دندان پزشکی یوسف بالوی پوریکی از مهم ترین درمان هایی که در مطب دندانپزشکی انجام می شود، عصب کشی است. عصب کشی یکی از خدمات مربوط به درمان ریشه است و معمولاً در چند جلسه صورت می گیرد.
اگر پوسیدگی به ریشه دندان رسیده باشد، دندانپزشک از این درمان استفاده می کند تا دندان را نجات دهد و از کشیدن آن جلوگیری کند. با استفاده از داروهای بی حسی موضعی این عمل برای بیمار چندان دردناک نیست اما می تواند تا حدودی آزار‌دهنده باشد. دندانی که عصب کشی شده دیگر درد نخواهد داشت و اگر روکش شود، می تواند تا سال های متمادی برای بیمار به عنوان یک دندان مناسب کارایی داشته باشد.
مساله از جایی آغاز می شود که در برخی اوقات دندان عصب کشی شده دردناک می شود. در این مطلب می خواهیم پاسخ این سوال را بدهیم که چرا گاهی دندانی که عصب کشی شده است درد می گیرد؟
علت درد دندان عصب کشی شده هنگام جویدن
اگر اخیرا دندانی کشیده و پر شده، ممکن است با درد همراه باشد، به خصوص هنگام جویدن غذا. دندان تازه عصب کشی شده و پر شده به فشار بسیار حساس می شود. با راهکارهای زیر می توانید این درد را تسکین دهید و وضعیت دندان های خود را بهبود بخشید.
- غذاهای سفت را با غذاهای مایع و نرم جایگزین کنید.
- تا زمان بهبود کامل دندان و استخوان با آنها غذا نخورید.
- از داروهای مسکن و ضد التهاب استفاده کنید.
- در صورت درد شدید، اما تسکین نداشت، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
- خوردن سیر به دلیل خاصیت آنتی بیوتیکی می تواند به تسکین درد کمک کند.
- دهان خود را با آب نمک شستشو دهید.
- برای کاهش درد از پراکسید هیدروژن استفاده کنید.
- از کمپرس سرد استفاده کنید.
انواع درد دندان بعد از عصب کشی
برای اینکه بتوانید تشخیص دهید نوع درد دندان شما پس از عصب کشی در کدام یک از دسته بندی ها قرار می گیرد، ادامه این مطلب را مطالعه کنید. معمولاً موردی که برای شما پیش آمده یکی از مواردی است که در ادامه نام می بریم.
درد دندان موقت پس از عصب کشی
وقتی که دندان را در مطب دندانپزشکی عصب کشی می کنیم، دندانپزشک مجبور است با ابزاری لثه را تحت فشار قرار دهد تا بتواند کانال های ریشه را تمیز کرده و عصب ها را پاک کند. بدیهی است که بعد از پایان کار لثه ها کمی ملتهب می شوند. این اتفاق در طی فرآیند عصب کشی گریز ناپذیر است و چاره ای ندارد. ممکن است وقتی اثر بی‌حسی موضعی از بین رفت، بیمار احساس کند کمی درد در اطراف دندان عصب کشی شده وجود دارد. اما در واقع درد مربوط به لثه می باشد که کمی ملتهب شده و قابل تحمل است. انتظار می رود که بعد از گذشت ۳ یا ۴ روز این درد کاهش پیدا کرده و از بین برود.
اگر تحمل درد ناشی از التهاب لثه را ندارید، دندانپزشکان توصیه می کنند از داروهای مسکن معمولی استفاده کنید.
درد دندان ناشی از عفونت
ممکن است دندانی که می خواهید عصب کشی کنید، عفونی شده باشد. معمولاً در چنین شرایطی دندانپزشک از شما می خواهد یک دوره آنتی بیوتیک مصرف کنید تا به طور کامل عفونت ها در کانال دندان از بین بروند. اگر شما به دقت دستورات دندانپزشک را دنبال نکرده و داروها را تا آخر دوره مصرف نکنید، باکتری ها کاملاً از بین نمی روند. چنانچه مقدار اندکی از باکتری ها در کانال دندان باقی بمانند و دندانپزشک کار عصب کشی را انجام دهد، ممکن است پس از مدتی باکتری ها در زیر دندان به رشد و نمو خود ادامه بدهند. بنابراین پس از مدتی احساس درد شدیدی خواهید داشت و حتی ممکن است در لثه با تورم شدیدی مواجه شوید. پس بهتر است مساله عفونت دندان را جدی بگیرید.
معمولاً یک دندانپزشک ماهر و باتجربه تا وقتی عفونت به طور کامل از بین نرفته، کار عصب کشی را آغاز نمی کند تا در آینده چنین مشکل حادی برای بیمار بوجود نیاید.
درد دندان ناشی از کیست
در برخی مواقع دندان خود را عصب کشی می کنید و هیچ مشکلی ندارید. پس از مدتی احساس درد می کنید و می دانید که منشاء درد دندانی است که مدت ها پیش عصب کشی شده است. در این حالت ممکن است یک کیست در زیر ریشه این دندان وجود داشته باشد. بهتر است در اسرع وقت به مطب دندانپزشکی مراجعه نمایید تا دندانپزشک با رادیوگرافی یا معاینه تشخیص دهد کیست وجود دارد یا خیر. بسیاری از کیست ها با دارو برطرف شده و برخی نیز نیاز به جراحی دارند.
درد دندان کناری
بسیاری افراد احساس می کنند منشاء درد دندان خود را تشخیص می دهند، در حالی که معمولاً در این باره اشتباه می کنند. گاهی اوقات یکی از دندان های خود را عصب کشی کرده اید و احساس می کنید حالا بعد از سال ها یا ماه ها این دندان درد می کند. شاید یکی از دندان های کناری است که درد گرفته و شما به اشتباه فکر می کنید منشاء درد، دندان عصب کشی شده می باشد. بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید، دندانپزشک با چند معاینه ساده به سرعت تشخیص می دهد کدام یک از دندان ها دچار مشکل شده و درد دارد.
شکستگی کانال یا ریشه
یکی از موارد بسیار نادری که در فرآیند عصب کشی دندان اتفاق می افتد، این است که دندانپزشک در هنگام تمیز کردن کانال ها و درمان ریشه، به اشتباه یکی از کانال ها را بشکند و متوجه این اشتباه نشود. پس از مدتی بیمار با درد بسیار شدیدی مواجه می شود که این درد غیر قابل تحمل خواهد بود. همان طور که گفتیم معمولاً این اتفاق بسیار نادر است و به تجربه و مهارت دندانپزشک بستگی دارد. اگر این اتفاق برای شما افتاد، خود را به یک مطب دندانپزشکی برسانید. اگر هنگام شب دچار درد شدید، باید به یک کلینیک شبانه روزی دندانپزشکی بروید و هر چه سریعتر تحت مداوا قرار بگیرید.
درمان عصب کشی یکی از درمان ها و خدمات مهم در دندانپزشکی است که کمک شایان توجهی به بیماران می کند. این درمان مهم باعث می شود بسیاری از افراد دندان های خود را نجات دهند و تا سنین سالمندی آنها را حفظ کنند. ما توصیه می کنیم از سنین کودکی بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید، چرا که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با این حال اگر دندان ها دچار مشکل شدند، با درمان سریع آنها در هزینه خود صرفه جویی نمایید.
درمان درد دندان عصب کشی شده پس از چندین سال
گاهی پس از درمان دندانپزشکی و بعد از 1 تا 2 هفته دندان درد بدون عصب به طور کامل از بین می رود اما پس از چند سال دوباره دندان درد ایجاد می شود. پس از گذشت چندین سال این درد علل مختلفی دارد که پس از تشخیص پزشکی مجددا درمان می شود.
عفونت در دندان
گاهی اوقات درد در دندان عصب کشی شده پس از چندین سال به دلیل عفونت دوباره ظاهر می شود. اگر بعد از کشیدن دندان، بهداشت دهان و دندان رعایت نشود، کانال های ریشه دوباره عفونی می شوند و نیاز به درمان دارند. یکی دیگر از دلایل عفونت از بین رفتن موادی است که دندان با آن پر شده است. باکتری ها از طریق آن به دندان نفوذ می کنند. بهتر است پس از کشیدن عصب و پرکردن دندان روکش روی دندان گذاشته شود. در غیر این صورت، دندان ممکن است دوباره عفونی و آسیب ببیند. وجود ترک در دندان نیز باعث ورود عفونت به دندان و ایجاد دندان درد می شود.
تشکیل کیست در دندان
وجود کیست در زیر ریشه دندان نیز یکی دیگر از علل درد در دندان عصب کشی شده است. کیست ها اغلب با کمک داروها برداشته می شوند، اما در صورت عدم برداشتن، باید از روش های جراحی استفاده کرد. پس از برداشتن کیست، دندان آسیب دیده و دیگر قابل نگهداری نیست. اما اگر آسیبی نبیند با درمان عصب کشی مجدد قابل استفاده است.
علاوه بر موارد ذکر شده، علل مختلفی مانند پوسیدگی بیش از حد، ترک خوردن و نازک شدن دندان ها، ضربه های قوی به صورت و... نیز از مهم ترین علل درد دندان عصب کشی شده پس از چندین سال است.
فشار هوا یا سرما به بالای ریشه دندان
طبیعی است که گاهی کانال ریشه ای که با سیمان طبی پر شده است باعث نفوذ کمی مواد به نوک ریشه دندان شود. در این صورت فرد مطمئناً درد غیرعادی را احساس خواهد کرد که میزان آن بستگی به مقدار دقیق مصرف شده در حین پرکردن دارد. اگر نوک ریشه قبل از کانال ریشه عفونی شده باشد، ممکن است فضای کمی برای سمت اضافی وجود داشته باشد و شما متوجه پر شدن بیش از حد آن نشده باشید. با این حال، مراقب باشید، زیرا گاهی اوقات یک حباب کوچک هوا می تواند باعث فشار بر روی ریشه دندان شود.
پر کردن بیش از حد دندان یا استفاده از تاج بزرگ
یکی از دلایل درد در دندان عصب کشی این است که اگر تاج خیلی کوچک باشد یا دندان کمی بیشتر پر شود، به دیواره دندان فشار وارد می کند و باعث درد در ناحیه ریشه دندان می شود. پر کردن اضافی را می توان برداشت یا روکش آن را می توان تنظیم کرد. اما در این صورت بیش از 5 روز درد را احساس خواهید کرد.
نبض زدن دندان عصب کشی شده
همان گونه که می‌دانید عصب کشی یا روت کانال تراپی، روشی درمانی است که طی آن بافت عصبی و پالپ داخلی دندان آسیب‌دیده به‌طور کامل برداشته و فضای خالی با مواد پرکننده مخصوص پُر می‌شود. با اینکه عصب کشی به‌منظور تسکین درد و حفظ دندان صورت میگیرد، ممکن است برخی از بیماران پس از آن، احساس نبض زدن یا درد ضربان‌دار در دندان داشته باشند. نبض زدن یا احساس درد ضربانی در دندان عصب کشی شده می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات خاصی باشد که برخی از رایج‌ترین علل آن به شرح زیر است:
1. عفونت مجدد در دندان عصب کشی شده
یکی از مهم‌ترین دلایل نبض زدن دندان عصب کشی شده، عفونت مجدد است. عفونت مجدد زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها به دندان عصب کشی شده نفوذ کرده و باعث التهاب، تجمع چرک و تشکیل آبسه می‌شوند. این عفونت ممکن است به‌علت عوامل مختلفی ایجاد شود:
- نقص در درمان اولیه: اگر فرآیند عصب کشی اولیه با دقت انجام نشده باشد، ممکن است بافت‌های باقی‌مانده عفونی شوند.
- شکستگی تاج یا پروتز: تاج یا روکش دندان عصب کشی شده، از دندان در برابر باکتری‌ها محافظت می‌کند؛ هرگونه ترک یا شکستگی در این روکش، می‌تواند راه ورود باکتری‌ها را باز کند.
- عدم رعایت بهداشت دهانی: بهداشت دهان و دندان نقش مهمی در جلوگیری از عفونت مجدد دندان عصب کشی شده دارد. تجمع پلاک‌ها و باکتری‌ها می‌تواند به دندان‌ها و لثه‌ها آسیب بزند.
عفونت مجدد می‌تواند باعث نبض زدن و درد شدیدی شود که نیاز به بررسی و درمان فوری توسط دندانپزشک دارد.
2. فشار داخلی ناشی از مواد پرکننده
دومین علت نبض زدن دندان عصب کشی شده می‌تواند به فشار داخلی مرتبط باشد. در طی فرآیند عصب کشی، فضای داخلی دندان با مواد پرکننده مخصوص پر می‌شود؛ اگر این مواد بیش از حد محکم یا فشرده قرار گیرند، ممکن است فشار اضافی به دیواره‌های دندان وارد شود. این فشار اضافی می‌تواند در نهایت باعث درد و نبض زدن دندان شود.
- خطای دندانپزشکی: در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است در انتخاب یا مقدار مواد پرکننده دچار خطا شود که این موضوع به افزایش فشار داخلی در دندان و احساس نبض زدن منجر خواهد شد.
در چنین شرایطی، ممکن است نیاز به اصلاح مواد پرکننده باشد تا فشار داخل دندان کاهش یابد و احساس ناراحتی رفع شود.
3. فشار خارجی از عوامل محیطی
یکی دیگر از علل رایج نبض زدن دندان عصب کشی شده، فشارهای خارجی است که بر دندان وارد می‌شود. این فشارها می‌تواند در شرایط مختلفی رخ دهد از جمله:
- فشار ناشی از جویدن: دندان عصب کشی شده ممکن است با دندان‌های مجاور هماهنگی کاملی نداشته باشد و در زمان جویدن یا گاز گرفتن، فشار اضافی را متحمل شود.
- تغییرات دمایی: دندان عصب کشی شده می‌تواند نسبت به تغییرات دما، به‌ویژه سرما و گرما حساس باشد و واکنش نشان دهد که این موضوع باعث احساس نبض یا درد ضربانی در دندان می‌شود.
- عدم هماهنگی در ارتفاع دندان: اگر دندان عصب کشی شده بلندتر یا کوتاه‌تر از دندان‌های اطراف خود باشد، فشارهای جویدن به آن نامتعادل وارد شده و می‌تواند منجر به درد شود.
بررسی و تنظیم ارتفاع دندان توسط دندانپزشک می‌تواند به کاهش این فشار و رفع احساس نبض زدن کمک کند.
درد دندان عصب کشی هنگام غذا خوردن
برخی مواقع افرادی که به تازگی دندان خود را عصب کشی و ترمیم کرده‌اند، ممکن است پس از درمان به ویژه هنگام جویدن غذا با درد و حساسیت مواجه شوند. این درد عموماً به دلیل فرآیندهای طبیعی ترمیم و سازگاری دندان با شرایط جدید است. پس از عصب کشی، دندان خالی از بافت عصبی می‌شود؛ اما بافت‌های اطراف دندان مانند استخوان و لثه همچنان زنده هستند و نسبت به تغییرات حساس‌اند. چندین عامل باعث ایجاد درد دندان عصب کشی شده هنگام غذا خوردن می‌شوند که عبارتند از:
1. التهاب بافت‌های اطراف دندان: پس از عصب کشی، ممکن است بافت‌های اطراف دندان دچار التهاب شوند که این التهاب باعث ایجاد درد می‌شود. التهاب طبیعی است و بدن به طور خودکار در تلاش است تا دندان را ترمیم کند.
2. فشار به دندان تازه ترمیم شده: دندان‌هایی که به تازگی عصب کشی و پر شده‌اند، به علت حساسیت بالای ترمیم، به فشار و تماس جویدن واکنش نشان می‌دهند و دردناک می‌شوند.
3. عفونت‌های احتمالی: گاهی ممکن است بعد از عصب کشی، عفونت‌های جزئی باقی بماند یا پس از درمان به دلیل عوامل مختلفی عفونت بروز کند و درد ایجاد شود. این عفونت‌ها معمولاً با نشانه‌هایی مانند درد شدید، تب و تورم همراه هستند.
4. جایگذاری نامناسب پرکردگی یا روکش: اگر پرکردگی یا روکش دندان به درستی قرار نگرفته باشد، ممکن است هنگام جویدن فشار نادرستی به دندان وارد شده و درد ایجاد شود.
راهکارهای موثر برای کاهش درد دندان عصب کشی شده
در صورت تجربه درد پس از عصب کشی، می‌توانید از روش‌های زیر برای کاهش درد و تسریع فرآیند بهبود استفاده کنید:
1. مصرف غذاهای نرم و اجتناب از غذاهای سفت
دندان‌های تازه عصب کشی شده به علت حساسیت، به غذاهای سخت و سفت واکنش نشان می‌دهند و این می‌تواند منجر به درد شود. برای کاهش درد، از غذاهای نرم مانند سوپ، پوره، و غذاهای مایع استفاده کنید و از جویدن غذاهای سفت با دندان ترمیم شده خودداری کنید.
2. کاهش استفاده از دندان عصب کشی شده
تا زمانی که دندان و استخوان‌های اطراف آن کاملاً ترمیم شوند، بهتر است از جویدن با دندان عصب کشی شده خودداری کنید. این کار فشار را از دندان کم کرده و زمان لازم برای بهبود را فراهم می‌کند.
3. استفاده از مسکن‌ها و داروهای ضد التهاب
مصرف داروهای مسکن مانند ایبوپروفن و استامینوفن و داروهای ضد التهاب می‌تواند به کاهش درد کمک کند. البته توصیه می‌شود که پیش از مصرف هر دارویی با دندانپزشک خود مشورت کنید.
4. مراجعه به دندانپزشک در صورت ادامه‌دار شدن درد
اگر درد شدید و مستمر باشد و با روش‌های خانگی کاهش نیابد، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. احتمال دارد نیاز به بررسی مجدد عصب کشی و ترمیم دندان وجود داشته باشد.
درد دندان پس از عصب کشی معمولاً کوتاه‌مدت است و با رعایت نکات و روش‌های مراقبتی می‌توان آن را به حداقل رساند.