انواع دندان مصنوعی (پروتز متحرک و ثابت)

دهان و دندان یکی از عضو های مهم بدن می باشند. آسیب دیدن و عدم کارکرد درست این قسمت ها باعث بروز بیماری های مختلفی در بدن می شود. همچنین بر زیبایی ظاهری نیز تاثیر گذار هستند. اگر یک یا دو دندان یا بیشتر در دهان وجود نداشته باشد در خورد اختلال ایجاد می شود که این امر می تواند بر قسمت های دیگر به خصوص دستگاه گوارشی نیز تاثیر بگذارد.

با کهولت سن، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، تصادف و ... امکان دارد دندان های انسان از دست برود. از زمان های قدیم تا به امروز مهمترین کار دندانپزشکان ترمیم دندان ها یا جایگزینی دندان مصنوعی بوده است و این روز ها می توان دید روش های مختلفی برای این کار ابداع شده است. دندان های مصنوعی به طور کلی دو نوع هستند: دندان های مصنوعی کامل و دندان های مصنوعی نیمه کامل (پارسیل)

دندان مصنوعی یا بر ساخته، یک اندام مصنوعی برای بدن محسوب می شود که می تواند جایگزین خوبی برای دندان های از دست رفته باشد. جنس دندان های مصنوعی معمولا بسته به انتخاب بیمار، از پلاستیک فشرده، سرامیک، فلز و ... می باشد. دندان مصنوعی بنا به نوع آن طوری ساخته می شود که همانند دندان طبیعی بر روی لثه بنشیند. در صورتی که بنا به تشخیص پزشک تمام دندان های بیمار خراب باشند از دندان مصنوعی کامل و یک تکه که اغلب به صورت پروتز متحرک است استفاده می شود. در غیر این صورت از دندان های مصنوعی نیمه کامل و تکه ای استفاده می گردد.

از دندان های مصنوعی فقط برای افراد پیر و کهنسال استفاده نمی شود. حتی در برخی از درمان ها دندانپزشک تشخیص می دهد که بیمار باید از دندان مصنوعی استفاده کند که بسته به نوع درمان، نوع دندان مصنوعی متفاوت می باشد.

در صورتی که چند دندان در دهان از دست برود همانطور که گفته شد سیستم گوارشی بدن دچار مشکل می شود. همچنین ظاهر خوبی برای فرد نخواهد داشت، جای خالی دندان و افتادگی لپ و صورت از مهمترین عوارض از دست دادن دندان می باشد.

دندان مصنوعی کامل: این نوع دندان مصنوعی اغلب در افراد سیگاری که تمام دندان های خود را از دست داده اند یا افراد کهنسال و یا افرادی که بر اثر بیماری های مختلف دندانی در دهان خود ندارند، استفاده می شود. دندان مصنوعی کامل برای همه مردم آشنا است. این نوع دندان مصنوعی کامل و یک تکه و شامل تمام دندان های دهان است. که هم برای فک بالا و هم برای فک پایین می باشد. در گذشته دندان مصنوعی فک بالا و فک پایین به یکدیگر متصل بودند اما اخیرا به صورت جدا ساخته می شوند. در این نوع دندان های مصنوعی معمولا بافتی شبیه به لثه همراه دندان مصنوعی می باشد.

اوردنچر: دندان مصنوعی کامل یا پروتز متحرک برای بسیاری از بیماران خوشایند نیست و در مواقعی شل می شود یا در صحبت کردن و خوردن آنها تداخل ایجاد می کند. از این رو نوع دیگری از دندان مصنوعی ساخته شده است که به آن اوردنچر می گویند. این در این درمان دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت قرار می گیرد و نوعی پروتز متحرک محسوب می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به مقاله زیر مراجعه کنید.

اوردنچر چیست؟

دندان مصنوعی ثابت: پروتز ثابت یا ایمپلنت روش درمانی دیگری برای جایگزینی دندان از دست رفته می باشد. در این نوع درمان که مشابه روش اوردنچر می باشد. برای هر دندان یک پایه فلزی ایمپلنت در استخوان فک گذاشته می شود و سپس بر پایه ایمپلنت، دندان مصنوعی (روکش و تاج دندان) نصب می گردد. اما در روش اوردنچر برای هر دندان یک پایه فلزی در نظر گرفته نمی شود بلکه تنها 6 پایه در استخوان فک متصل می گردد و بریج یک تکه بر روی آن نصب می شود. درمان ایمپلنت برای مواقعی مناسب است که بیمار فقط چند دندان از دست داده است. درمان دندان مصنوعی ثابت یا ایمپلنت تقریبا یکسال زمان می خواهد.

بریج و پارسیل: بریج نیز همانند دندان طبیعی می باشد که یک تکه یا چند تکه است. بریج انواع مختلفی دارد ( بریج معمولی، بریج معلق، بریج مریلند) و بسته به تعداد دندان های افتاده و دندان های اطراف انتخاب می شود. در روش بریج امکان دارد دندان های مجار کمی تراشیده شوند. بریج و پارسیل برای افرادی مناسب است که در دهان خود چند دندان دائمی دارند. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با بریج دندان پیشنهاد می کنیم مقاله زیر را مطالعه کنید.

بریج دندان چیست؟

ساخت هر کدام از دندان های مصنوعی پروسه خود را به همراه خواهد داشت و قرار دادن آن در دهان بیمار بسته به روش مورد نظر مراحلی دارد. در تمامی موارد دندانپزشک به لثه بیمار مهلت می دهد تا جای دندان از دست رفته را بپوشاند. در ابتدا دندانپزشک از دهان بیمار قالب گیری می کند. این قالب گیری ها برای بررسی وضعیت فک، دندان ها و ساخت دندان مصنوعی می باشد.

بعد از بررسی مواد گفته شده دندانپزشک معمولا پروتز متحرک آزمایشی در دهان بیمار قرار می دهد تا بیمار بتواند تا اتمام زمان درمان از آنها استفاده کند. 

در انتخاب هر یک از موارد بالا بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید. آناتومی فک، طرز قرار گرفتن دندان، تعداد دندان های افتاده و تعداد دندان های دائمی موجود، دندانپزشک را در انتخاب روش مناسب کمک می کند. اما در آخر با دندان های مصنوعی یا همان پروتز ثابت یا متحرک زیبایی ظاهری بر خواهد گشت. همچنین در تمامی موارد بعد از مدتی بیمار به راحتی می تواند مانند گذشته با دندان های مصنوعی خود ، صحبت کند و غذا بخورد. دندان های مصنوعی در گذشته در دهان فرد قابل تشخیص بودند اما امروزه با استفاده از روش ها و مواد خاص آزمایشگاهی دندان های مصنوعی به طریقی ساخته می شوند که هیچ تفاوتی در ظاهر با دندان طبیعی نداشته باشند.

انواع دندان مصنوعی ژله ای

دندان‌های مصنوعی ژله ای به دلیل ساختار نرم و انعطاف‌پذیرشان به راحتی با لثه‌ها تطابق پیدا می‌کنند. در بازار، سه نوع مختلف از دندان‌های مصنوعی ژله ای وجود دارد که هر کدام برای نیازها و شرایط خاصی طراحی شده‌اند. در متن ذیل، به معرفی انواع دندان‌ مصنوعی ژله ای و ویژگی‌های هر کدام می‌پردازیم:

۱. دندان مصنوعی ژله ای تکه ای (پروتز پارسیل ژله ای)

دندان مصنوعی ژله ای تکه ای برای افرادی مناسب است که تنها چند دندان خود را از دست داده‌اند و به دنبال جایگزینی برای این دندان‌ها هستند. این نوع پروتزها که به عنوان پروتزهای پارسیل ژله ای شناخته می‌شوند، به دلیل طراحی تکه ای و سبک خود به راحتی در دهان قرار می‌گیرند. ساختار انعطاف‌پذیر این پروتزها نه تنها استفاده را راحت می‌کند، بلکه به طور طبیعی در دهان جای می‌گیرد و فشار کمتری به لثه‌ها وارد می‌کند. به همین دلیل، افرادی که به دنبال یک راهکار جزئی و غیرتهاجمی برای پر کردن فضاهای خالی دهان خود هستند، معمولاً از این نوع پروتز استقبال می‌کنند.

۲. دندان مصنوعی ژله ای کامل

دندان مصنوعی ژله ای کامل یکی از گزینه‌های اصلی برای افرادی است که تمامی دندان‌های فک بالا، پایین یا هر دو فک را از دست داده‌اند. این نوع پروتز به صورت کامل روی لثه‌ها قرار می‌گیرد و به وسیله چسب‌های مخصوص به لثه‌ها چسبیده و تثبیت می‌شود. اگرچه این پروتزها ممکن است در مقایسه با پروتزهای تکه ای بزرگتر به نظر برسند، اما به دلیل ساختار نرم و ژله ای خود باعث راحتی بیشتری برای بیمار می‌شوند. این ساختار ژله ای به پروتز امکان می‌دهد که به خوبی با ساختار لثه‌ها هماهنگ شود و از ناراحتی و التهابات ناشی از تماس مستقیم جلوگیری کند.

۳. پروتز ژله ای برای پشتیبانی از ایمپلنت

نوع سوم از دندان‌های مصنوعی ژله ای برای افرادی طراحی شده است که نیاز به حمایت از ایمپلنت دارند. ایمپلنت‌ها پایه‌های فلزی کوچکی هستند که به عنوان ریشه دندان مصنوعی درون فک کاشته می‌شوند و سپس دندان مصنوعی روی آن‌ها قرار می‌گیرد. پروتزهای ژله ای می‌توانند به عنوان یک لایه حمایتی نرم برای پوشاندن و حمایت از ریشه‌های ایمپلنت استفاده شوند. این نوع پروتز به دلیل انعطاف‌پذیری و نرمی خود، فشار وارد بر ایمپلنت‌ها را کاهش داده و از سایش و تحریک لثه‌ها جلوگیری می‌کند.

انواع دندان مصنوعی متحرک

از دست دادن یک یا چند دندان می‌تواند چالش‌هایی مانند مشکل در خوردن و صحبت کردن را به همراه داشته باشد. دندان‌های مصنوعی متحرک در دو دسته اصلی دندان مصنوعی کامل و دندان مصنوعی تکه ای (پروتز پارسیل) وجود دارند. در متن ذیل، به معرفی انواع دندان مصنوعی متحرک می‌پردازیم.

دندان مصنوعی کامل

دندان‌های مصنوعی کامل، یا پروتزهای کامل، برای افرادی طراحی شده‌اند که تمام دندان‌های فک بالا، پایین یا هر دو فک خود را از دست داده‌اند. این نوع پروتز به طور کامل جایگزین دندان‌های طبیعی می‌شود و با دقت و مراحل مختلفی ساخته می‌شود تا حداکثر تناسب، راحتی و عملکرد را برای بیمار فراهم کند. این دقت در طراحی و ساخت باعث می‌شود که دندان مصنوعی ظاهری طبیعی داشته باشد و بیمار در هنگام خوردن و صحبت کردن احساس راحتی کند. این پروتزهای کامل به افراد کمک می‌کنند تا حس و ظاهر دندان‌های طبیعی را به دست آورند و از کیفیت بالاتری در زندگی روزمره برخوردار شوند.

دندان مصنوعی تکه ‌ای

دندان مصنوعی تکه‌ ای یا پروتز پارسیل، برای بیمارانی مناسب است که تنها تعدادی از دندان‌های خود را از دست داده‌اند و نیاز به پر کردن شکاف‌های دندان‌های از دست‌رفته دارند. پروتزهای پارسیل به صورت سفارشی ساخته می‌شوند و با کمک گیره‌های فلزی یا پلاستیکی به دندان‌های سالم و بافت نرم دهان متصل می‌شوند.

انواع دندان مصنوعی تکه ای

دندان مصنوعی تکه ای یا پروتز پارسیل با انواع و جنس‌های مختلف تولید می‌شوند تا بسته به نیاز و شرایط بیمار، بهترین عملکرد را ارائه دهند. در متن ذیل، شما را با انواع دندان مصنوعی تکه ای آشنا می کنیم:

1. پروتز پارسیل پایه فلزی

پروتزهای پارسیل پایه فلزی از آلیاژهای مقاوم مانند کبالت-کروم ساخته می‌شوند که باعث می‌شود استحکام بالایی داشته باشند. این پروتزها با اتصال به دندان‌های طبیعی موجود در دهان ثابت می‌مانند و ثبات خوبی دارند. بسته به نوع اتصال، برخی از بخش‌های فلزی ممکن است هنگام لبخند زدن قابل مشاهده باشند؛ بنابراین اگر ظاهر پروتز برایتان اهمیت دارد، حتماً این موضوع را با دندانپزشک خود مطرح کنید.

- ویژگی‌ها: استحکام بالا، مقاوم در برابر ساییدگی، مناسب برای استفاده طولانی‌مدت

- محدودیت‌ها: ممکن است ظاهر فلزی آن‌ها به چشم بیاید و از نظر زیبایی کم‌تر مورد استقبال باشد.

این پروتزها به دلیل دوام بالا، بیشتر برای بیمارانی مناسبند که به دنبال جایگزینی با طول عمر بالا هستند، اما در عین حال ظاهر فلزی آن ممکن است برای برخی از افراد کمتر جذاب باشد.

2. پروتز پارسیل آکریلیک

پروتزهای پارسیل آکریلیک از مواد صورتی رنگی ساخته می‌شوند که با بافت نرم دهان سازگارند و به طور طبیعی با لثه هماهنگ می‌شوند. این نوع پروتز معمولاً به عنوان یک راه‌حل موقت تا زمان ساخت دندان مصنوعی دائمی استفاده می‌شود. پایه آکریلیکی این پروتز بسیار محکم و دارای دوام مناسبی است و به همین دلیل، برای افرادی که ممکن است در آینده دندان‌های بیشتری از دست بدهند، انتخاب ایده‌آلی محسوب می‌شود.

- ویژگی‌ها: پایه قوی و مقاوم، سازگار با لثه، ظاهری طبیعی به دلیل رنگ صورتی پایه

- مناسب برای: بیماران مبتلا به بیماری‌های لثه که احتمال دارد به تدریج دندان‌های بیشتری را از دست بدهند.

پروتزهای آکریلیکی با انعطاف‌پذیری بالا و امکان تنظیم و تغییرات، برای بیمارانی که نیاز به یک پروتز قابل‌اصلاح دارند مناسبند.

3. پروتز پارسیل ژله ای (فلکسی)

پروتزهای پارسیل ژله ای که از ماده‌ای به نام Valplast ساخته می‌شوند، از ترکیب نایلونی نرم و انعطاف‌پذیر برخوردارند و به دلیل سبک و راحتی بالا، بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. این پروتزها با قالب‌گیری تزریقی ساخته می‌شوند و به خوبی با فرم دهان بیمار تطابق پیدا می‌کنند. از دیگر ویژگی‌های این پروتز، می‌توان به جلوگیری از ایجاد حساسیت و عدم تحریک لثه‌ها اشاره کرد.

- ویژگی‌ها: سبک، نرم، انعطاف‌پذیر، بدون ایجاد حساسیت و دارای ظاهری طبیعی

- مناسب برای: افرادی که به دنبال پروتزهای سبک و راحت با دوام و زیبایی بیشتر هستند.

پروتزهای ژله ای به دلیل راحتی بالا، به ویژه برای بیمارانی که به دنبال پروتزی با ظاهر طبیعی‌تر هستند، گزینه‌ای محبوب و کاربردی به شمار می‌روند.

انتخاب مناسب‌ترین پروتز پارسیل به عواملی مانند تعداد دندان‌های از دست رفته، استحکام موردنیاز و اهمیت زیبایی ظاهری بستگی دارد.