دندان پزشکی یوسف بالوی پور
هیچ تجربه ای به اندازه دندان درد نمی‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. دردی که ممکن است به‌طور ناگهانی آغاز شود و از ناحیه دندان به فک، صورت یا حتی شقیقه ها انتشار پیدا کند. این درد گاهی آن قدر شدید است که انجام کارهای ساده ای مثل غذا خوردن، نوشیدن آب خنک یا حتی صحبت کردن را دشوار می سازد. دندان درد می تواند نشانه ای از مشکلات جدی تر مانند پوسیدگی، عفونت یا التهاب لثه باشد و بی توجهی به آن نه تنها شدت درد را بیشتر می کند، بلکه سلامت دهان و دندان را نیز به خطر می اندازد.
واقعیت این است که دندان درد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از گیر کردن یک تکه غذا بین لثه و دندان گرفته تا پوسیدگی عمیق یا حتی عفونت‌های دندان. در هر حال، درمان قطعی فقط به دست دندان پزشک امکان‌پذیر است. اما سوالی که در چنین شرایطی برای هرکسی پیش می‌آید این است: تا زمانی که به دندان‌پزشک مراجعه کنیم،چطور می‌توانیم این درد طاقت فرسا را آرام کنیم؟
خبر خوب این است که روش‌هایی ساده و خانگی وجود دارند که می‌توانند به سرعت درد شما را کاهش دهند و شرایط را قابل تحمل‌تر کنند. این همان چیزی است که ما از آن به عنوان «درمان سه سوته دندان درد» یاد می‌کنیم؛ روش هایی فوری که گرچه درمان دائمی نیستند، اما می‌توانند در کوتاه ترین زمان آرامش نسبی به شما بدهند تا وقت مراجعه به دندان پزشک برسد.
دندان درد
دندان درد به درد درون دندان یا اطراف آن گفته می‌شود. دندان دردهای خفیف معمولاً بر اثر تحریک موقت لثه ایجاد می شوند و گاهی در خانه قابل کنترل هستند. اما دندان دردهای شدید معمولاً به دلیل پوسیدگی، عفونت یا مشکلات جدی دیگر دندانی به وجود می‌آیند و خودبه‌خود برطرف نخواهند شد. در این شرایط، مراجعه به دندان‌پزشک برای دریافت درمان حرفه‌ای ضروری است.
اگر دندان درد غیرقابل تحمل همراه با تب و لرز داشته باشید، این وضعیت یک اورژانس دندان پزشکی محسوب می‌شود. در چنین شرایطی باید فوراً با دندان‌پزشک تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید. هرچند نادر است، اما عفونت‌های دهانی در صورت عدم درمان می‌توانند به بخش‌های دیگر بدن، از جمله مغز و جریان خون، گسترش پیدا کنند.
انواع دندان‌درد
جالب است بدانید دندان درد می‌تواند بسته به علت زمینه‌ای، در شکل‌های مختلفی بروز پیدا کند. هر نوع از دندان درد نشانه های خاص خود را دارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد مبهم و مداوم که از بین نمی رود.
- درد تیز و ناگهانی در دندان.
- حساسیت دندان‌ها به سرما یا گرما.
- تورم لثه‌ها.
- تب
- لرز
- بوی بد دهان یا احساس طعم ناخوشایند در دهان.
علائم و علل : چه چیزی باعث دندان‌درد می‌شود؟
این نکات مهم را هم بدانید که دلایل مختلفی وجود دارد که باعث بروز دندان‌درد در افراد می‌شود. از جمله شایع ترین علت‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوسیدگی دندان.
- دندان آبسه‌دار.
- ترک‌خوردگی یا شکستگی دندان.
- آسیب‌دیدگی ترمیم‌های دندانی (مانند پرکردگی یا روکش).
- دندان‌قروچه یا فشردن دندان‌ها (براکسیسم).
- بیماری‌های لثه
دندان درد چه مدت طول می‌کشد؟
اگر از درد به خودتان می پیچید و برایتان سؤال پیش آمده که تا چه این درد ادامه خواهد داشت باید بدانید که هیچ راه دقیقی برای پیش‌بینی مدت زمان دندان‌درد وجود ندارد، زیرا این موضوع به علت اصلی بستگی دارد. برای مثال، اگر تحریک موقت لثه عامل درد باشد، معمولاً طی یک یا دو روز به‌طور خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما در صورت وجود پوسیدگی یا آبسه، ممکن است درد به‌طور متناوب کاهش و افزایش یابد، اما هرگز به طور کامل از بین نخواهد رفت.
مدیریت و درمان | دندان‌پزشکان چگونه دندان‌درد را درمان می‌کنند؟
دندان‌پزشک ابتدا معاینه انجام می‌دهد و درباره‌ی علائم شما سؤال می‌پرسد. همچنین ممکن است از دندان‌های شما عکس رادیوگرافی بگیرد تا مشکلات احتمالی زیر لثه‌ها را بررسی کند.
روش‌های درمانی متعددی برای دندان‌درد وجود دارد که انتخاب مناسب‌ترین آن‌ها به شدت و وضعیت مشکل شما بستگی خواهد داشت.
داروها و روش های درمان دندان درد
داروها
آنتی بیوتیک‌ها و مُسکن‌ها می توانند علائم دندان‌درد را کاهش دهند، اما اثر آن‌ها موقتی است. حتی اگر پس از مصرف آنتی‌بیوتیک، عفونت ظاهراً از بین برود، تا زمانی که علت اصلی درمان نشود، دوباره بازخواهد گشت.
با این حال، در مدتی که منتظر ویزیت دندان‌پزشک هستید، می‌توانید از داروهای مُسکن برای دندان درد بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد و حساسیت استفاده کنید.
پرکردن دندان
اگر دچار پوسیدگی کوچک یا شکستگی جزئی در دندان باشید، دندان‌پزشک معمولاً پرکردن دندان را توصیه می‌کند. در این روش، بخش‌های آسیب‌دیده‌ی دندان برداشته می‌شود و فضای خالی با مواد پرکننده‌ی مقاوم پر می‌گردد.
روکش دندان
در صورتی که پوسیدگی یا شکستگی دندان وسیع‌تر باشد، ممکن است نیاز به روکش دندان داشته باشید. روکش مانند یک کلاهک محافظ روی دندان قرار می‌گیرد، آن را تقویت می‌کند و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری خواهد کرد.
اینله یا اُنله (Inlays/Onlays)
گاهی اندازه‌ی پوسیدگی یا ترک دندان نه آن‌قدر کوچک است که با پرکردگی درمان شود و نه آن‌قدر بزرگ که نیاز به روکش کامل داشته باشد. در این شرایط، دندان‌پزشک ممکن است اینله یا اُنله را پیشنهاد دهد. این ترمیم‌های سرامیکی سفارشی مانند یک قطعه پازل کوچک ساخته می‌شوند و دقیقاً در بخش آسیب‌دیده‌ی دندان قرار می‌گیرند.
درمان ریشه (عصب‌کشی)
اگر باکتری‌های ناشی از پوسیدگی یا ترک به پالپ دندان (اعصاب، عروق خونی و بافت همبند درون دندان) نفوذ کنند، نیاز به عصب کشی خواهید داشت. در این روش، ابتدا بافت‌های ملتهب و آلوده از درون دندان برداشته می‌شوند. سپس دندان‌پزشک فضای داخلی ریشه‌ها و محفظه‌ی پالپ را تمیز کرده و با مواد مخصوص پر می‌کند. در بیشتر موارد، پس از عصب‌کشی برای محافظت و تقویت دندان، استفاده از روکش دندان نیز ضروری است.
کشیدن دندان
اگرچه دندان‌پزشکان همواره تلاش می‌کنند دندان طبیعی بیمار حفظ شود، اما گاهی آسیب دندان آن‌قدر گسترده است که دیگر امکان ترمیم وجود ندارد. در چنین شرایطی، کشیدن دندان تنها راه درمان خواهد بود. در این روش، دندان‌پزشک دندان آسیب‌دیده را با دقت از حفره‌ی استخوانی خارج کرده و ناحیه را از عفونت پاکسازی می‌کند.
پس از کشیدن دندان، بهتر است درباره‌ی گزینه‌های جایگزینی با دندان‌پزشک خود مشورت کنید. بعد از بهبودی کامل، می‌توان از بریج دندانی یا ایمپلنت دندان برای پر کردن جای خالی استفاده کرد. همچنین در صورت نیاز، یک دندان موقت برایتان ساخته می‌شود تا تا زمان آماده شدن جایگزین دائمی، فضای خالی احساس نشود.
آیا درمان های خانگی برای دندان درد وجود دارد؟
روش‌های خانگی می‌توانند در موارد خفیف، به کاهش موقت دندان‌درد شبانه در خانه شما کمک کنند. اما اگر درد شما مداوم است یا شدت آن افزایش پیدا می‌کند، باید هرچه سریع‌تر به دندان‌پزشک مراجعه کنید؛ زیرا درمان خانگی تنها تسکین‌دهنده است و علت اصلی مشکل را برطرف نمی‌کند.
برخی از روش‌های رایج خانگی برای کنترل دندان‌درد عبارت‌اند از:
شست و شو با محلول آب نمک
حتماً می دانید که نمک خاصیت ضدعفونی‌کننده دارد. غرغره کردن آب‌نمک ولرم می‌تواند التهاب را کاهش داده، زخم‌های کوچک دهان را ترمیم کند و به تسکین درد دندان کمک نماید. کافی است نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم (حدود ۲۰۰ میلی‌لیتر) حل کرده و ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید، سپس بیرون بریزید.
شست و شو با محلول پراکسید هیدروژن (اکسیژنه)
قطعاً به دلیل مشغله کاری این روزها به دنبال درمان دندان‌درد بدون دکتر باشید.ر کاهش التهاب و درد، در درمان خونریزی لثه‌ها هم مؤثر است. اگر سابقه بیماری لثه دارید، می‌تواند گزینه مناسبی باشد. توجه داشته باشید که هرگز از پراکسید هیدروژن خالص استفاده نکنید؛ آن را با مقدار مساوی آب رقیق کنید. محلول را در دهان بچرخانید، سپس تف کنید و هرگز قورت ندهید.
استفاده از کمپرس سرد
قرار دادن کمپرس یخ بر روی ناحیه درد باعث تنگ شدن رگ‌های خونی و کاهش التهاب می‌شود. می‌توانید یک کیسه یخ یا حتی سبزیجات منجمد را در یک حوله تمیز بپیچید و حدود ۲۰ دقیقه روی گونه در محل درد قرار دهید. این کار را چند بار در طول روز تکرار کنید تا درد کاهش یابد.
سیر
سیر هزاران سال است که به دلیل خواص دارویی‌اش مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از ویژگی‌های مهم آن خاصیت ضدباکتریایی است. سیر می‌تواند باکتری‌های مضر ایجادکننده‌ی پلاک دندانی را از بین ببرد و در عین حال نقش یک مسکن طبیعی را ایفا می کند.
یک حبه سیر را له کنید تا به شکل خمیر درآید، سپس آن را مستقیماً روی دندان یا ناحیه‌ی دردناک قرار دهید. برای تأثیر بیشتر می‌توانید مقدار کمی نمک به آن اضافه کنید.
روش دیگر این است که یک حبه سیر تازه را به آرامی بجوید تا عصاره‌ی آن آزاد شده و به کاهش درد کمک کند.
عصاره وانیل
عصاره وانیل به دلیل داشتن الکل می‌تواند به طور موقت درد را بی‌حس کند. علاوه بر این، خواص آنتی‌اکسیدانی آن باعث می‌شود که به روند ترمیم و بهبود بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند. نکته مهم این است که حتماً از وانیل طبیعی استفاده کنید و نه نوع مصنوعی آن.
مقدار کمی عصاره وانیل را با انگشت تمیز یا یک تکه پنبه به طور مستقیم روی دندان یا ناحیه‌ی دردناک بمالید. این کار را می‌توانید چند بار در طول روز تکرار کنید تا اثر تسکین‌بخش آن را احساس کنید.
چای کیسه ای نعناع
چای کیسه‌ای نعناع فلفلی می‌تواند به بی‌حس شدن درد و تسکین لثه‌های حساس کمک کند.
پس از دم کردن، اجازه دهید کیسه چای کمی خنک شود (به‌طوری که هنوز اندکی گرم باشد) و سپس آن را روی دندان یا ناحیه‌ی دردناک قرار دهید.
همچنین می‌توانید از این روش به صورت سرد استفاده کنید. برای این کار، کیسه چای استفاده‌شده را چند دقیقه در فریزر بگذارید تا خنک شود، سپس آن را روی دندان قرار دهید.
میخک
میخک یکی از شناخته‌شده‌ترین درمان‌های سنتی برای دندان‌درد است که قرن‌ها مورد استفاده قرار گرفته. روغن میخک به دلیل داشتن ترکیبی به نام اوژنول (Eugenol) خاصیت ضدعفونی‌کننده و ضدالتهابی دارد و می‌تواند به طور مؤثری درد را کاهش دهد.
برای استفاده از روغن میخک، بهتر است آن را با یک روغن حامل مانند روغن آفتابگردان یا روغن جوجوبا رقیق کنید.
سپس می‌توانید یک پنبه را به این محلول آغشته کرده و چند بار در روز روی ناحیه دردناک قرار دهید. همچنین می‌توانید یک قطره از روغن میخک را در یک لیوان آب بریزید و به‌عنوان دهان‌شویه استفاده کنید.
رگ درخت گواوا (Guava leaves)
برگ‌های گواوا به دلیل داشتن خاصیت ضدالتهابی می‌توانند در بهبود زخم‌ها و کاهش التهاب لثه مؤثر باشند. علاوه بر این، اثرات ضدمیکروبی آن‌ها به حفظ بهداشت دهان و دندان کمک می‌کند.
برای استفاده، می‌توانید مستقیماً چند برگ تازه گواوا را بجوید یا آن‌ها را خرد کرده و در آب جوش بریزید تا به شکل دهان‌شویه طبیعی مورد استفاده قرار گیرند.
جوانه گندم
جوانه گندم سرشار از مواد مغذی و کلروفیل است و به دلیل خواص ضدالتهابی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی، در کاهش باکتری‌های مضر دهان نقش دارد.
می‌توانید آب جوانه‌ی گندم را بنوشید یا از آن به عنوان دهان‌شویه طبیعی برای کمک به کاهش التهاب و بهبود سلامت دهان استفاده کنید.
آویشن
آویشن یکی دیگر از گیاهان دارویی با خواص قوی ضدباکتری و آنتی‌اکسیدانی است که می‌تواند در کاهش درد دندان مؤثر باشد. این گیاه حتی قادر است باکتری‌هایی را که موجب پوسیدگی دندان می‌شوند، از بین ببرد.
برای استفاده، چند قطره روغن اسانس آویشن را با یک روغن حامل (مانند روغن زیتون یا روغن نارگیل) رقیق کرده و به کمک پنبه روی ناحیه دردناک بمالید. همچنین می‌توانید یک قطره از روغن آویشن را در یک لیوان کوچک آب اضافه کرده و از آن به‌عنوان دهان‌شویه طبیعی استفاده کنید.
آیا می توان از دندان درد پیشگیری کرد؟
اگرچه همیشه امکان پیشگیری کامل از دندان‌درد وجود ندارد و گاهی عوامل خارج از کنترل ما باعث ایجاد آن می‌شوند، اما می‌توان با رعایت اصول بهداشتی احتمال بروز این مشکل را تا حد زیادی کاهش داد:
- مسواک زدن دو تا سه بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید و استفاده از مسواک نرم.
- نخ دندان کشیدن یک‌بار در روز برای پاکسازی فضاهای بین دندانی.
- استفاده از دهان‌شویه آنتی‌باکتریال دو بار در روز.
- کاهش مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین.
- مراجعه منظم به دندان‌پزشک برای معاینه و جرم‌گیری.
- مشاوره با دندان‌پزشک درباره استفاده از سیلانت‌ها و درمان‌های فلوراید به‌عنوان روش‌های پیشگیرانه.
چه زمانی باید به دندان پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که با هر یک از علائم زیر مواجه شدید، باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به دندان‌پزشک مراجعه کنید:
- دندان‌دردی که بیش از دو روز ادامه داشته باشد.
- وجود تورم در صورت یا ناحیه فک.
- احساس درد هنگام باز کردن کامل دهان.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنیم؟
در برخی شرایط، دندان‌درد می‌تواند به یک وضعیت اورژانسی تبدیل شود و نیاز به مراجعه سریع به بیمارستان داشته باشد. این شرایط شامل موارد زیر است:
- بروز تورم در زیر چشم یا ایجاد برآمدگی در ناحیه فک.
- دندان‌درد شدید و غیرقابل تحمل که با مصرف دارو بهبود نمی‌یابد.
- خونریزی که با اعمال فشار متوقف نمی‌شود.
- تب بالاتر از ۳۸/۳ درجه سانتی‌گراد.
دندان درد در شرایط مختلف چه معنایی دارد؟
دندان‌دردهایی که در شرایط خاص بروز می‌کنند، معمولاً نشانه‌ی علت‌های متفاوتی هستند. به عنوان مثال:
- درد هنگام خوردن یا نوشیدن خوراکی‌های سرد و گرم می‌تواند علامت پوسیدگی دندان یا تحلیل لثه
- درد ناشی از فشار اغلب نشان‌دهنده‌ی ترک‌خوردگی دندان یا مشکل در ترمیم (مثل پرکردگی) است.
- درد هنگام جویدن یا گاز گرفتن ممکن است به دلیل ایراد در پرکردگی، روکش یا حتی آسیب به ریشه‌ی دندان باشد.
نتیجه گیری
دندان‌درد یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند و حتی خواب و آرامش فرد را تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله تلاش کردیم تمامی جنبه‌های این موضوع را بررسی کنیم؛ از علائم و دلایل اصلی دندان‌درد گرفته تا روش‌های درمانی تخصصی و حتی درمان‌های خانگی و طبیعی که می‌توانند به‌طور موقت درد را کاهش دهند.
با این حال باید به خاطر داشت که هیچ درمان خانگی جایگزین مراجعه به دندان‌پزشک نخواهد بود. در صورتی که دندان‌درد شدید، مداوم یا همراه با تب و تورم دارید، حتماً باید در اسرع وقت به یک متخصص مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
به‌طور کلی، رعایت بهداشت دهان و دندان، مراجعه منظم به دندان‌پزشک و درمان به‌موقع پوسیدگی‌ها بهترین راه برای پیشگیری از دندان‌درد است.
سوالات متداول
۱. آیا دندان درد همیشه نیاز به عصب‌کشی دارد؟
خیر. نوع درمان به علت دندان‌درد بستگی دارد. در برخی موارد، پوسیدگی‌های سطحی با روش‌های ساده مانند ترمیم و زیبایی دندان درمان می‌شوند. اما اگر عفونت به عصب دندان رسیده باشد، نیاز به درمان ریشه دندان (عصب‌کشی) وجود دارد.
۲. بهترین راه برای انتخاب دندان‌پزشک جهت درمان دندان درد چیست؟
انتخاب یک کلینیک دندانپزشکی سعادت آباد که مجهز به تکنولوژی‌های مدرن و تیمی حرفه‌ای باشد، بهترین گزینه برای درمان دندان‌درد است. مراجعه به بهترین دندان‌پزشک در تهران می‌تواند هم در کاهش درد و هم در پیشگیری از مشکلات جدی‌تر مؤثر باشد.
۳. آیا درمان های زیبایی می توانند در کاهش یا پیشگیری از دندان درد مؤثر باشند؟
بله. درمان‌هایی مانند ترمیم و زیبایی دندان نه تنها ظاهر دندان‌ها را بهبود می‌بخشند، بلکه می‌توانند از پیشرفت پوسیدگی‌ها و آسیب‌های کوچک جلوگیری کرده و نقش مهمی در پیشگیری از دندان‌درد داشته باشند.