دندان پزشکی یوسف بالوی پورنوزاد انسان برای ارتباط با دنیای اطراف از روش های مختلفی استفاده می کند که تقریباً تمام این روش ها و رفتار برگرفته از غریزه طبیعی است. وقتی نوزاد به دنیا می آید، از بدو تولد می تواند عمل مکیدن را انجام دهد و با سینه مادر به آرامش می رسد. در سن ۶ ماهگی نوزاد درک صحیح تری از خود و دیگران پیدا می کند و متوجه می شود سینه مادر علاوه بر سیر کردن او، مایه آرامش نیز می باشد. حالا اگر بنا بر دلایلی نوزاد نیاز به آرامش بیشتری داشته باشد، انگشت خود را می مکد تا حس مشابه سینه مادر را ایجاد کند.
بسیاری از خردسالان و کودکان عادت مکیدن انگشت‌ها را تا سنین ۶ یا ۷ سالگی ادامه می دهند که مشکلات متعددی برای وضعیت فک و دندان ها بوجود می آورد. اگر شما فرزند کوچکی دارید و نگران عادت مکیدن انگشت در او هستید، می توانید با خواندن ادامه مطلب از دلایل بوجود آمدن این عادت، درمان آن و تاثیرات مکیدن انگشت کودکان روی دندان ها اطلاعات بیشتری کسب کنید.
دلایل مکیدن انگشت در کودکان
در بخش ابتدایی گفتیم که کودکان با مکیدن انگشت می خواهند حسی شبیه به مکیدن سینه مادر ایجاد کنند. بسیاری از خردسالان این عادت را پس از ۶ ماهگی آغاز کرده و کم کم پیش از ۴ سالگی آن را ترک می کنند. در چنین مواقعی جای هیچ نگرانی وجود ندارد اما اگر کودک این کار را تا سنین پیش از مدرسه ادامه دهد، باید به فکر درمان آن باشید. توجه داشته باشید که مکیدن انگشت در کودکان به دلیل یکی از موارد زیر اتفاق می افتد:
● فاصله بین دو شیردهی به کودک طولانی است و وقتی کودک احساس گرسنگی می کند، انگشت خود را می مکد.
● ممکن است مادر زمان کافی برای شیر دادن به فرزند نداشته باشد و خیلی زود او را از خود جدا کند، به این ترتیب نیاز به مکیدن که یک حس غریزی است در کودک ارضاء نشده و عادت مکیدن انگشت جایگزین سینه مادر می شود.
● بسیاری از کودکانی که پیش از سن ۲ سالگی از شیر گرفته شده اند، به مکیدن انگشت علاقه دارند.
تاثیرات مکیدن انگشت کودکان بر دهان و دندان
اگر کودک عادت مکیدن انگشت را پیش از ۴ سالگی کنار بگذارد، تقریباً جای هیچ نگرانی وجود ندارد زیرا بعد از این سن دندان ها و استخوان فک در حال رشد هستند و ایرادات برطرف می گردد. حال اگر کودک تا بعد از ۴ سالگی همچنان مشغول مکیدن انگشت باشد، مشکلات مختلفی برای دندان ها و فک بوجود می آید که اصلاح این ایرادات تنها به کمک ارتودنسی و یا حتی ارتوسرجری (جراحی فک) ممکن خواهد بود.
می توان گفت مهم ترین تأثیر مکیدن انگشت کودک بر روی دندان، مشکلات مال اکلوژن است. همچنین در برخی از کودکان مکیدن انگشت باعث کوچک شدن سقف دهان شده و دیگر دندان ها جایی برای رشد ندارند. برای همین دندان ها ظاهر شلوغ، بهم ریخته و ناخوشایندی پیدا می کنند. تعدادی از مهم ترین عوارض مکیدن انگشت در کودکان عبارتند از:
اوربایت
مکیدن مداوم انگشت یا پستانک باعث می شود فک بالایی کودک بسیار جلو‌تر از فک پایینی باشد که به این حالت اوربایت گفته می شود و برای درمان آن باید به دندانپزشکی یا متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
اپن بایت
یکی دیگر از موارد شایعی که به دنبال مکیدن انگشت در کودکان ایجاد می شود، حالت اپن بایت است. در این حالت دندان های فک بالا و پایین در بخش جلویی بهم نمی رسند و همیشه یک فاصله خالی بین آن‌ها وجود دارد. اپن بایت علاوه بر اینکه یک اختلال دندانی است، باعث می شود کودک در گفتار مشکل داشته و نوک زبانی صحبت کند. برای درمان اوپن بایت نیز باید به دندانپزشکی یا متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
آندر بایت
وقتی که فک پایین جلو‌تر از فک بالا قرار بگیرد، به آن آندر بایت گفته می شود. متاسفانه این مشکل در کودکانی که انگشت دست خود را می مکند نیز به وفور مشاهده می گردد.
دندان خرگوشی
وقتی کودک مرتبا در حال مکیدن انگشت یا پستانک باشد، ممکن است دو دندان جلویی از فک بالا بزرگ‌تر از بقیه رشد کنند و حالت دندان خرگوشی بوجود بیاید.
بیماری‌های لثه
مکیدن انگشت در کودکان دقیقاً مانند وجود یک جسم خارجی در دهان است که این جسم همواره در حال برخورد به لثه بوده و کم کم لثه را تضعیف می کند. ضعیف شدن لثه زمینه ای برای ابتلا به بیماری های مختلف دهان و دندان می باشد.
پوسیدگی دندان ها یا عفونت دهان
کودکان نمی توانند مانند بزرگسالان بهداشت دست ها را رعایت کنند. بنابراین اگر عادت به مکیدن انگشت داشته باشند، بعید نیست که مقدار زیادی میکروب به داخل دهان خود هدایت کنند. این میکروب ها عوامل مهمی در ایجاد بیماری های دهان و یا پوسیدگی بیشتر دندان می باشند.
راهکار‌هایی برای ترک مکیدن انگشت در کودکان
● زمانی که می بینید کودک در حال مکیدن انگشت است، حواس او را با فعالیت هایی مانند بازی به سوی دیگری متمرکز کنید و هر بار دست را از دهان بیرون بکشید.
● برای درمان این عادت حوصله داشته باشید و هرگز کودک را سرزنش یا تنبیه نکنید.
● اگر تا سن ۴ یا ۵ سالگی، کودک به مکیدن انگشت ادامه داد، حتماً برای درمان به دندانپزشکی مراجعه کنید یا از روانشناس کودک کمک بگیرید. در کلینیک دندانپزشکی ابزاری مانند دستکش های مخصوص به شما عرضه می شوند تا با پوشاندن آن به کودک، عادت مکیدن انگشت را حذف کنید. گاهی هم یک پوشش پلاستیکی دور انگشت شست قرار می گیرد و با یک بند دور دست کودک محکم می شود. بنابراین کودک دیگر نمی تواند انگشت بمکد.
نکته مهم: پس از اینکه که کودک عادت مکیدن انگشت را کنار گذاشت، او را برای معاینه نزد دندانپزشک ببرید. اگر کودک دچار یکی از مشکلات مال اکلوژن یا مشکلات دیگر دندان و فک شده است، هر چه سریع‌تر درمان های ارتودنسی را آغاز نمایید. در غیر این صورت مشکلات متعددی مانند اختلالات گفتاری، کمبود اعتماد به نفس، مشکلات گوارشی و ایراد‌های ظاهری برای فرزند شما پیش می آیند که همه مربوط به وضعیت دندان ها و فک می باشند.
هر کودک خصوصیات منحصر بفرد خود را دارد، ولی وظیفه والدین است که با شناخت روحیات و نیاز‌های او، بهترین شرایط را برای رشد ایجاد کنند. یکی از موارد مهم که در زمینه سلامت باید به آن توجه ویژه کرد، سلامت دهان و دندان است. کودک را در سنین خردسالی به مسواک زدن عادت دهید و برای چکاپ های دندانپزشکی به کلینیک مراجعه کنید. چنانچه فرزند خردسال شما عادتی مانند مکیدن انگشت پیدا کرده است، رفتار او را زیر نظر داشته باشید و اگر احساس می کنید این عادت وارد مراحل بحرانی شده و بر سلامت دندان ها تاثیر می گذارد، در اسرع وقت برای اصلاح آن اقدام نمایید.