دندان پزشکی یوسف بالوی پوردر دندانپزشکی اصطلاحات رایجی وجود دارد که بسیاری از افراد آن را نمی دانند. یکی از این اصطلاحات انکیلوز شدن فک و دندان می باشد. انکیلوز شدن یا فک جوش شدن استخوان یک عارضه در دهان است.
وقتی دندان به طور مستقیم به استخوان فک متصل شود، اصطلاحا به آن انکیلوز شدن فک و دندان می گویند.
به طور طبیعی بین دندان و استخوان فک فاصله وجود دارد. لیگامان پریودنتال که در اطراف دندان قرار گرفته است، باعث فاصله میان دندان و استخوان فک است.
تنها علامت ظاهری از بین رفتن این فاصله، کوتاه شدن دندان نسبت به دندان های دیگر یا جا به جایی آن می باشد. برای تشخیص درست انکیلوز شدن دندان و فک به عکس رادیوگرافی نیاز است. وقتی دندانی نسبت به دندان های دیگر آرایش درستی نداشته باشد می توان حدس زد که میان آن دندان و استخوان فک اتصال صورت گرفته است.
علل از بین رفتن فاصله میان دندان و استخوان فک
اما چرا باید دندان و فک انکیلوز شوند؟ در ادامه به بررسی این موضوع می پردازیم:
از علل شایعی که باعث از بین رفتن فاصله میان دندان و استخوان فک می شود، به موارد زیر می توان اشاره نمود:
- عفونت ریشه و ایجاد التهاب در استخوان فک و ریشه دندان؛ معمولا بیماری های لثه باعث به وجود آمدن التهاب و عفونت در دهان و دندان می شوند. این عفونت می تواند تاثیر مستقیم روی دندان و غشای اطراف آن بگذارد.
- عفونت درمان نشده
- گاهی اوقات خود به خود فضای بین دندان و استخوان فک از بین می رود و این امر موجب انکیلوز شدن دندان و فک می شود.
- عوامل دیگری مانند، عوامل ژنتیکی و مادرزادی نیز می تواند سبب انکیلوز شدن دندان و فک شود.
- وجود مشکلات دندانی و فک مانند کوچک بودن فک برای رویش دندان های دائمی
- ضربه های شدید به فک و دندان
- فشار به دندان و دندان قروچه
انکیلوز در سنین کودکی بیشتر از هر زمان دیگری رخ می دهد. اما با این حال در بزرگسالان نیز به دلایل ذکر شده در بالا امکان وقوع آن است.
انکیلوز شدن دندان عقل
رباط پریودنتال میان دندان و استخوان فک باعث ثابت ماندن دندان در جای خود می شود. رباط پریودنتال از یک سو به استخوان فک و از سویی دیگر به ریشه دندان متصل است. یعنی آنکه دندان به طور مستقیم به فک متصل نیست.
وقتی این رباط بین دندان عقل و فک از بین برود باعث می شود دندان در جهتی دیگر رشد کند و از لثه بیرون نزند. در این زمان دندان عقل، دندان نهفته می شود که با جراحی باید از دهان خارج شود.
فک جوش بودن دندان عقل سبب، درد، تورم و التهاب لثه، احساس طعم بد در دهان، سر درد، گرفتگی فک، تورم غدد لنفاوی و ... می شود.
این اتفاق برای دندان های طبیعی و شیری نیز ممکن است پیش بیایید. که باعث رشد دندان نهفته می شود. وقتی رباط پریودنتال از بین می رود، استخوان فک و ریشه دندان با مواد استخوان به نام سمنتوم پیوند می خوردند. که این اتفاق باعث می شود دندان رشد کافی در جهت بیرون زدن از لثه نداشته باشد.
انکیلوز شدن در هر زمانی از مراحل رشد و بیرون زدن دندان از لثه ممکن است رخ دهد. اگر دندان های شیری دچار این عارضه شوند، دندان دائمی دیگر نمی تواند رشد کند. زیرا دندان شیری از لثه بیرون نزده و نمی افتد. در نتیجه دندان دائمی در زیر آن باقی می ماند و تبدیل به دندان نهفته می شود.
بسیاری از مواقع که دندان ها در سر جای خود رشد نمی کنند یا دندان نهفته در دهان به وجود می آید، به دلیل انکیلوز شدن فک و دندان می باشد.
درمان معمول انکیلوز
درمان قطعی برای این عرضه وجود ندارد. اما از درمان های زیر می توان برای بهبود درد و یا درمان غیر قطعی بهره برد:
- ارتودنسی
- جا به جایی دندان ها یا Luxation
- کورتیکوتومی یا corticotomy
- برخی از مسکن ها
- روش های تشخیصی دندانپزشک
- جراحی های عمومی
- کشیدن دندان نهفته
تمامی موارد بالا بسته به نظر و تشخیص پزشک دارد. گاهی ممکن است نظر چند پزشک با هم متفاوت باشد. در برخی از مواقع نیز ممکن است هر کدام از روش های بالا به درمان قطعی نیانجامد.
شایع ترین عارضه ای که انکیلوز باعث آن می شود، دندان نهفته می باشد دندان نهفته باید کشیده شود زیرا در بسیاری از مواقع می تواند به دندان های مجار آسیب وارد کند.
بررسی دندان نهفته نیاز به عکس رادیوگرافی دارد پس نمی توان گفت هر درد و تورم و التهابی در دهان نشان دهنده، انکیلوز شدن دندان و فک است.