دندان پزشکی یوسف بالوی پوراستفاده از پرینترهای سه بعدی مدتی است در عرصه های مختلف پزشکی بخصوص دندانپزشکی مورد توجه قرارگرفته است. البته از این قبیل پرینترها در علوم دیگر نیز استفاده می شود. استفاده از پرینترهای سه بعدی مزایای زیادی همچون افزایش دقت و کاهش مدت زمان درمان، را به همراه دارد. از این رو بسیاری از پزشکان درصدد هستند تا کارهای پزشکی مرتبط با این پرینترها را افزایش دهند.
اما از پرینترهای رنگی چه استفاده ای می توان کرد؟ آیا در عرصه دندانپزشکی می توان برای درمان ها از این پرینترهای جدید استفاده نمود؟ در ادامه به بررسی این قبیل سوالات خواهیم پرداخت.
استفاده از نسل جدید پرینتر ها در علوم پزشکی
نسل جدید پرینتر ها که از آنها با عنوان پرینترهای سه بعدی یاد می کنند، توانسته است در مدت زمان کمی جایگاه ویژه ای در رشته های مختلف پزشکی پیدا کند. از این قبیل پرینتر ها می توان برای ساخت پروتزها، ابزار آلات پزشکی، ایمپلنت های دندانی و ... استفاده نمود. در آینده نیز پیشبینی می شود پزشکان برای ساخت بافت های بدن از پرینترهای سه بعدی استفاده کنند.
در سال های اخیر استفاده از پرینترهای سه بعدی در دندانپزشکی بسیار افزایش یافته است. در واقع این پرینترها تاثیر به سزایی در درمان و ساخت ابزار ها و پروتز ها داشته است. به طوری که از سال 2015 تا 2016 ساخت پرینتر های سه بعدی حدود 75 درصد افزایش یافت. این آمار نشان می دهد استفاده از پرینتر های سه بعدی در دندانپزشکی مورد استقبال بسیاری از متخصصین دندانپزشکی قرار گرفته است. به یقین می توان گفت پرینتر های سه بعدی می توانند به راحتی برای دندانپزشکان یک لابراتوار تخصصی باشند.
همانطور که می دانید به طور معمول برای ساخت پروتز ها، ایمپلنت، گارد های محافظ، براکت های ارتودنسی و ... از دهان و دندان های بیمار باید قالبگیری انجام شود. این کار معایب زیادی به همراه دارد که از جمله می توان به خطا در قالب گیری و در نهایت ساخت ابزار مورد نظر اشاره نمود. برای ساخت موارد گفته شده با استفاده از پرینتر سه بعدی دیگر نیازی به قالب گیری از دهان و دندان ها نیست و این عمل باعث می شود خطاهای احتمالی در حین ساخت به میزان قابل توجهی کاهش بیابد. علاوه بر این ساخت موارد مذکور در لابراتوار ها به دلیل حجم بالای سفارشات و همچنین حساس بودن ساخت زمان زیادی می خواهد به همین دلیل درمان های دندانپزشکی معمول با زمان زیادی همراه هستند. اما با استفاده از پرینتر های سه بعدی ساخت ابزار ها و پروتز ها و ... در مدت زمان بسیار کمتر انجام می گیرد. این روز ها استفاده از پرینت سه بعدی دندان جهت ساخت مدل های دندانی مثل روکش، بریج ، دندان مصنوعی، و ایمپلنت محبوبیت بسیاری پیدا کرده است. در صورت استفاده از پرینتر سه بعدی بجایی روش های معمول در دندانپزشکی فرآیند قالب گرفتن از دندان ها و دهان بیمار را انجام نمی شود، بلکه دهان و دندان ها را به صورت دیجیتالی اسکن می کنند و سپس با استفاده از نرم افزار های مخصوص به این کار ، قالب دندان ساخته می شود. با این کار دندانپزشک به کمک قالب می‌تواند روکش، بریج و ردیف کننده دندان را بدون نیاز به مراجعه مکرر بیمار آزمایش نماید.
از تکنولوژی های پرینتر سه بعدی که در دندانپزشکی از آنها استفاده می شوند می توان به DPL و SLS اشاره نمود. البته برخی از سازنده های پرینتر ها، پرینتر هایی مخصوص دندانپزشکی با نام تجاری DENTAL به بازار عرضه کرده اند.
ساخت براکت های ارتودنسی با پرینت سه بعدی
در حال حاضر برای ساخت براکت های ارتودنسی با پرینتر سه بعدی فقط قالب گیری به صورت سه بعدی انجام می شود. البته ساخت براکت در بسیاری از نقاط جهان با استفاده از دستگاه پرینتر سه بعدی انجام می گیرد. در اینران نیز در برخی از مراکز پیشرفته و تخصصی دندانپزشکی این کار با پرینتر سه بعدی انجام می شود. اما به طور معمول در بسیاری از مراکز فقط ساخت قالب به صورت سه بعدی است. این قالب ها جهت شکل دادن به براکت های ارتودنسی استفاده می شوند. ساخت این نوع براکت ها نسبت به براکت های فلزی مزایای زیادی به همراه دارد مانند قابلیت جدا شدن و ضد حساسیت بودن آنها.
برای ساخت پوشش محافظ دندان(night guard) و brace و یا روکش دندان، زمان زیادی لازم است. اما این زمان با استفاده از پرینتر های سه بعدی به حداقل رسیده است. برای ساخت این موارد و همچنین موارد دیگر، دندانپزشک ابتدا یک ابزار دیجیتالی را در دهان فرد قرار می دهد. با این دستگاه می توان شکل دندان ها، فرم فک ها و ... را اسکن نمود. در واقع این روش به جای روش معمول قالب گیری استفاده می شود. بعد از این کار یک فایل دیجیتالی حاصل می گردد که با این فایل، موارد مذکور با دقت بالایی با مواد مورد تایید انجمن FDA ساخته و پرینت می شوند. در نتیجه میزان خطا به حداقل رسیده و از مراجعه مکرر بیمار جلوگیری می شود. به علاوه آنکه در مدت زمان کمتری ساخته می شوند.
ساخت بریج های دندانی و پروتز ها با استفاده از پرینتر سه بعدی
به طور معمول ساخت یک دست دندان مصنوعی یا یک بریج، به زمان زیادی نیاز دارد. در این مدت بیمار باید مدت زیادی صبر کند تا دندان مصنوعی اش آماده شود، و در این زمان زیاد جای خالی دندان ها بسیار آزار دهنده خواهد بود.
در حالی که با استفاده از پرینتر سه بعدی این زمان به حداقل خواهد رسید. همانطور که در بالا گفته شد، دندانپزشک ابتدا باید با یک دستگاه دهان فرد را اسکن نماید. بعد از این کار ساخت بریج یا پروتز با سرعت و دقت بیشتری به واسطه پرینت سه بعدی انجام خواهد گرفت.
ساخت روکش دندان با استفاده از پرینت سه بعدی
فرایند ساخت و نصب روکش های دندانی به طور معمول همچون دندان مصنوعی یا بریج به حداقل دوبار مراجعه با فاصله زمانی چند هفته نیاز دارد. این فرایند با استفاده از روکش هایی که با پرینتر سه بعدی ساخته می‌شوند، به فاصله زمانی چند روزه کاهش می یابد. به این صورت که، پس از اسکن اولیه دهان، روکش دندان با استفاده موادی همچون کامپوزیت به وسیله پرینتر سه بعدی و با استفاده از نرم افزار مخصوص ساخته می‌شود. در سال های اخیر برای ساخت لامینیت های دندان از پرینتر های سه بعدی استفاده می شود به همین دلیل قیمت نسبتا بیشتری نسبت به روش کامپوزیت دندان دارند.
پیش بینی می شود با استفاده از پرینترهای سه بعدی، مواد ساخت بریج ها، پروتزها، روکش ها و ... را در جهت کاهش حساسیت های بدن، کاهش پوسیدگی های دندان و همچنین کاهش عفونت و التهاب لثه، تغییر داد. به دلیل گران بودن پرینترهای سه بعدی و مواد ساخت، هنوز در بسیاری از مراکز دندانپزشکی از روش های معمول استفاده می شود. امید است در آینده با استفاده از پرینتر های سه بعدی خدمات دندانپزشکی با سرعت، دقت و اثر بخشی بالاتری ارائه شوند.