بیماری پریودنتال چیست

یکی از بیماری های دهان و دندان، بیماری پریودنتال periodontal disease می باشد. این بیماری ارتباط نزدیکی با رعایت بهداشت دهان و دندان دارد. این بیماری دندان ها را در بر نمی گیرد بلکه به بافت های نگهدارنده دندان ها نفوذ می کند. وقتی پلاک های دندانی از دندان ها زدوده نشوند بافت های نگهدارنده دندان ها را مورد حمله قرار می دهند.

منظور از بافت های نگهدارنده دندان ها؛ لثه، نسج استخوانی و الیاف نگهدارنده که دندان ها در آن ها قرار گرفته اند، می باشد.

اغلب افراد این بیماری را بیماری لثه می دانند. پزشکان اما بر این باورند که بیماری پریودنتال فقط بیماری لثه نیست بلکه چندین بیماری را در بر می گیرد که عامل همه آنها باکتری پلاک دندان می باشد. این بیماری از لثه شروع می شود و اگر درمان نگردد بافت استخوان را نیز در بر می گیرد. عفونت و التهاب ابتدا در لثه ایجاد می شود و استخوان های اطراف را در بر می گیرد. بیماری پریودنتال در ابتدا به نام ژنژیویت شناخته می شود که در مرحله اولیه تورم لثه و گاهی خونریزی را در پی خواهد داشت. تی این بیماری پیشرفت کند به نام پریودنتیت شناخته می شود. در این مرحله لثه تحلیل می رود در برخی مواقع ممکن است ریشه های دندان نمایان شوند. 

علل ابتلا به بیماری پریودنتال 

همانطور که گفته شد علت اصلی این بیماری باکتری های موجود در پلاک های دندانی است. پلاک ها نیز در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد می شوند. اما به جز این علت، بیماری پریودنتال علل دیگری نیز دارد: 

• ژنتیک
• مصرف دخانیات و سیگار کشیدن
• تغذیه نا مناسب
• دیابت 
• فشردن دندان ها روی هم و دندان قروچه
• استرس زیاد
• مصرف برخی از داروها 
• برخی از بیماری ها که به دستگاه دفاعی بدن نفوذ می کنند نظیر بیماری ایدز، روماتیسم
• تغییرات هورمونی بدن
• بارداری و بلوغ 
• نقص در پر کردن دندان ها 

عوارض ناشی از بیماری پریودنتال

بیماری های قلبی: با بروز بیماری لثه امکان دارد، شاهرگ ها مسدود شوند، با مسدود شدن رگ ها بیماری های قلبی بروز پیدا می کنند. بیماری پریودنتال احتمال حملات قلبی را بالا می برد.

دیابت: بیماران دیابتی که به بیماری لثه مبتلا شده اند کنترل قند خونشان نا منظم می شود. 

احتمال زایمان زودرس: در زنان باردار به علت تداخل در  ترشح هورمون ها، احتمال بروز بیماری های لثه تشدید می شود. در این حالت امکان زایمان زودرس و کمبود وزن نوزادان وجود دارد.

بیماری های تنفسی: افرادی که بیماری تنفسی دارند یا افراد سالم وقتی به بیماری پریودنتال مبتلا شوند امکان دارد عفونت به ریه آنها نفوذ کند و باعث بروز مشکلات در دستگاه تنفسی بشود.

ژنژیویت: اولین مرحله بیماری پریودنتال، ژنژیویت می باشد که باعث بروز عفونت و اختلال در لثه ها می شود. این بیماری در مرحله اول بین افراد بسیار شایع می باشد. وقتی لثه آسیب ببیند علائم زیر را به همراه خواهد داشت:

• ملتهب و متورم شدن لثه در قسمت های مختلف
• قرمز شدن یا سیاه شدن لثه (تغییر رنگ)
• خونریزی هنگام مسواک زدن یا خورد برخی از مواد غذایی
• احساس تلخی در دهان 
• بوی بد دهان 

پریودنتال در مرحله اول و ابتدایی قابل درمان می باشد. با مسواک زدن صحیح و استفاده مستمر از نخ دندان و دهانشویه مناسب، ژنژیویت قابل درمان می باشد. اما بی توجهی به آن خطرات غیر قابل جبرانی را به همراه خواهد داشت. توصیه می شود با دیدن هر یک از عوامل بالا به دندانپزشکی مراجعه کنید.

پریودنتیت: بیماری پریودنتال اگر در مرحله اول درمان نشود تشدید پیدا می کند و به بیماری پریودنتیت تبدیل می شود. در این مرحله بافت لثه تحلیل می رود و انسجام خود را از دست می دهد. گاهی مواقع در این مرحله قسمتی از ریشه دندان نمایان می شود. درد و خونریزی از علائم این مرحله خطرناک است. بافت لثه وقتی از بین برود باکتری ها به ریشه و استخوان فک نفوذ خواهند کرد و آنها را از بین می برند. اگر باز هم از پیشرفت این مرحله جلوگیری نشود امکان از دست دادن دندان ها یا لق شدن آنها وجود دارد. این مرحله یا به آرامی پیشرفت می کند یا به سرعت استخوان فک و دیگر قسمت ها را در بر می گیرد. علائم مرحله اول به صورت شدید، لق شدن دندان ها، خونریزی و درد شدید از علائم این مرحله از بیماری پریودنتال است.

پریودنتال و بیماری لثه وقتی به این مرحله برسد درمان آن به صفر می رسد. زیرا استخوان فک و دندان ها نیز در گیر می شوند. به همین دلیل بهتر است از ابتدا از بروز این بیماری خطرناک و پیچیده جلوگیری نمود. در این مرحله معمولا دندانپزشک با تجویز آنتی بیوتیک سعی در توقف بیماری و عفونت ها دارد. با انجام جراحی های ترمیمی امکان درمان این بیماری وجود دارد. 

عوامل تشدید کننده پریودنتال

عوامل زیادی بر روی تشدید بیماری پریودنتال تاثیر می‌ گذارند. بدن هر فرد با دیگری متفاوت است در نتیجه شیوه مقابله بدن با بیماری نیز کاملا متفاوت خواهد بود. همچنین میزان حمله پلاک‌ ها و عفونتی که در لثه ایجاد شده نیز می‌ تواند بر شدت و وخامت بیماری بیفزاید.

همان طور که در بالا اشاره کردیم؛ عوامل زیادی سبب وخیم شدن بیماری می‌ شوند. اما به طور کلی شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است‌. سرعت بیماری در افرادی که دارای بیماری‌ های زمینه ای دیگری مانند دیابت و ایدز هستند، بیشتر است. همچنین افراد دارای سندروم داون نیز سیستم ایمنی ضعیف‌ تری نسبت به سایر افراد دارند و از این رو خطر ابتلا به پریودنتال در آنها بیشتر است. 

کشیدن سیگار نیز به خودی خود به دندان ‌ها و لثه آسیب وارد می ‌کند و اگر همراه با هر کدام از این بیماری ‌ها باشد میزان حمله پلاک و عفونت به لثه را تشدید کرده و بدون شک دامنه آسیب به دندان و لثه در این حالت فراتر از حالت ‌های عادی خواهد بود.

جلوگیری از ابتلا به بیماری پریودنتال:

•  استفاده منظم و صحیح از مسواک بعد از هر وعده غذایی
• استفاده مستمر از نخ دندان برای زدودن باقی مانده غذا از میان دندان ها
•  استفاده از دهانشویه های مناسب یا محلول آب ولرم و نمک
•  مراجعه به دندانپزشکی هر شش ماه یکبار
• جرم گیری دندان 

• در صورتی که این بیماری در میان اعضای خانواده شما اتفاق افتاده باشد باید به دندانپزشکی مراجعه کنید و دندانپزشک خود را از ژنتیکی بودن این بیماری با خبر کنید.

علائم بیماری پریودنتال

همان طور که اشاره شد، بیماری پریودنتال (بیماری لثه) می‌تواند بدون هیچ نشانه آشکاری مانند درد به تدریج پیشرفت کند. به همین دلیل، انجام معاینات منظم دندانپزشکی بسیار حیاتی است تا مشکلات لثه و دندان‌ها در مراحل اولیه تشخیص داده شوند. در ادامه متن، برخی از رایج‌ترین علائم و نشانه‌های بیماری پریودنتال که نیاز به توجه فوری دارند، توضیح داده شده است.

خونریزی بی‌دلیل لثه

یکی از اولین علائم بیماری پریودنتال، خونریزی لثه‌ها بدون دلیل مشخص است. این اتفاق ممکن است هنگام مسواک زدن، استفاده از نخ دندان یا حتی هنگام خوردن غذا رخ دهد. پلاک‌های باکتریایی روی دندان‌ها سمومی تولید می‌کنند که باعث التهاب لثه‌ها و خونریزی آن‌ها می‌شود. اگر متوجه چنین خونریزی‌هایی شدید، باید سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید.

تورم، قرمزی یا درد لثه

لثه‌هایی که بدون دلیل خاصی متورم، قرمز یا دردناک هستند، می‌توانند نشانه عفونت پریودنتال باشند. این التهاب اغلب به دلیل عفونت باکتریایی ناشی از تجمع پلاک‌ها روی دندان‌ها ایجاد می‌شود. اگر این عفونت به موقع درمان نشود، ممکن است به استخوان فک و دیگر بافت‌های حمایتی دندان‌ها آسیب برساند. درمان سریع این علائم ضروری است تا از پیشرفت عفونت و رسیدن آن به سایر نقاط بدن جلوگیری شود.

عقب رفتن لثه‌ها و بلندتر به نظر رسیدن دندان‌ها

یکی دیگر از علائم رایج پریودنتیت، عقب رفتن لثه‌ها است که باعث می‌شود دندان‌ها بلندتر به نظر برسند. این مشکل به دلیل سمومی که باکتری‌ها تولید می‌کنند، رخ می‌دهد. باکتری‌ها به بافت‌های لثه و استخوان‌های پشتیبان حمله کرده و باعث تحلیل رفتن آن‌ها می‌شوند. این تحلیل نه تنها زیبایی لبخند را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه می‌تواند به از دست رفتن دندان‌ها نیز منجر شود.

بوی بد دهان (هالیتوز)

بوی بد دهان یا هالیتوز، یکی از نشانه‌های اصلی بیماری پریودنتال است. این بو معمولاً از تجمع باکتری‌ها و ذرات غذایی در پاکت‌های لثه‌ای ناشی می‌شود. وقتی لثه‌ها عمیق‌تر شده و پاکت‌های لثه شکل می‌گیرند، باکتری‌ها و باقی‌مانده‌های غذا به‌راحتی در آن‌ها گیر می‌کنند. این مشکل علاوه بر تاثیرات منفی بر بهداشت دهان، می‌تواند روی اعتمادبه‌نفس فرد نیز تأثیر بگذارد.

لق شدن یا جابه‌جایی دندان‌ها

با پیشرفت بیماری پریودنتال، ممکن است دندان‌ها که قبلاً محکم در استخوان فک قرار داشتند، شروع به لق شدن یا جابه‌جا شدن کنند. این مشکل به دلیل تحلیل رفتن استخوان فک رخ می‌دهد که وظیفه پشتیبانی از دندان‌ها را دارد. اگر متوجه تغییر در الگوی بایت یا حرکت دندان‌های خود شدید، این می‌تواند نشانه‌ای از پریودنتیت پیشرفته باشد.

وجود چرک بین دندان‌ها

وجود چرک بین دندان‌ها یا اطراف لثه‌ها نشانه قطعی عفونت پیشرفته پریودنتال است. بدن در تلاش برای مبارزه با عفونت، چرک تولید می‌کند که ممکن است به‌صورت ترشحاتی از لثه‌ها مشاهده شود. این وضعیت نشان‌دهنده این است که عفونت به مرحله جدی رسیده و نیاز به درمان فوری دارد.

اگر هر یک از علائم بالا را تجربه می‌کنید، ضروری است که بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید. مراجعه به‌موقع به متخصص دندانپزشکی می‌تواند از پیشرفت بیماری و عوارض شدیدتر آن مانند از دست دادن دندان‌ها جلوگیری کند. معاینات منظم و رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین راه برای پیشگیری از بیماری پریودنتال و حفظ سلامت دهان است.

درمان بیماری پریودنتال

بیماری لثه (بیماری پریودنتال) با استفاده از روش های مختلفی قابل درمان است که بر اساس مرحله بیماری، پاسخ بدن شما به درمان اولیه و سلامت کلی شما انتخاب می شوند.

پس از ارزیابی کامل لثه‌ها، گزینه‌های درمانی می‌تواند شامل درمان‌های غیرجراحی و جراحی باشد. روش های غیر جراحی برای کنترل رشد باکتری ها درمان جراحی می تواند بافت اطراف را ترمیم و از دندان حمایت کند.

دندانپزشک یا متخصص لثه می تواند اکثر درمان ها را در مطب انجام دهد. زمان لازم برای اجرای این درمان ها، شدت بیماری و زمان لازم برای بهبودی برای هر بیمار متفاوت است. عوامل دیگر عبارتند از نوع و میزان درمان و سلامت کلی بیمار. قبل از شروع درمان از بی حسی موضعی برای بی حس کردن ناحیه درمان استفاده می شود. در صورت لزوم، بیمار آرام بخش استفاده می کند.

دارو

آنتی بیوتیک ها را می توان همراه با جراحی و سایر درمان ها یا به تنهایی استفاده کرد. آنتی بیوتیک ها می توانند باکتری های بیماری پریودنتال را کاهش داده یا به طور موقت از بین ببرند. آنها از آسیب به اتصال دندان و استخوان جلوگیری می کنند.

کلرهگزیدین (Pridex، Priochip، Prioguard و سایر برندهای بدون نسخه) یک داروی آنتی بیوتیکی است که برای کنترل پلاک و التهاب لثه در دهان یا پاکت های پریودنتال (فضاهای بین لثه و دندان) استفاده می شود. دارویی به نام دهانشویه یا قرص ژلاتینی وجود دارد که پس از درمان ریشه در جیب لثه قرار می گیرد. این دارو در طی 7 روز به آرامی آزاد می شود. سایر آنتی بیوتیک ها شامل داکسی سایکلین، تتراسایکلین و مینوسیکلین هستند که برای درمان بیماری لثه استفاده می شوند.

علاوه بر این، اغلب یک خمیر دندان بدون نسخه به نام تریکلوزان توصیه می شود. این خمیر دندان حاوی فلوراید و آنتی بیوتیک برای کاهش پلاک و التهاب لثه است.

جرم‌گیری حرفه ای دندان

در طول یک معاینه معمول دندانپزشکی، دندانپزشک یا متخصص بهداشت دندان، پلاک و رسوب را که روی سطح دندان انباشته و سفت شده است، از بین می برد. (پلاک لایه‌ای است که دندان‌ها را می‌پوشاند و می‌تواند باعث ایجاد حفره و بیماری لثه شود. تارتار رسوب سخت، ضخیم و زردرنگی است که روی دندان‌ها جمع می‌شود.) هنگامی که پلاک و جرم تا حد معینی ایجاد شد، فقط می‌توان آن را پاک کرد. از طریق جرم گیری تخصصی حذف می شود. جرم گیری دندان پلاک و تارتار را از تمام نواحی دندان چه در بالای خط لثه و چه در زیر خط لثه از بین می برد. اگر علائم بیماری لثه را دارید، دندانپزشک شما ممکن است بیش از دو بار در سال تمیز کردن دندان های حرفه ای را توصیه کند.

جرم گیری و درمان ریشه

این روش یک روش تمیز کردن عمیق و غیر جراحی است که با بی حسی موضعی انجام می شود. توده ها و رسوبات سخت (که تارتار نیز نامیده می شود) در نواحی بالا و زیر خط لثه برداشته می شوند. علاوه بر این، تمیز کردن هر نقطه سختی که در عمق دندان ایجاد شده است، باکتری ها را از بین می برد و سطح تمیز لثه دوباره به دندان ها می چسبد.