دندان پزشکی یوسف بالوی پوربدن انسان سیستم ایمنی قدرتمندی دارد که در بسیاری از موارد بدون اینکه ما متوجه علامتی شویم میکروب ها و عوامل بیماری زا را شکست می دهد. البته گاهی اوقات مشکلات یا تغییراتی در بدن بوجود می آیند که مانند یک زنگ خطر عمل کرده و به ما هشدار می دهند. لزوماً این علائم، حالتی دردناک یا بسیار غیر طبیعی ندارند و ممکن است در صورت عدم آگاهی، به آن‌ها بی اعتنا باشیم. برای همین بهتر است زمانی را به مطالعه درباره سلامت اندام های مختلف بدن اختصاص دهیم و از نشانه های به ظاهر عادی هم مطلع باشیم.
یکی از نشانه هایی که ممکن است در بدن ظاهر شود و چندان غیر طبیعی به نظر نرسد، تغییر رنگ زبان است. می خواهیم در این مطلب به طور خاص این پرسش را بررسی کنیم که رنگ سفید و زرد روی زبان چه نشانه هایی است؟ همچنین زبان سالم باید چه رنگی باشد؟ اگر رنگ زبان تغییر کرد باید چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
علت زرد شدن زبان
رنگ زبان در حالت طبیعی باید صورتی روشن باشد، البته به عوامل ژنتیکی هم دقت داشته باشید مثلاً اگر همیشه رنگ زبان شما تیره تر بوده به معنی مشکل خاصی نیست. حال اگر زبان زرد رنگ شد، می‌تواند چند دلیل داشته باشد که در ادامه به آن می پردازیم.
مصرف غذا‌های ادویه دار
اگر غذای پرادویه ای استفاده کرده باشید، رنگ زبان شما تا ساعت‌ها زرد باقی می ماند. می‌توانید با مسواک کمی زبان را تمیز کنید. اگر دلیل زردی زبان غذا‌های ادویه دار یا نوشیدنی های رنگی باشد، پس از چند ساعت رنگ زبان به حالت طبیعی باز می گردد.
عوامل باکتریایی
اگر رنگ زبان زرد شد و علاوه بر آن علائمی دیگر مانند احساس گزش روی زبان، طعم فلز در دهان، نفس بد بو را هم تجربه کردید، احتمال بالایی وجود دارد که باکتری ها روی زبان رشد کرده باشند. این باکتری ها معمولاً از دندان های پوسیده ناشی می شود. اگر عامل زردی زبان، باکتریایی باشد، حالتی پرزدار روی آن بوجود می آید.
انواع هپاتیت
یکی از نشانه های مهم انواع هپاتیت زرد شدن پوست، چشم ها و زبان است. اگر به این مورد مشکوک هستید، از پزشک بخواهید تست هپاتیت انجام دهد.
عفونت ریه‌ها یا مجاری ادراری
اگر میزان عفونت در ریه ها یا مجاری ادراری به شدت زیاد باشد، زبان زرد رنگ خواهد شد.
بیماری مخملک
یکی از نشانه های زودرس بیماری مخملک زرد شدن زبان است.
محصولات بی‌کیفیت مراقبت دهان
بسیاری از دهان شویه ها ایجاد آلرژی می کنند یا به خاطر ترکیباتی که دارند باعث زرد شدن رنگ زبان برای چند ساعت می شود.
سرطان
برای تشخیص ابتلا به سرطان آزمایش های متعددی وجود دارد، ولی متاسفانه زردی زبان یکی از نشانه های سرطان زبان است. لطفاً در این باره نگران نشوید و احتمالات و علائم دیگر را هم در نظر بگیرید.
ایدز
بیماری ایدز نیز مانند سرطان نشانه های بسیاری دارد که این نشانه ها با بیماری های دیگر هم مشابهت دارند بنابراین اگر احساس نگرانی می کنید یا به ایدز مشکوک هستید با یک آزمایش ساده، اضطراب را از خود دور کنید.
سرماخوردگی
بیماری هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، آلرژی در گلو و … باعث می شوند که مخاط دهان بیش از حد خشک شده و زبان به رنگ زرد تغییر کند.
منونوکلئوز
بیماری منونوکلئوز یک بیماری ویروسی است که در صورت تماس بزاق فرد آلوده با بزاق شما، انتقال می یابد. این بیماری همراه با تب، خارش زبان، خستگی بوده و باعث زردی زبان هم می شود.
بیماری‌های مقاربتی
گاهی روابط جنسی پر خطر و ناهنجار باعث ابتلای فرد به بیماری های مقاربتی می شود. اگر در اثر تماس این بیماری ها به دهان راه پیدا کنند در بسیاری از موارد رنگ زبان زرد می شود.
مصرف بیش از حد قلیان یا سیگار
مصرف دخانیات یا مواد مخدر نیز می‌تواند باعث زردی زبان باشد.
راه حل در برابر زردی زبان
● اگر از غذا‌ها، آب‌نبات ها و یا نوشیدنی های رنگ‌دار استفاده کرده‌اید، چند ساعت صبر کنید تا رنگ زبان به حالت عادی باز گردد.
● اگر اخیراً مشکلات گوارشی مانند رفلاکس معده داشته‌اید، برای درمان آن اقدام کنید.
● چنانچه همراه با زردی زبان، طعم فلز در دهان احساس کردید به دندانپزشک مراجعه کنید تا با تجویز دارو و محلول های دهان شویه عامل باکتریایی را از بین ببرد.
● مصرف سیگار را قطع کنید یا به حداقل برسانید.
● اگر زردی زبان بیش از ۲۴ ساعت طول کشید، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت سفید شدن زبان
بسیاری از افراد از سال های ابتدایی زندگی زبانی به رنگ سفید دارند یا اینکه روی زبان خود پرز‌های برجسته همراه با نقطه های سفید کوچک مشاهده می کنند. در چنین مواردی لازم نیست که نگران بیماری باشید. اما اگر زبان شما همیشه به رنگ صورتی روشن بوده و حالا تغییر کرده است، باید حساسیت بیشتری داشته باشید. در ادامه عواملی که باعث سفید شدن زبان هستند نام می بریم. به این بیماری ها و علائم جانبی دیگر آن توجه کنید.
برفک دهانی
برفک دهانی یک بیماری خوش خیم است که در کودکان و کهنسالان دیده می شود. این گرو‌ه های سنی ممکن است به بهداشت دهان دقت نکرده باشند، مثلاً خوردن میوه هایی که به خوبی شسته نشده اند یا بردن دست آلوده به دهان عوامل مهمی برای ابتلا به برفک دهانی است. برفک دهانی شبیه جوش های ریز سفید رنگ است که روی زبان بوجود می آید.
لوکوپلاکی
اگر سیگار و قلیان یا مواد مخدر به میزان زیاد مصرف کنید، متوجه شوید که روی زبان شما تکه های بریده بریده سفید رنگ شبیه به جرم بوجود آمده است. این بیماری، لوکوپلاکی نام دارد و در اثر التهابات زبان ایجاد می شود. همچنین دندان های مصنوعی که به خوبی در جای خود قرار نگرفته باشد، باعث بروز لوکوپلاکی می شوند.
خزه پوستی دهانی
خزه پوستی دهانی نیز در اثر التهابات دائمی دهان ایجاد می گردد. معمولاً خزه پوستی همراه با درد‌های شدید معده و زخم معده است. این بیماری لکه های سفید و سختی روی زبان ایجاد می کند که باعث سفیدی زبان می گردد.
سفلیس
سفلیس یکی از بیماری های خطرناک است که باعث سفیدی زبان می شود. اما اگر دلیل این تغییر رنگ سفلیس باشد، در کنار لکه های سفید، زخم هایی بر روی زبان مشاهده خواهید کرد.
راه حل برای رفع سفیدی زبان
● بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و هرگز در محیط خارج از خانه یا با دست های آلوده غذا نخورید. میوه‌ها و سبزیجات را با محلول گندزدا ضدعفونی کنید.
● مصرف سیگار و دخانیات دیگر را قطع کرده یا به حداقل برسانید.
● از روابط جنسی پرخطر اجتناب کنید.
● بهداشت دهان و دندان را حفظ کنید.
● اگر دندان مصنوعی دارید و این دندان ها در جای خود محکم نیستند، برای حل مشکل به دندانساز مراجعه کنید.
● از خوردن غذا‌های خشک مانند نان بیات، سرخ کردنی ها و … خودداری کنید.
● اگر سفیدی زبان بیش از دو هفته طول کشید، به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
● اگر سفیدی زبان همراه با زخم و سوزش بود، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
زردی زبان و کبد چرب
وقتی نوبت به ارزیابی سلامت کبد افراد می‌رسد، علائم زبانی مختلفی وجود دارد که می‌تواند به شما درباره سلامت کبد بگوید، اغلب، زردی زبان نشانه اولیه اختلالی به نام زبان موی سیاه است. به ندرت، زردی زبان می تواند نشانه ای از زردی، زردی چشم و پوست باشد که گاهی اوقات نشان دهنده مشکلات کبد یا کیسه صفرا است. برای این کار تست های تشخیصی برای به دست آوردن تصویر کاملی از سلامت فرد استفاده می شود.
دو طرف زبان در طب چینی با سیستم کبد مرتبط است. وقتی نوبت به یافتن سرنخ هایی در مورد میزان متعادل و سالم بودن سیستم کبدی می رسد، علائم زیر روی زبان می تواند نشان دهنده عدم تعادل باشد.
علائم دندان های کناری نسبتاً شایع است و معمولاً با حفظ رطوبت در بدن همراه است. این ممکن است با تنبلی، خستگی، التهاب کبد، دیابت یا کبد چرب مرتبط باشد.
رنگ تیره در طرفین زبان - لکه های آبی، سبز یا بنفش در طرفین زبان نشان دهنده رکود قابل توجه در سیستم کبد است. اگرچه این می تواند با استرس شدید مرتبط باشد، اما می تواند نشان دهنده شرایط جدی تری مانند سرطان کبد یا سیروز باشد.
قرمز روشن و متورم طرف زبان: قرمز روشن و متورم طرف زبان نشان دهنده آتش کبد است. آتش کبد می تواند با فشار خون بالا یا التهاب کبد همراه باشد، همانطور که در هنگام بروز هپاتیت اتفاق می افتد.
دو طرف زبان جمع شده است: طرفین پیچ خورده زبان نشان دهنده احتقان انرژی در کبد است. تشخیص این نوع بسیار دشوار است، زیرا می تواند نتیجه افسردگی، اضطراب، ناامیدی یا مشکلات قاعدگی نیز باشد. برای کسانی که مشکلات کبدی دارند، احتقان انرژی کبد یک پیشروی رایج برای آسیب کبد است.
زبان زرد ضخیم و چرب: زبان ضخیم و زرد رنگ می تواند نشان دهنده مشکل گوارشی همراه با نفخ و خستگی باشد. کبد برای هضم چربی به تولید صفرا می پردازد. بنابراین، مشکل در کبد یا کیسه صفرا می تواند از تولید صفرا جلوگیری کند و باعث ایجاد رطوبت شود. در افراد مبتلا به انسداد صفراوی یا کبد چرب این نوع رنگ زبان دیده می شود.
در افراد مبتلا به یرقان، بیلی روبین، یک ماده شیمیایی که در اثر تجزیه گلبول های قرمز تولید می شود، به طور غیر طبیعی در بافت ها تجمع می یابد. گاهی اوقات فقط قسمت های خاصی از بدن مانند سفیدی چشم زرد می شود. اما در موارد دیگر، کل پوست ممکن است زرد شود. بر خلاف بسیاری از موارد زردی زبان، زردی (ایکتروس) نیاز به مراقبت و درمان فوری پزشکی دارد زیرا می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت تهدیدکننده زندگی مانند نارسایی کبد باشد.
سعی کنیم همیشه با بدن خود مهربان باشیم و با یک سبک زندگی سالم، احتمال ابتلا به بیماری ها را کاهش دهیم. به نشانه های هشدار دهنده بدن مانند تغییر رنگ زبان دقت کنیم. زرد شدن یا سفید شدن زبان معمولاً خطرناک نیستند اما اگر بیش از مدتی طول کشید باید به پزشک مراجعه کنید.