دندان پزشکی یوسف بالوی پوربرای درمان بیماری گاهی ناچاریم از داروهایی که برایمان تجویز شده اند، استفاده کنیم. هر دارو بر اساس ماهیت خود، عوارضی جانبی برای بدن ایجاد می کند. در برخی موارد این عوارض جانبی موقت هستند و جایی برای نگرانی وجود ندارد، اما داروهایی که عوارض جانبی شدید یا طولانی مدت ایجاد می کنند بایستی با دقت و حساسیت بیشتری مصرف شوند.در این بین دارو‌های مختلفی وجود دارند که بر سلامت دهان و دندان تاثیر می گذارند. معمولاً افرادی که از این دارو‌ها استفاده می کنند از عوارض جانبی آن کاملاً بی‌خبر هستند. از آنجایی که این دارو‌ها پر مصرف و رایج می باشد تصمیم گرفتیم این مطلب را به موضوع ذکر شده اختصاص دهیم و ببینیم استفاده از چه داروهایی برای دندان مضر است؟
همچنین راهکار‌هایی برای کاهش عوارض جانبی دارو بر دندان ارائه می‌دهیم زیرا ممکن است برای درمان بیماری‌ها ناچار به مصرف باشید. پس در ادامه با ما همراه شوید.
عوارض جانبی دارو‌ها بر دهان و دندان
بسیاری از دارو‌ها باعث می شود که در طول دوره درمان محیط دهان خشک شود، یعنی ترشح بزاق کمتر شده و در چنین شرایطی امکان پوسیدگی دندان زیاد است. به طور کلی بزاق دارای موادی است که از رشد باکتری جلوگیری می کند و وقتی دهان برای مدتی طولانی خشک باشد باید منتظر التهابات لثه، زبان و پوسیدگی دندان باشیم. اجازه بدهید در ادامه داروهایی که بیشترین عوارض جانبی را بر دندان ها دارند، بررسی کنیم.
آنتی هیستامین و دارو‌های ضد آلرژی
آنتی هیستامین ها برای درمان انواع آلرژی تجویز می شوند. عملکرد آنتی هیستامین به این صورت است که سلول های گیرنده هیستامین را در بدن مسدود می کند. مسدود شدن گیرنده های هیستامین تاثیرات و عوارض مختلفی بر بدن دارد که البته یکی از آن‌ها خشکی دهان می باشد. در واقع داروی آنتی هیستامین از ترشح بزاق جلوگیری می کند. به طور کلی دارو‌های دیگری که برای کاهش آلرژی تجویز می شوند چنین عوارضی به همراه دارند. برای مثال وقتی در زمان سرماخوردگی دچار درد و خارش در گلو باشید، آنتی هیستامین این مشکل را برطرف می کند ولی بعد از مدتی خشکی دهان برای شما بسیار آزار‌دهنده خواهد بود و به دنبال آن خشکی دهان عاملی برای پوسیدگی دندان است.
داروی ضد سرفه
داروهایی که برای درمان سرفه و گلو درد مصرف می شوند، معمولاً به صورت شربت هستند که ماهیت آن‌ها به شدت اسیدی است. بنابراین شربت ضد سرفه به دلیل خاصیت ضد اسیدی ممکن است رنگ دندان را تغییر دهد یا پوسیدگی را بیشتر کند.
دارو‌های مسکن
دارو‌های مسکن برای کاهش درد، مستقیماً بر گیرنده های عصبی تاثیر می‌گذارند. در موارد بسیاری مصرف دارو‌های مسکن باعث خشکی دهان می شود که این شرایط برای سلامت دندان‌ها مضر است. دارو‌های مسکن که از مشتقات اوپیوئید هستند به شدت دهان را خشک می کنند.
داروی ضد اسید معده
دارو‌های ضد اسید معده به دو صورت شربت و قرص ساخته می شوند که بعضی از این قرص ها جویدنی هستند. در نظر داشته باشید که بیماری رفلاکس معده خود عامل مهمی در پوسیدگی دندان ها است و علاوه بر این داروهایی که برای درمان استفاده می شود نیز خاصیت ضد اسیدی دارند و به نوعی سطح PH طبیعی دهان را بر هم می زنند. علاوه بر این دارو‌های ضد اسید معده، دارای شیرین کننده مصنوعی هستند و ممکن است همین مواد باعث پوسیدگی دندان ها شود. مخصوصاً قرص های جویدنی ضد اسید به دندان ها می چسبد زیرا مانند تمام قرص ها از گچ خوراکی ساخته شده اند و برای دندان مضر هستند.
داروی فشار خون
پزشکان برای کاهش فشار خون بالا و حفظ تعادل آن، دارو‌های مختلفی تجویز می کنند. معمولاً دارو‌های فشار خون بر چند سیستم در بدن تاثیر می گذارند، مثلاً ادرار آور هستند و کلیه‌ها را به کار بیشتر وادار می کنند یا تنگی عروق را از بین می برند. به هرحال دارو‌های فشار خون بر گیرنده های سلولی تأثیر می گذارند و در بسیاری از موارد باعث خشکی دهان می‌شوند که عامل مهمی در پوسیدگی دندان ها است.
دارو‌های ضد افسردگی
یکی از حساس ترین گروه های دارویی، دارو‌های ضد افسردگی هستند. این دارو‌ها مستقیماً بر مغز و قسمت های مختلف آن تاثیر می گذارند و به دنبال آن باعث کاهش و افزایش بسیاری از هورمون ها می شوند. تعدادی از دارو‌های ضد افسردگی بر تراکم استخوان ها تأثیر دارند و استخوان را پوک می کنند، چنین اتفاقی بر استخوان فک هم تاثیر می گذارد و آن را تحلیل می برد. برای همین افرادی که از دارو‌های ضد افسردگی برای سال های زیادی استفاده کرده اند، شاهد مشکلات متعددی در دندان ها هستند. برای مثال اگر این افراد از ایمپلنت دندانی استفاده کرده باشند، ممکن است با از بین رفتن تراکم استخوان فک، ایمپلنت از جای خود خارج شود.
لازم به ذکر است که دارو‌های ضد افسردگی نیز عامل خشکی دهان و به دنبال آن پوسیدگی دندان می‌باشند.
دارو‌های دارای بیوفسفات
داروهایی که دارای بیوفسفات هستند برای درمان سرطان های سینه، پروستات و … به کار می روند. بدیهی است که بیماران سرطانی به این دارو نیاز دارند و نمی توانند چیزی جایگزین آن کنند، اما متاسفانه بیوفسفات تاثیرات مخربی بر استخوان دندانی دارد و به شکلی لایه محافظ دندان را از بین می برد.
دارو‌های آنتی بیوتیک
مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک ها عوارض جانبی زیادی بر بدن دارد که یکی از این عوارض، پوسیدگی دندان یا تغییر رنگ آن است. تاثیرات آنتی بیوتیک بر دندان زنان باردار و کودکان بیش از بقیه افراد است.
مکمل آهن
مکمل آهن برای بسیاری از کودکان تجویز می شود و شکل دارویی آن شربت است. این دارو می تواند باعث سیاه شدن دندان های کودک شود.
آسپرین و دارو‌های رقیق کننده خون
بسیاری از افراد در سنین کهنسالی دچار غلظت خون می شوند که این مشکل عامل مهمی در سکته های مغزی و قلبی است. بنابراین بیمار مجبور است هر روز قرص آسپرین مصرف کند. اگر بیمار پیش از شروع مصرف آسپرین یا دیگر دارو‌های ضد غلظت خون، دچار خونریزی لثه باشد، مصرف آسپرین میزان خونریزی لثه و تعداد دفعات آن را افزایش می دهد. با این حال هرگز برای درمان خونریزی لثه آسپرین را قطع نکنید. حتماً با پزشکی که دارو را تجویز کرده است مشورت نموده و به یک دندانپزشک مراجعه کنید.
دارو‌های دیگری که باعث خشکی دهان و به دنبال آن پوسیدگی دندان می‌شوند:
- دارو‌های درمان اختلالات اضطراب
- دارو‌های درمان بی‌خوابی
- دارو‌های درمان بی اختیاری ادرار
- و …
چگونه عوارض دارو‌ها را بر دندان کاهش دهیم؟
اگر برای درمان بیماری خود از داروهایی که نام بردیم استفاده می کنید یا در راهنمای مصرف دارو خوانده اید که دارو باعث خشکی دهان می شود می‌توانید با رعایت نکات زیر، این عوارض را کاهش دهید:
● هنگام مصرف داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند، آب زیادی بنوشید و به طور کلی با افزایش مصرف آب در طول شبانه‌روز خشکی مخاط را کاهش دهید.
● اگر از قرص های جویدنی برای درمان معده استفاده کردید، بلافاصله نخ دندان بکشید و مسواک بزنید.
● هیچ دارویی را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید (دارو‌های اعصاب و روان حساس‌تر هستند و عوارض بیشتری دارند).
● اگر برای فرزند خود از مکمل آهن استفاده می کنید، باید شربت را با قطره چکان به انتهای گلوی کودک بچکانید تا با دندان ها برخورد نداشته باشد.
● اگر از دارو‌های مهمی استفاده می کنید که پوسیدگی دندان را افزایش می دهد به دندانپزشک مراجعه کرده و پوسیدگی را درمان کنید.
● چنانچه شاهد عوارض جانبی شدید‌تری بودید، حتماً به پزشک مراجعه کنید و از او کمک بگیرید.
کلام آخر
متوجه شدیم که بسیاری از دارو‌ها اثرات سوئی بر سلامت دهان و دندان دارند. اگر ناچار به مصرف آن ها هستید و پزشک دارو را تجویز کرده است با راهکار‌هایی که ارائه دادیم اثرات جانبی را کاهش دهید. ولی اگر مشغول به خود درمانی هستید و بدون نسخه پزشک دارو مصرف می کنید، از این کار اجتناب نموده و برای درمان بیماری خود از پزشک متخصص کمک بگیرید.