دندان پزشکی یوسف بالوی پوروقتی به مساله سلامتی در بدن می پردازیم، متوجه می شویم که تمام اعضای بدن به یکدیگر مرتبط بوده و بر هم تاثیر می گذارند. به بیانی دیگر بیماری در یک عضو قطعاً بر اعضای دیگر اثرات منفی داشته و نشانه ها به صورت زنجیره ای بروز می کنند. نقش سلامت لثه در سلامت جسم یکی از موضوعات مهم در زمینه پزشکی است و مطالعات فراوانی در این باره انجام شده است. امروزه دانشمندان می دانند که ارتباط مشخصی بین بیماری های لثه و زوال عقل وجود دارد، همچنین بیماری های لثه می توانند بر سلامت قلب و عروق تأثیر بگذارند.
متأسفانه بیماری های لثه یا پریودنتیت دامنه وسیعی از عواقب خطرناک را بوجود می آورند، برای همین لازم است اطلاعات دقیق تری درباره اهمیت سلامت لثه ها ارائه کنیم. می خواهیم در یک مطلب جامع در این باره صحبت کرده و اهمیت سلامت لثه را تشریح نماییم.
عامل بیماری لثه چیست؟
به طور طبیعی و در شرایط مساعد، دهان محیط مناسبی برای رشد باکتری ها است. می دانیم که باکتری های مفید به بقا و سلامت بدن ما کمک می کنند، بنابراین وقتی کاملاً سالم هستیم تعادل لازم میان باکتری ها در دهان برقرار است و لثه ها در شرایط خوبی به سر می برند. باکتری‌های دهانی را با نام میکروبیوم دهانی می شناسند که در زمان تعادل از لثه ها مراقبت کرده و مانع رشد باکتری های بیماری زا می شوند. در واقع پاتوژن ها یا باکتری های بیماری زا عامل اصلی بروز بیماری لثه هستند و در سلامت دهان و دندان اختلال ایجاد می کنند.
با اینکه پاتوژن ها عامل اصلی بیماری لثه هستند ولی مستقیماً باعث تحلیل لثه نمی شوند. دانشمندان در گذشته تصور می کردند باکتری های مخربی در دهان وجود دارد که می توانند به لثه حمله کرده و آن را تخریب کنند، مثلاً برای تکثیر خود از لثه تغذیه نمایند ولی مشخص شد این باکتری ها تنها باعث التهاب در لثه شده و سیستم ایمنی بدن را برای پاسخگویی تحریک می کنند. زمانی که سیستم ایمنی برای مقابله با التهاب وارد عمل شود، دسته ای از گلبول های سفید را به ناحیه التهاب می فرستد، گلبول ها هم باکتری و لثه را یک جا از بین می برند تا التهاب را کنترل کنند.
رابطه سلامت لثه با بیماری های دیگر
حال که درباره عوامل بیماری لثه بحث کردیم، می خواهیم بدانیم بیماری لثه علاوه بر التهاباتی که بوجود می آورد ،چه تاثیراتی بر سلامت جسم دارد و با کدام بیماری ها در ارتباط است.
بیماری های قلبی و عروقی
همواره در ارتباط با بیماری های لثه به بیماری های قلب و عروق می رسیم، به عبارتی تعداد زیادی از مبتلایان بیماری های قلب و عروق از نظر بهداشت دهان و دندان مشکلاتی را تجربه کرده اند. تحقیقات گسترده در این باره نشان داده است که بیماری های قلبی، گرفتگی شریان ها، سکته های مغزی، عفونت های باکتریایی در پوشش داخلی قلب به بیماری های لثه مرتبط هستند. در این پژوهش ها مشخص شده است باکتری هایی که عامل التهاب لثه هستند، می توانند با جریان خون به شریان های قلب برسند و مشکلات جدی ایجاد کنند. وقتی بیماری لثه مزمن شده باشد، باکتری ها فرصت کافی دارند تا از رگ های خونی لثه به سمت رگ های قلب بروند. سپس به پلاک های چربی در شریان های کرونر بچسبند و باعث لختگی خون شوند. شاید میزان این لختگی ها ناچیز باشد اما در گذر زمان لختگی ها باعث انسداد رگ شده و حمله قلبی رخ می دهد.
لازم به ذکر است چنانچه فردی مبتلا به بیماری های قبلی باشد، سپس دچار بیماری لثه شود؛ در معرض صدمه بیشتری قرار می گیرد چرا که باکتری ها با مهاجرت از لثه به شریان های قلب، مشکلات بیشتری ایجاد می کنند. بسیاری از دانشمندان معتقدند که باکتری های عامل بیماری لثه می توانند به شریان های مغز هم راه پیدا کنند و با انسداد آنها باعث بروز سکته مغزی شوند. البته برای اثبات قطعی این نظریه نیاز به تحقیقات بیشتری می باشد.
بیماری های ریوی و تنفسی
گفتیم که عامل اصلی بیماری های لثه باکتری ها هستند. چنانچه بیماری لثه پیشرفت کند، یعنی تعداد باکتری ها روز به روز رشد بیشتری داشته باشد آنها می توانند از طریق گلو به ریه ها راه پیدا کنند. معمولا این باکتری ها با قطره های بخار آب موجود در دم به ریه می روند و وقتی محیط مناسبی پیدا کردند تکثیر می شوند. ثابت شده است افرادی که دچار بیماری های حاد لثه و حفره دهانی هستند، در اکثر موارد به ذات الریه هم دچار می شوند.
بدیهی است افرادی که برونشیت مزمن دارند یا در اثر مصرف زیاد دخانیات دچار عفونت های ریه شده اند، در صورتی که بیماری لثه هم داشته باشند در معرض خطرات جدی قرار می گیرند.
زایمان زودرس و مشکلات دیگر در بارداری
پزشکان و محققان اثبات کرده اند رابطه مستقیمی بین زایمان زودرس و بیماری های لثه وجود دارد. متأسفانه باکتری های بیماری زای لثه می توانند از طریق دهان زن باردار وارد جفت یا مایع آمنیونی شوند و اختلالاتی بوجود بیاورند که زایمان زودرس اتفاق بیفتد. بر اساس آمار می توان گفت زنان بارداری که به بیماری های لثه دچار هستند تا ۷ برابر بیشتر از حالت عادی، زایمان زودرس داشته و نوزادانی با وزن کم بدنیا می آورند. در بسیاری از موارد در دوره بارداری امکان درمان بیماری های لثه وجود ندارد، بنابراین باید حتماً پیش از بارداری برای معاینه به دندانپزشکی مراجعه کنید تا دندانپزشک ارزیابی انجام داده و اطلاعات صحیحی به شما ارائه دهد.
دیابت
دیابت و بیماری های لثه با هم رابطه متقابلی دارند، یعنی تأثیرات یکدیگر را تشدید می کنند. افراد مبتلا به دیابت ممکن است انواع مختلفی از بیماری های دهان را تجربه نمایند. از طرفی ابتلا به بیماری های لثه، کنترل عوارض دیابت را مشکل تر می کند. وقتی عفونت لثه وارد خون شود، قند خون افزایش پیدا کرده و بیمار نیاز به انسولین بیشتری خواهد داشت. دیابتی ها باید نسبت به رعایت بهداشت دهان حساسیت بیشتری داشته باشند و در صورت مشاهده هر گونه نشانه از بیماری لثه در اسرع وقت برای درمان اقدام کنند.
علائم چه بیماری هایی در لثه ظهور می کند؟
حال که متوجه شدیم چگونه بیماری های لثه و بیماری های دیگر به هم مرتبط هستند، می خواهیم بدانیم علائم چه بیماری هایی در لثه بروز می کند و مانند زنگ خطری برای سلامتی ما هستند.
بیماری لثه
قطعاً مهم‌ترین نشانه های حاد در لثه با بیماری های پریودنتیت مرتبط هستند. بنابراین اگر در هنگام مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان دچار خونریزی لثه شدید و این اتفاق ۱۰ الی ۱۴ روز ادامه داشت، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. همچنین چنانچه لثه ها متورم، ملتهب و قرمز شوند یا اینکه تحلیل بروند لازم است به دندانپزشک مراجعه نمایید.
تبخال
برخی اوقات افرادی که به تبخال مبتلا می شوند، تاول های کوچکی را روی لثه‌ها مشاهده می کنند که بسیار دردناک بوده و با کوچکترین محرکی احساس سوزش خواهند داشت. چنانچه درباره ابتلا به تبخال مشکوک هستید و تاول های ریزی بر لثه مشاهده می کنید، برای درمان و دریافت دارو به دندانپزشک یا پزشک عمومی مراجعه کنید.
کم خونی
افرادی که کم خونی شدید دارند، علائمی مانند خستگی مفرط، سرگیجه و پریدگی رنگ لثه را در خود مشاهده می کنند. بنابراین در صورتی که این علائم را دارید، برای انجام معاینات و آزمایش های بیشتر به پزشک مراجعه نمایید.
ایدز
یکی از علائم ابتلا به ایدز، زخم های کوچکی هستند که در لثه ایجاد شده و التیام پیدا نمی کنند. چنانچه به ایدز مشکوک هستید و زخم های کوچک لثه را هم تجربه کرده اید، بهتر است برای آزمایش ایدز اقدام کنید.
پس از مطالعه مطلب فوق امیدواریم به اهمیت سلامت لثه ها بر سلامت جسم پی برده باشید. برای اینکه بتوانید از ابتلا به بیماری های لثه جلوگیری کنید، بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید، نخ دندان بکشید، مصرف سیگار را به حداقل برسانید. فراموش نکنید که هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ نزد دندانپزشک بروید زیرا ممکن است لثه‌ها ظاهر سالمی داشته باشند و علائم ظریف از دید شما مخفی شوند.