد بر این است که تحریک مزمن ناشی از مصرف تنباکو عامل اصلی آن است. خوشبختانه، بیشتر موارد لکوپلاکیا غیرسرطانی (خوشخیم) هستند، اما برخی ممکن است علائم اولیه سرطان را نشان دهند. سرطان دهان ممکن است در نواحی اطراف لکوپلاکیا ایجاد شود. اگر نواحی سفید در کنار نواحی قرمز (لکوپلاکی خالدار) مشاهده کردید، ممکن است نشآن های از احتمال ابتلا به سرطان دهان و بیماری های دهان باشد. بنابراین، اگر تغییرات غیرعادی و مداومی در دهان خود مشاهده کردید، بهتر است بلافاصله به مراکز درمانی یا دندانپزشک مراجعه کنید.
لکوپلاکیای مودار، نوعی از لکوپلاکیا که گاهی اوقات لکوپلاکیای مودار دهانی نیز نامیده میشود، معمولاً افرادی را تحت تأثیر قرار میدهد که سیستم ایمنی آن ها به دلیل بیماریهایی مانند HIV/AIDS تضعیف شده است. لکوپلاکیا یک بیماری نسبتا نادر است و کمتر از ۵ درصد از مردم در سراسر جهان به آن مبتلا میشوند. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی دکتر بالوی پور قصد داریم شما را با این بیماری آشنا کنیم.
لکوپلاکیا چیست؟
لکوپلاکیا یک ضایعه پیشبدخیم است که نیازمند پیگیری و درمان است. شیوع لکوپلاکیا در مطالعات علمی متفاوت است، اما اکثر موارد لکوپلاکیا دهانی در افراد بالای ۵۰ سال مشاهده میشود، اگرچه ممکن است در سنین پایینتر نیز بروز کند.
لکوپلاکیا در مردان شایعتر است و ارتباط نزدیکی با مصرف سیگار و سایر مواد دخانی دارد. لکوپلاکیای دهانی، پلاک سفیدی است با علت نامشخص که نمیتوان آن را به سایر بیماریها مرتبط دانست.
پلاک سفید لکوپلاکیا قابل پاک کردن نیست و معمولا دارای حدود مشخصی است. بافت سفید لکوپلاکیا ممکن است ظاهر صاف و یکدستی داشته باشد یا به شکل چرمی و برجسته باشد. لکوپلاکیای دهانی ممکن است در هر ناحیه از دهان وجود داشته باشد. افراد غیرسیگاری درصد بالاتری از لکوپلاکیا را در سطح طرفی زبان خود دارند. همچنین، کف دهان و سطح طرفی زبان مستعد تغییرات بدخیمی هستند.
علائم لکوپلاکیا
همانطور که قبلاً اشاره شد، لکوپلاکیا معمولاً در لثهها، داخل گونهها، پایین دهان، زیر زبان و گاهی روی زبان ظاهر میشود. این بیماری معمولاً دردناک نیست و ممکن است بهطور خودبهخود برطرف شود. برخی از علائم رایج لکوپلاکیا عبارتند از:
- ایجاد لکه های سفید یا خاکستری در دهان، روی زبان، لثهها یا داخل گونهها که از بین نمیروند.
- ضخیم یا سفت شدن نواحی آسیبدیده.
- برآمدگی مختصر در صورت.
- ایجاد ضایعات برجسته و قرمز (لکوپلاکی خالدار یا اریتروپلاکی) که ممکن است نشاندهنده تغییرات پیشسرطانی باشند.
علت بروز عارضه لکوپلاکیا
عوامل تحریککننده مزمن، نقش اصلی را در ایجاد لکوپلاکیا ایفا میکنند. آسیبهای مکرر به بافتهای دهان باعث تشکیل لایهای ضخیم به نام کراتین در ناحیه آسیبدیده میشود. کراتین پروتئینی ضروری برای حفظ سلامت پوست است و سلولهای لایههای درونی را از استرس و آسیب محافظت میکند. همچنین، کراتین نقش کلیدی در ترمیم زخم دارد.
مانند بسیاری از بیماریهای دیگر، علت دقیق لکوپلاکیا ناشناخته است. پچهای کوچک سفید در دهان بسیار شایع هستند و ممکن است به دلیل عوامل تحریککننده معمولی ایجاد شوند و ارتباطی با لکوپلاکیا نداشته باشند. مصرف دخانیات یکی از عوامل اصلی در بروز لکوپلاکیا است. بهطورکلی، هر عاملی که باعث آسیب یا استرس در مخاط دهان شود، ممکن است خطر ابتلا به لکوپلاکیا را افزایش دهد.
علت قطعی و مشخصی برای لکوپلاکیا شناخته نشده است، اما عوامل مختلفی ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله:
- مصرف تنباکو (سیگار، قلیان، جویدن تنباکو)
- مصرف الکل
- تحریکات مزمن دهان، مانند داشتن دندانی خراب یا پروتز دندانی نامناسب
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به لکوپلاکیا را افزایش دهند عبارتند از:
1. کمبود ویتامینهای A و B
2. کمبود هورمونهای زنانه یا مردانه
3. مصرف بیشازحد تنباکو
4. وجود دندان شکسته یا تیز در دهان که باعث سایش زبان میشود.
5. مصرف طولانیمدت الکل یا نیکوتین
6. نامناسب بودن دندان مصنوعی
7. عادت گاز گرفتن مخاط گونه یا لب
8. وجود زخمهای مکرر در دهان
9. سوختن مکرر دهان با غذا یا نوشیدنیهای داغ
10. استفاده از پروتز، براکت یا ارتودنسی نامناسب در دهان که لبههای تیزی دارند.
11. رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
12. جویدن برخی انواع آجیل یا برگها مانند برگ فلفل بتل، پوبل یا دانه نخل فوفل
13. استفاده زیاد از سفیدکنندههای دندان و دستگاههای پولیش
14. شرایطی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکنند، مانند HIV، شیمیدرمانی یا جراحیهای بزرگ
15. استفاده طولانیمدت و بیشازحد از استروئیدهای استنشاقی بدون شستن دهان پس از مصرف
لوکوپلاکیا معمولاً با عفونتهای قارچی اشتباه گرفته میشود، چرا که ظاهرشان بسیار شبیه به هم است. نوعی از لوکوپلاکیا به نام لوکوپلاکیای مودار (Hairy Leukoplakia) که در بالا به آن اشاره شد، ضایعات پرزدار دارد و معمولاً دردناک نیست. این نوع لوکوپلاکیا یکی از اولین نشانههای بیماری ایدز است، اما در منونوکلئوزیس یا عفونتهای مربوط به ویروس اپشتین-بار نیز دیده میشود.
انواع لوکوپلاکیا کدامند؟
بیماری لوکوپلاکیا به دو شکل اصلی ظاهر میشود: همگن و ناهمگن. هر یک از اینها ویژگیهای خاصی دارد که در ادامه با آن ها آشنا میشویم.
لوکوپلاکیای همگن:
یک لکه نازک، سفید و یکنواخت است که ممکن است سطحی چروکیده یا برآمده داشته باشد که در سراسر آن ثابت است.
لوکوپلاکیای ناهمگن:
لوکوپلاکیا یک لکه سفید یا سفید و قرمز با شکل نامنظم است که ممکن است سطح آن مسطح، برآمده یا ناهموار باشد. برخی از انواع این بیماری دارای زخمها و برآمدگیهایی هستند که تشخیص آن میتواند در پیشبینی خطر سرطانی شدن بیماری کمک کند. شانس سرطانی شدن در نوع ناهمگن لوکوپلاکیا تا هفت برابر بیشتر از سایر انواع است.
علاوه بر این دو نوع اصلی، نوع نادر دیگری به نام "لوکوپلاکیا وروکوز پرولیفراتیو" وجود دارد که به ویروس اپشتین-بار (نوعی ویروس تبخال) مرتبط است. لوکوپلاکیای مودار دهانی نیز نتیجه ابتلا به همین ویروس است و بیشتر در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، مانند مبتلایان به ایدز مشاهده میشود.
راههای پیشگری از لکوپلاکیا:
برای پیشگیری از لوکوپلاکیا، بهتر است مصرف مواد محرک مانند تنباکو و الکل را متوقف کنید. همچنین، باید به بهداشت دهان و دندان اهمیت داده و به طور منظم به دندانپزشک کلینیک دندانپزشکی دکتر بالوی پور مراجعه کنید. اگر هرگونه لکه غیرعادی در دهان خود مشاهده کردید، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید. مهمترین کارهایی که باید انجام دهید، رعایت بهداشت دهان و حذف عوامل استرسزای مخاط دهان است. همچنین توصیه میشود که موارد زیر را نیز رعایت کنید:
1. توقف مصرف دخانیات و محصولات توتون
2. اجتناب از استنشاق یا استعمال دخانیات حاوی شاهدانه، میخک و رزین
3. کاهش یا حذف مصرف الکل
4. معاینات منظم دندانپزشکی
5. اجتناب از استفاده از محصولات بهداشتی دهان که حاوی سایندهها، سفیدکنندهها یا بلیچینگ هستند
6. عدم استفاده از دندآن های مصنوعی لق، براکتهای تیز یا وسایلی که باعث آزار مخاط دهان میشوند
7. حفظ بهداشت زخمهای دهانی
8. اجتناب از نوشیدنیها و غذاهای داغ
9. عدم مصرف آبنبات یا محصولات مشابه که حاوی مواد محرک هستند
10. داشتن رژیم غذایی متعادل که حاوی انواع گروههای غذایی، مینرالها و ویتامینها باشد
11. اجتناب از غذاهای آلرژیزا
12. پرهیز از رفتارهای جنسی پرخطر یا بدون حفاظت
نحوه تشخیص بیماری لوکوپلاکیا:
پزشکان لوکوپلاکیا را با کمک روشهای مختلفی تشخیص میدهند. در ادامه به رایجترین روشهای تشخیصی اشاره میکنیم:
- معاینه لکه های موجود در دهان
- تلاش برای پاک کردن لکه های سفید
- بررسی سابقه پزشکی بیمار
اگر لوکوپلاکیا تشخیص داده شود، پزشک احتمالاً آزمایش سرطان دهان را توصیه خواهد کرد. این آزمایش به دو روش انجام میشود:
- بیوپسی برس دهان: این روش شامل برداشتن سلولها از سطح ضایعه با یک برس کوچک و چرخان است. این روش غیر تهاجمی است، اما همیشه منجر به تشخیص قطعی نمیشود.
- بیوپسی اکسیزیونال: این روش شامل برداشتن بافت از لوکوپلاکیا با جراحی یا حذف کل پچ (در صورت کوچک بودن) است. بیوپسی اکسیزیون روشی جامعتر است و معمولاً منجر به تشخیص قطعی میشود.
اگر نتیجه بیوپسی نشاندهنده سرطان باشد و پزشک روش بیوپسی اکسیزیونال را انجام داده باشد، ممکن است نیازی به درمان بیشتر نباشد. اما اگر ضایعه بزرگ باشد، باید برای درمان به جراح دهان یا متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
چه زمانی باید برای درمان لکوپلاکیا به پزشک مراجعه کرد؟
لکوپلاکیا معمولاً بدون درد و ناراحتی است، اما ممکن است نشآن های از یک مشکل جدیتر باشد. اگر هرکدام از موارد زیر را تجربه کردید، فوراً به یک دندانپزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
- ایجاد زخمهای سفید در دهان که بهطور خودبهخود طی دو هفته بهبود نمییابند.
- وجود تودهها یا لکه های سفید، قرمز یا تیره در دهان
- تغییرات مداوم در بافت دهان
- احساس درد در گوش هنگام بلع یا جویدن
- مشکل در باز و بسته کردن فک
چگونه از بیماری لکوپلاکیا پیشگیری کنیم؟
اجتناب از مصرف محصولات تنباکو و الکل بهترین راه برای پیشگیری از لکوپلاکیا است. اگر نیاز به کمک برای ترک سیگار دارید، با پزشک خود در مورد روشهای ترک سیگار مشورت کنید. همچنین، معاینات منظم دندانپزشکی میتواند به شناسایی زودهنگام هرگونه مشکل احتمالی کمک کند. سرطان دهان معمولاً تا مراحل پیشرفته بدون درد است، بنابراین ترک دخانیات و الکل یک استراتژی پیشگیرانه مهم به شمار میرود.
درمان های لکوپلاکیا
درمان لکوپلاکیا زمانی موفقیتآمیز است که در مراحل اولیه و زمانی که ضایعه کوچک است، تشخیص و درمان شود. اما اگر بیماری پیشرفت کرده یا علائم اولیه سرطان را نشان دهد، برنامه درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- برداشتن تکههای لکوپلاکیا: لکه ها میتوانند با استفاده از چاقوی جراحی، لیزر، یا کرایوپروب (یک پروب بسیار سرد که سلولهای سرطانی را منجمد و از بین میبرد) برداشته شوند.
- درمان دارویی: رتینوئیدهای خوراکی، مکملهای ویتامین A، بتاکاروتن و ایزوترتینوئین ممکن است برای کاهش علائم تجویز شوند. همچنین، مصرف میوهها و سبزیجات برای تقویت سیستم ایمنی توصیه میشود.
- معاینات منظم: معاینات منظم برای بررسی ناحیه درگیر اهمیت دارد زیرا عود لکوپلاکیا شایع است.
لکوپلاکیا مویی چیست؟
لکوپلاکیای مویی ناشی از عفونت ویروسی اپشتین بار (EBV) است. یکبار آلوده شدن به EBV، ویروس برای همیشه در بدن باقی میماند. اگرچه معمولاً غیرفعال است، اما اگر سیستم ایمنی بدن ضعیف شود، بهویژه در صورت ابتلا به HIV/AIDS، ممکن است دوباره فعال شود و منجر به شرایطی مانند لکوپلاکیای مویی شود. داروهای ضدرتروویروسی احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش میدهند، اما همچنان برخی از افراد HIV مثبت را تحت تأثیر قرار میدهد و ممکن است یکی از اولین علائم عفونت HIV باشد.
لکوپلاکیای مویی باعث ایجاد لکه های تیره و سفید شبیه چینها یا برآمدگیهایی در طرفین زبان میشود. این لکه ها اغلب با برفک دهان اشتباه گرفته میشوند، اما لکوپلاکیای مویی معمولاً در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف مشاهده میشود. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، شناسایی و تشخیص زودهنگام لکوپلاکیای مویی میتواند به دریافت درمان مناسب کمک کند.
درمان لکوپلاکیا مویی
به طور کلی، لکوپلاکیا مویی نیازی به درمان ندارد. این بیماری معمولاً هیچ علامتی ندارد و احتمال کمی دارد که به سرطان دهان منجر شود. با این وجود، پزشک ممکن است درمآن هایی را برای این بیماری تجویز کند که شامل موارد زیر است:
- دارو: داروهای سیستمیک مانند داروهای ضد ویروسی ممکن است برای سرکوب ویروس اپشتین بار، که عامل لکوپلاکی مودار است، تجویز شوند. همچنین ممکن است از درمآن های موضعی استفاده شود.
- معاینات پزشکی منظم: پس از توقف درمان، لکه های سفید لکوپلاکی مودار ممکن است دوباره ظاهر شوند. پزشک ممکن است معاینات منظم بعدی را توصیه کند تا تغییرات در دهان را تحت نظر بگیرد یا درمان مداوم را برای جلوگیری از بازگشت لکوپلاکیا تجویز کند.
لکوپلاکیا دیسپلازی چیست؟
لکوپلاکیا دیسپلازی (OED) یک وضعیت پیش سرطانی است که با تغییرات غیر طبیعی در سلولهای پوشاننده حفره دهان مشخص میشود. این تغییرات نشاندهنده رشد و بلوغ غیر طبیعی سلولها است که پتانسیل پیشرفت به سمت سرطان سلول سنگفرشی را دارد. دیسپلازی دهان ممکن است به شکل لکه های سفید (لکوپلاکیا)، لکه های قرمز (اریتروپلاکیا) یا لکه های قرمز و سفید مخلوط (اریترولوکوپلاکیا) در دهان ظاهر شود. این ضایعات معمولاً در زبان، کف دهان، داخل گونهها یا لثهها دیده میشوند.
تشخیص دیسپلازی اپیتلیال دهان معمولاً پس از برداشتن نمونه کوچکی از بافت در روشی به نام بیوپسی انجام میشود. بیوپسی معمولاً زمانی انجام میشود که شما یا پزشکتان ناحیهای از بافت غیرطبیعی را در حفره دهان مشاهده کنید. گزارش آسیبشناسی احتمالاً نشان خواهد داد که نمونهبرداری از کدام قسمت حفره دهان انجام شده است. همچنین ممکن است این تشخیص پس از برداشتن یک قطعه بزرگتر از بافت در روشی به نام اکسایش انجام شود.
آیا لکوپلاکیا خطرناک است؟
در اکثر موارد، لکوپلاکیا به عنوان یک تهدید جدی برای زندگی شناخته نمیشود. این لکه ها آسیب دائمی به دهان وارد نمیکنند و همچنین به صورت خودبهخود و طی چند هفته پس از حذف منبع تحریککننده از بین میروند.
با این وجود، اگر لکه ها دردناک هستند یا مشکوک به نظر میرسند، ممکن است دندانپزشک آزمایشهایی را برای رد کردن موارد زیر تجویز کند:
- سرطان دهان
- HIV
- ایدز
سابقه پزشکی لکوپلاکیا همچنین میتواند خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهد. بنابراین، اگر هرگونه لکه غیرطبیعی در دهان یا سایر نواحی که قبلاً به آن ها اشاره شد مشاهده کردید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. بسیاری از عوامل خطر لکوپلاکیا مشابه عوامل سرطان دهان هستند و این دو ممکن است به طور همزمان رخ دهند.
کلینیک ما با کادری مجرب و تجهیزات پیشرفته آماده ارائه خدمات پزشکی به شماست. از درمآن های عمومی تا خدمات ارتودنسی و ایمپلنت، ما اینجا هستیم تا به شما کمک کنیم. با ما تماس بگیرید و وقت خود را رزرو کنید تا بهترین مراقبتهای دندانی را دریافت کنید.
منطقه غرب تهران، به خصوص منطقه سعادت آباد، یکی از پرجمعیتترین محلههای شهر تهران است و به همین دلیل شاهد حضور تعداد زیادی کلینیک دندانپزشکی در این منطقه هستیم. انتخاب یک دندانپزشکی خوب که بتواند خدمات درمانی و زیبایی با کیفیت را به صورت شبانهروزی ارائه دهد، بسیار مهم است. کلینیک دندانپزشکی دکتر بالوی پور به عنوان بهترین کلینیک دندانپزشکی غرب تهران به صورت 24 ساعته آماده ارائه بهترین خدمات با بالاترین کیفیت به شما عزیزان است. همچنین، اگر به دنبال دندانپزشک خوب هستید، میتوانید روی بهترین دندانپزشک در سعادت آباد کلیک کنید.
دندانپزشکی دکتر یوسف بالوی پور، یکی از پیشروترین مراکز در ارائه خدمات درمانی است. این مرکز درمانی تمامی درمآن های دندانپزشکی از جمله عصبکشی دندان، اندو (درمان ریشه دندان)، جرمگیری دندان، ترمیم دندان، دندان مصنوعی، روکش دندان، کشیدن دندان و کشیدن دندان عقل را به صورت تخصصی ارائه میدهد.
در بهترین کلینیک دندانپزشکی سعادت آباد، خدمات درمانی حتی در ساعات غیراداری نیز ارائه میشود. با درک این موضوع که مشکلات دندانی ممکن است در هر لحظهای اتفاق بیفتد، دندانپزشکی شبانهروزی آماده پاسخگویی به نیازهای درمانی شما عزیزان در تمام ساعات روز است.
برای تشخیص، نمونهبرداری و درمان لکوپلاکیا به چه پزشکی باید مراجعه کنم؟
برای تشخیص دقیق و نمونهبرداری حرفهای از لکوپلاکیا، بهترین گزینه مراجعه به یک دندانپزشک متخصص در زمینه بیماریهای دهان، فک و صورت است. توجه داشته باشید که تخصص بیماریهای دهان، فک و صورت با تخصص جراحی فک و صورت کاملاً متفاوت است.
متخصص بیماریهای دهان به دلیل رشته تخصصی خود با انواع بیماریهای دهان و ضایعات دهانی مختلف آشناست. او به خوبی نواحی مشکوک و مستعد بدخیمی را شناسایی میکند، زیرا مرتباً با ضایعات سفید، قرمز، انواع زخمها و تودههای بافت نرم دهان سر و کار دارد. همچنین، این متخصص مکان مناسب و عمق بافت لازم برای نمونهبرداری را به درستی تعیین میکند. بسیاری از نمونهبرداریها ممکن است در مکان یا عمق نامناسب انجام شوند که متأسفانه هیچ ارزشی برای تشخیص ندارد و منجر به گزارش اشتباه پاتولوژی میشود.
چه موقع باید به دندانپزشک متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت مراجعه کنیم؟
هرگاه در دهان خود، به ویژه در نواحی گونه، لب، زبان، کف دهان یا حلق، هر گونه تغییر رنگ سفید یا قرمز، برجستگی بافتی، فرورفتگی یا زخمهای متعدد را مشاهده کردید، باید بلافاصله به متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت مراجعه کنید. توجه داشته باشید که اکثر ضایعات لکوپلاکیا بدون علامت سوزش یا درد هستند و همین بیعلامتی باعث تأخیر در مراجعه به پزشک میشود. بیماران معمولاً زمانی به پزشک مراجعه میکنند که درد یا سوزشی احساس کنند، در حالی که بسیاری از ضایعات دهان بیعلامت هستند. این ضایعات بیعلامت ممکن است خطرناکتر باشند و نیاز به بررسی، تشخیص، درمان و پیگیری دقیق دارند. بنابراین، هر گونه ضایعه دهانی که بیش از 2 تا 3 هفته در دهان باقی میماند را جدی بگیرید و به پزشک متخصص مراجعه کنید.
کلام پایانی درباره لکوپلاکیا
لکه های سفید در دهان معمولاً نگرانکننده نیستند، اما اگر ماندگار باشند و طولانی شوند، ممکن است نشآن های از بیماری لکوپلاکیا باشند. با توجه به افزایش خطر ابتلا به سرطان در این لکه ها، بسیار مهم است که وضعیت آن ها توسط پزشک بررسی شود و اقدامات درمانی مناسب انجام گیرد. برای جلوگیری از لکوپلاکی، رعایت بهداشت دهان و دندان و ترک سیگار بسیار مهم است.
در این مقاله، هدف آشنا کردن شما با بیماری نادر لکوپلاکیا بود. افراد سیگاری و کسانی که به طور منظم الکل مصرف میکنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند و در موارد شدیدتر ممکن است به سرطان دهان منجر شود. امیدواریم که از خواندن این مقاله اطلاعات مفیدی کسب کرده باشید. برای مشاوره و راهنمایی بیشتر میتوانید با کلینیک دندانپزشکی دکتر بالوی پور تماس بگیرید.