دندان پزشکی یوسف بالوی پور
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان موجب بیماری های مختلفی در دهان می شود. بعد از خوردن هر ماده غذایی قسمتی از آنها در میان دندان ها به جای می ماند، زدودن این مواد فقط با کمک مسواک و نخ دندان قابل انجام است. طرز صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به طور مستمر بسیار مهم می باشد.
اگر مسواک درست زده نشود امکان دارد مواد غذایی همچنان در دهان و در میان دندان ها باقی بماند که به مرور زمان باعث پوسیدگی دندان ها و عفونت لثه و دیگر مشکلات بشوند.
یکی از مشکلاتی که برای اغلب افراد به وجود می آید، آبسه و عفونت دندان می باشد. آبسه در داخل دندان یا معمولا روی لثه ایجاد می شود. آبسه معمولا زمانی ایجاد می شود که دندانی شکسته یا ترک خورده باشد و در صورت عدم رسیدگی به آن آبسه ایجاد می شود. زمانی که ریشه دندان ها در معرض پوسیدگی باشد امکان بروز آبسه بالا می رود.
آبسه دندان: آبسه دندان عموما عفونتی است که به دلیل پوسیدگی دندان ها یا بیماری پریودنتال در دهان به وجود می آید. وقتی دندانی پوسیده می شود یا ترک می خورد و می شکند در معرض نفوذ باکتری ها و میکروب ها قرار می گیرد. پالپ قسمتی از دندان می باشد، بافت نرم دندان و عصب و دیگر عروق خونی داخل آن قرار دارد. وقتی میکروب ها در به این قسمت نفوذ کنند در مرور زمان موجب مرگ پالپ می شوند. در این صورت میکروب ها و باکتری ها به ریشه می رسند که باعث ایجاد آبسه روی دندان و لثه می شوند. اگر آبسه درمان نشود باعث ایجاد عفونت لثه و استخوان های فک و ... می گردد.
آبسه امکان دارد در هر جایی از بدن ظاهر شود که علل مختلفی دارد، اما اگر در دهان ایجاد شود عموما علت آن باکتری ها و نفوذ میکروب ها به ریشه دندان می باشد. همانطور که گفته شد آبسه روی لثه و در انتهای ریشه دندان ایجاد می شود. آبسه وقتی روی عصب دندان تشکیل شود درد زیادی را به همراه خواهد داشت تا زمانی که به بیرون از لثه و در دهان ایجاد شود این درد کم کم کاهش می یابد اما با این حال باید آن را درمان نمود. وقتی دهان دچار آبسه شود می تواند با خود سر درد به همراه داشته باشد.
در واقع آبسه یک واکنش دفاعی بدن به عفونت می باشد. وقتی باکتری ها به قسمت های داخلی لثه و دندان نفوذ می کنند بدن نسبت به آنها واکنش نشان می دهد و گلبول های قرمز را آزاد می کند. در نتیجه برای آنکه عفونت به دیگر جاها نفوذ نکند اطراف آن یک پوشش ایجاد می شود که به آن آبسه گفته می شود. اگر این پوشش بتواند با عفونت مبارزه کند آبسه بعد از یک روز بهبود پیدا می کند در غیر این صورت امکان دارد به جاهای دیگر نیز نفوذ کند.
انواع آبسه در دهان: همانطور که گفته شد آبسه یا در دندان یا روی لثه ایجاد می شود.
آبسه دندان: آبسه ای که در داخل دندان تشکیل می شود، آبسه پری اپیکال است. وقتی باکتری ها به پالپ دندان می رسند باعث کشته شده عصب دندان می شوند بدین ترتیب باکتری ها با گذشتن از عصب به ریشه دندان ها نفوذ می کنند. باکتری در ریشه ایجاد عفونت می کند. این عفونت به استخوان فک نیز سرایت می کند. آبسه دندان بسیار دردناک می باشد و به خودی خود درمان نمی شود. آبسه دندان اگر درمان نگردد می تواند مشکلات جدی را در پی داشته باشد.
آبسه لثه: اغلب اوقات آبسه روی لثه و در امتداد ریشه دندان ایجاد می شود که به آن آبسه پریودنتال می گویند. وقتی باقی مانده غذا از بین دندان و لثه زدوده نشود می تواند، روی لثه و در میان دندان ها آبسه ایجاد می شود.
عوامل ایجاد آبسه:
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- مصرف زیاد مواد شیرین
- بیماری پریودنتال
- در بیماران دیابتی
- در بیمارانی که شیمی درمانی و پرتو درمانی می شوند.
- باقی ماندن مواد غذایی میان دندان ها
علائم ایجاد آبسه:
- ایجاد ورم در لثه
- لق شدن دندان
- حساس شدن لثه و دندان
- تغییر رنگ لثه
- ورم صورت
- دندان درد
- تب
- اسپاسم و گرفتگی استخوان فک
همانطور که گفته شد آبسه خود به خود درمان نمی شود و برای درمان آن باید به دندانپزشکی مراجعه کنید. آبسه تا وقتی باز نشود درد دندان همراه بیمار خواهد بود. زمانی که آبسه پاره شود درد دندان کاهش می یابد ولی با این حال باید درمان شود زیرا مانند یک زخم سر باز می ماند که در برابر نفوذ باکتری ها قرار می گیرد.
چرکی که در آبسه وجود دارد باید خالی شود در غیر این صورت می تواند به جاهای دیگر دهان نفوذ کند و حتی می تواند به سر و گردن نیز برسد که در این صورت عفونت در بدن و خون پراکنده خواهد شد. به همین دلیل توصیه می کنیم که در صورت بروز آبسه حتما به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر در گذشته به آبسه دچار شده اید و ابسه به خودی خود بهبود یافته نباید فکر کنید که این اتفاق همیشه برای شما خواهد افتاد. بدن انسان ها با هم متفاوت می باشد و برخی از مواقع بدن در یک زمانی ضعیف تر از زمان قبل خواهد بود. هر چه بدن ضعیف تر باشد امکان بهبود آبسه به صفر می رسد.
درمان آبسه: بسته به اینکه آبسه در دندان یا ری لثه به وجود آمده باشد درمان آن متفاوت است.
- مصرف آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک
- بریدن آبسه و خالی کردن چرک ان توسط پزشک
- کشیدن دندانی که آبسه در آن ایجاد شده
- درمان ریشه ( عصب کشی)
جلوگیری از بروز آبسه:
- رعایت بهداشت دهان و دندان ( استفاده صحیح از مسواک بعد از هر وعده غذایی و نخ دندان به طور مستمر)
- تعویض مسواک هر دو ماه
- مراجعه به دندانپزشکی هر 6 ماه یک بار
- استفاده از دهانشویه
- کاهش مصرف مواد شیرین
در زمان بروز آبسه تا وقتی که به دندانپزشک مراجعه می کنید از محلول آب ولرم و نمک به عنوان دهانشویه استفاده نمایید.