دندان پزشکی یوسف بالوی پوراگر به دندانپزشک مراجعه کرده باشید، حتما صحبت های آنها در مورد مینای دندان را شنیده اید. دندانپزشکان وقت زیادی را صرف گفتگو با بیماران خود در مورد مینا، پلاک و پوسیدگی دندان می کنند. آنها بر این باورند که برای درک واقعی بهداشت دندان ها، دانستن اینکه مینای دندان چیست و چگونه می توان از آن مراقبت کرد، اهمیت زیادی دارد. در این مقاله علاوه بر مینای دندان با عارضه هیپوپلازی نیز بیشتر آشنا خواهید شد.
مینای دندان چیست؟
لایه بسیار سختی که دندان ها را می پوشاند، مینا نام دارد که سخت ترین ماده در بدن انسان است، حتی سخت تر از استخوان ها. با این وجود، در اثر قرار گرفتن در معرض اسید و تجمع باکتری ها در دهان، می تواند پوسیده شود.
عملکرد مینای دندان چگونه است؟
مینا، دندان را در برابر پوسیدگی محافظت می کند. با هر بار خوردن و آشامیدن، دندان شما در معرض اسیدها و باکتری های موجود در غذا قرار می گیرد که اگر مینای دندان نباشد، دندان شما در برابر این باکتری ها و اسیدها بسیار آسیب پذیر خواهد بود. علاوه بر این، مینا نقش مهمی در حفاظت از دندان در برابر گرما و سرما ایفا می کند. هنگامی که مینای دندان آسیب دیده یا شروع به پوسیدگی می کند، دندان شما در برابر غذاهای سرد و گرم حساس خواهد شد.
اگر هنگام غذا خوردن احساس درد می کنید یا به گرما یا سرما حساسیت دارید، به دندانپزشک مراجعه کنید تا با راهکارهای ترمیم مینای دندان آشنا شوید.
چه چیزهایی به مینای دندان آسیب می زند؟
غذاهای شیرین و غذاهای اسیدی مانند مرکبات، برای مینای دندان بسیار مضرند. برای مثال نوشابه با قند بسیاری که دارد و سودا به دلیل داشتن قند و اسید از جمله مواد بسیار مضر به شمار می روند. در این راستا می توان به آبنبات و خوردنی هایی از این قبیل نیز اشاره کرد.
آبمیوه و مرکبات نیز می توانند به مینای دندان آسیب برسانند؛ اما تفاوت این مواد در این است که حداقل برای بدن مفیدند. نمی توان تنها برای محافظت از مینای دندان میوه را از رژیم غذایی حذف کرد. مسواک زدن و یا خوردن غذاهای غیر اسیدی بعد از مواد اسیدی بهترین روش محافظتی است.
چگونه می توان فهمید که مینای دندان آسیب دیده است؟
از آنجایی که از بین رفتن مینای دندان بسیار به کندی صورت می گیرد، ممکن است مدتی طول بکشد تا متوجه آسیب آن بشوید. در مراحل اولیه، موقع خوردن بعضی غذاها احساس درد یا حساسیت در دندان خواهید کرد. اگر در این مرحله فکری به حال دندان تان نکنید، با تغییر رنگ دندان و زرد شدن آن مواجه خواهید شد. این رنگ زرد همان عاج دندان است که نمایان می شود. در ادامه به چند علامت دیگر برای فهمیدن فرسایش مینا اشاره می کنیم:
1. لبه های تیز و ناهموار دندان
2. شکستن یا به اصطلاح گچی بودن دندان
3. حساس شدن دندان
4. افزایش پوسیدگی
مراقبت خوب از دندان ها از طریق مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و ویزیت منظم دندانپزشکی بهترین راه برای محافظت از مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی است، تا در آینده از اقدامات جدی بی نیاز شوید.
اگر مینای دندان آسیب ببیند، از آنجایی که هیچ سلول زنده ای ندارد، ترمیم نمی شود و هیچ راهی هم برای ترمیم آن وجود ندارد؛ اما اگر شدت آسیب در مراحل اولیه باشد، با استفاده از دهان شویه و خمیر دندان های ضد حساسیت که در داروخانه ها موجودند، می توانید از تشدید آن بکاهید در غیر این صورت، راهی به جز پر کردن عاج، روکش و باندینگ وجود ندارد.
عارضه هیپوپلازی مینای دندان چیست؟
گفتیم که مینای دندان ماده ای سخت است که بر روی عاج دندان کشیده شده است. حال سوال اینجاست که مینای دندان چگونه ساخته می شود؟ این ماده طی دو مرحله ساخته می شود در مرحله اول ساختمان مینا شکل گرفته و در مرحله دوم با کلسیم گیری تکمیل می شود. اگر در هنگام تشکیل مینا، مشکلی روند طبیعی آن را برهم بزند، عارضه هیپوپلازی برای مینای دندان عوارض می شود؛ به عبارت دیگر، هیپوپلازی مینا، روندی غیرطبیعی و ناقص در شکل گیری مینای دندان محسوب می شود.
علائم هیپوپلازی چیست؟
این عارضه معمولا با خطوط عرضی، چاله ها و شیارهای سطح تاج دندان دیده می شود. ممکن است فرد تنها در هنگام کودکی با این عارضه مواجه شود و با ریختن دندان های شیری این مشکل از بین برود؛ اما وجود آن در دندان های دائمی بر روی ظاهر دندان بسیار تاثیر می گذارد.
هیپوپلازی در حالت خفیف خود تنها شامل چند شیار یا حفره می شود؛ اما در حالت های پیشرفته، شیارهای افقی و حفره های زردی بر روی دندان پدیدار می گردد. در این قسمت علائم هیپوپلازی مینای دندان را به صورت موردی بررسی خواهیم کرد:
حساسیت به سرما و گرما
فرورفتگی ها، شیارهای باریک، شکاف ها و گود شدگی ها
لکه ها و نقاط سفید روی دندان
ساییدگی روی دندان
تیز و نامنظم بودن شکل دندان به طوری که دندان ها روی هم منطبق نمی شوند.
انواع هیپوپلازی
هیپوپلازی دو حالت دارد. در حالت اول ساختمان مینا به صورت ارثی درگیر این موضوع است. در حالت دوم، فقط یک دندان این مشکل را دارد.
علل بروز هیپوپلازی
علت ایجاد هیپوپلازی نوع ارثی شامل موارد زیر است:
سندرم اوتودنتال
سندرم آشر
سندرم الیس ونکروئد
سندرم سکل
سندرم حذف
سندرم هیملر
سندرم تریچر کالینز
سندرم نفروتیک
اگر والدین قبل از تولد نوزاد دارای مشکلات زیر باشند، ممکن است نوزاد با عارضه هیپوپلازی ارثی به دنیا بیاید:
سیگاری بودن مادر
کمبود ویتامین دی در مادر
مصرف مواد مخدر در دوران بارداری
افزایش وزن در دوران بارداری
تولد زودرس یا تولد با وزن پایین
سیفلیس مادرزادی
اختلالات دماغی مادر در دوران حاملگی
دلایل غیر ارثی ابتلا به هیپوپلازی
کمبود کلسیم
عفونت
آسیب به دندان
ابتلا به یرقان و بیماری کبدی
ابتلا به بیماری سلیاک
کمبود ویتامین‌های A،C و D
بیماری هایی مانند سرخک آبله و مخملک
آلرژی
مواد شیمیایی مانند فلوراید و تتراسایکلین
سندرم سرخجه جنینی
اشعه X
درمان نقص مینای دندان
درمان هیپوپلازی مینای دندان به دو دسته تقسیم می شود. بعضی نقص های کوچک نیاز به درمان فوری ندارند؛ اما نظارت بر روی آن ها ضروری است. در این صورت، معمولا دندانپزشک ها از فلوراید تراپی استفاده می کنند. در موارد دیگر، برای حساسیت یا ساییدگی و حفره ها از موارد زیر باید کمک گرفت:
پر کردن یا کامپوزیت دندان بر پایه رزین
این نوع درمان بسیار رایج است و نه تنها استحکام خوبی دارد؛ بلکه ظاهر دندان بسیار طبیعی به نظر خواهد رسید و اغلب برای دندان های جلو از آن استفاده می شود.
سیلانت رزین پلانت
این درمان، ممکن است دندان را حساس کند.
پر کردن دندان با آمالگام
پر کردن با ترکیبی از مواد بادوام نقره ای رنگ که به دلیل رنگش، اغلب برای دندان های جلو استفاده نمی‌شود.
روکش کردن دندان
با این روش، دندان به صورت کامل پوشیده می شود.
میکرو ابریژن مینای دندان
با کمک این روش نیز، ظاهر دندان ها بهتر خواهد شد.
سفید کردن تخصصی دندان
اگر دندان شما به قدری ظاهر خود را از دست داد که هیچ یک از روش های یاد شده را نتوان بر روی آن پیاده کرد، کشیدن آن تنها راه باقی مانده محسوب خواهد شد.
ترنر یا هیپوپلازی دندان به دلیل عفونت
در بسیاری از مواقع، هیپوپلازی از همان زمان کودکی از دندان شیری به دندان اصلی منتقل می شود. این موضوع بدین شکل ایجاد می شود که عفونت از طریق استخوان به جوانه دندان در حال رویش سرایت کرده و مانع از تکمیل یافتن مینای جوان می شود. در بعضی مواقع نیز این بیماری از مینای دندان های متحد سرایت می کند. بدین ترتیب، مینا در معرض ورم التهابی قرار گرفته و بافت دندان آسیب می بیند. این بافت دانه بندی شکل، بعدا مینای دندان را فرسایش داده و ماده ای سیمانی و متاپلاستیک شده را بر روی سطح دندان حفر می کند. دندان دارای نقص هیپوپلازی، ممکن است انحراف در رویش داشته باشد که این خود باعث مرگ دندان در حال رشد کناری می شود. به همین دلیل نیز توجه به این مسئله از زمان رشد دندان های شیری بسیار حائز اهمیت است و بهتر است از همان ابتدای رویش دندان های شیری، همه چیز تحت نظارت دندان پزشک باشد تا از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری شود.