دندان پزشکی یوسف بالوی پورشکل و ساختار دهان و دندان های هر فرد از دوران جنینی شروع به شکل گیری می کند. در حالت عادی و معمولی دندان های فک بالا حدود 2 الی 3 میلی متر دندان های فک پایین را پوشش می دهند. در برخی از ساختار فک ها و دندان ها به شکل دیگری است. دلایل مختلفی وجود دارد که باعث می شود در یک فرد شکل معمول و طبیعی فک ها و دندان ها به نحوی دیگر باشد.
هم راستایی دندان ها و همچنین نحوه صحیح قرار گیری دندان ها روی هم و در کنار هم را اکلوژن می گویند. در صورتی که هر دو فک و همچنین دندان ها، حالت طبیعی خود را نداشته باشند، به آن وضعیت مال اکلوژن می گویند. نا هنجاری هایی مانند: اوپن بایت، دیپ بایت، کراس بایت و ... مال اکلوژن هستند. یکی از ناهنجاری های شایع، اوپن بایت است که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
اکلوژن یا وضعیت طبیعی دندان ها به این گونه است که دندان های هر دو فک به طور مرتب و صحیح در کنار هم قرار گرفته اند و دندان های قدامی فک بالا قسمتی از دندان های قدامی فک پایین را پوشش می دهند.
اپن بایت وضعیتی است که در آن، هنگام بسته بودن فک ها، در اثر به هم نرسیدن دندان های جلویی فک بالا و فک پائین، دهان کمی باز می ماند. در نتیجه ی این ناهنجاری، فاصله بین دندان ها ایجاد می شود و فک ها بسته نخواهند شد. نا هنجاری اپن بایت علاوه بر تاثیر منفی که بر زیبایی چهره می گذارد، دلیلی بر ایجاد اختلال در صحبت کردن می شود. حتی در برخی از افراد که وضعیت اوپن بایت شدید است، تکلم فرد با مشکلات مواجه است. این اختلال در برخی مواقع باعث می شود که فرد نوک زبانی حرف بزند.
در این ناهنجاری بین دندان های قدامی فک بالا با فک پایین فاصله ای وجود دارد. این فاصله همانطور که گفته شد، تاثیر منفی بر چهره فرد می گذارد، علاوه بر این باعث مشکلاتی در غذا خوردن نیز می شود که در نتیجه آن مشکلات فرآیند هضم پیش می آید. حتی در برخی از افراد دستگاه گوارش نیز با مشکلاتی مواجه می شود. در ارتباط با مشکل تکلم، برخی از افراد قادر نیستند بعضی از حروف را تلفظ کنند. مانند حروف سین، شین و ...
از دیگر مشکلات این ناهنجاری می توان به سایش دندان ها، بیماری های لثه، تخریب مفصل گیجگاهی فکی، پیری زودرس و ... اشاره نمود. با درمان به موقع این ناهنجاری از بسیاری از مشکلات می توان جلوگیری نمود. روش های درمانی مختلفی برای این وضعیت مال اکلوژن وجود دارد که دندانپزشک متخصص با توجه به وضعیت شدت نا هنجاری می تواند هر کدام از آنها را برای درمان به کار گیرد. درمان زود هنگام این ناهنجاری اهمیت بالایی دارد. با افزایش سن اوپن بایت پیشرفت کرده و شدید تر می شود.
عواملی که باعث ایجاد مال اکلوژن اوپن بایت می شوند:
عوامل ایجاد ناهنجاری اپن بایت
شناخت عاملی که باعث به وجود آمدن اوپن بایت شده است، بسیار مهم می باشد. زیرا عامل ایجاد کننده، نقش مهمی در تعیین نوع درمان یا عدم درمان دارد.
سه عامل اصلی باعث اوپن بایت در افراد می شوند. این عوامل عبارتند از:
· مشکلات اسکلتی: گاهی مواقع به دلیل ساختار استخوان فک و یا وجود فاصله میان دندان ها، باعث ایجاد وضعیت اوپن بایت می شوند. این عامل معمولا ژنتیکی می باشد. اگر هر کدام از والدین دچار این عارضه باشند، امکان اینکه فرزند آنها نیز به این ناهنجاری دچار شود بسیار زیاد است. متداول ترین دلیل اوپن بایت این عامل می باشد که به آن اپن بایت اسکلتی گفته می شود. در این مورد معمولا دندان های آسیاب بیش از حد رشد می کنند که سبب جلو زدن دندان ها می شوند.
· مشکلات دندانی: در برخی از کودکان هنگام رویش دندان های شیری، برخی از دندان های دائمی نیز رویش پیدا می کنند، که به آن دندان بندی مختلط گفته می شود. این نوع اپن بایت، اپن بایت ساده نام دارد و احتمال وقوع آن در کودکان بسیار کم است.
· عادات نامناسب دهانی: این عادات معمولا از کودکی همراه افراد هستند. عاداتی مانند فشار آوردن زبان به دندان های قدامی، مکیدن انگشتان، جویدن اجسام و ... . همچنین در صورت استفاده نادرست و اشتباه از وسایلی مانند پستانک و شیشه شیر، امکان بروز نا هنجاری اپن بایت وجود دارد.
انواع اپن بایت
اپن بایت به هر دلیلی که بروز کند، به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:
· اوپن بایت استخوانی: مربوط به استخوان فک که معمولا باعث رویش نامنظم دندان ها می شود.
· اوپن بایت دندانی: مربوط به دندان ها که معمولا در آن استخوان فک ایرادی ندارد.
در یک دسته بندی دیگر اپن بایت به دو دسته اپن بایت دندان های قدامی و اپن بایت دندان های خلفی تقسیم بندی می شود.
اگر دندان های قدامی فک بالا و پایین به خوبی همپوشانی نداشته باشند، اپن بایت دندان های قدامی رخ می دهد. تشخیص وقوع این نوع اپن بایت قطعی نیست اما در بیشتر موارد به دلیل عادات نادرست، رشد زیاد استخوان که به دراز شدن صورت می انجامد، پدید می آید.
وقتی هنگام گذاشتن دو فک روی هم دندان های خلفی فک بالا و پایین تماسی نداشته باشند، اوپن بایت خلفی ایجاد شده است. ایجاد این نوع اوپن بایت شایع نیست و درصد بسیار کمی از افراد دچار آن می شوند. دلیل اصی بروز این نوع اپن بایت نیز مشخص نیست، اما می توان گفت دلیل اصلی آن رشد نا مناسب استخوان و مشکلات دندانی در ناحیه دندان های خلفی دو فک است.
عوارض اپن بایت:
· تاثیر منفی بر چهره فرد و در نتیجه کاهش اعتماد به نفس برای حضور وی در اجتماع
· مشکلات گفتاری از جمله مشکل تلفظ برخی از حروف
· اختلال در جویدن و بلع و هضم غذا
· افزایش بروز پوسیدگی
· افزایش سایش دندان ها
راه های درمانی اپن بایت
همانطور که گفته شد، ابتدا باید دلیل بروز اپن بایت مشخص شود. همچنین درمان به موقع نیز به رفع کامل آن کمک شایانی می کند. اگر دلیل ایجاد این ناهنجاری عادات نادرست باشد، تنها با ارتودنسی و ترک عادات ناپسند می توان این مال اکلوژن را درمان نمود.
اما در مواقعی که مشکلات ناشی از رشد نا مناسب دندان ها، مشکلات اسکلتی و استخوانی منجر به اپن بایت شوند، عمل جراحی نیز لازم است. معمولا همراه با عمل جراحی فک و استخوان، ارتودنسی نیز انجام می شود.
جلوگیری از ایجاد مال اکلوژن
مراجعه به دندانپزشکی در دوران کودکی، ترک عادات نادرست مانند جویدن اجسام، مکیدن انگشتان، فشار آوردن زبان بر دندان ها و ... می تواند از انواع مال اکلوژن به ویژه اپن بایت جلوگیری نماید. همچنین با مراجعه به موقع در صورت احساس فاصله میان فک ها می توان از پیشرفت اپن بایت جلوگیری نمود. توجه نمایید افزایش سن می توان اپن بایت را شدید کند که در این صورت درمان نیز سخت تر می شود. همچنین توجه نمایید درمان انواع مال اکلوژن باید توسط دندانپزشک متخصص ( جراح فک و صورت، ارتودنتیست و ...) انجام شود.
برای تشخیص و درمان انواع ناهنجاری های دهان و دندان ها می توانید به دندانپزشکی زیبایی دکتر یوسف بالوی پور مراجعه نمایید.