دندان پزشکی یوسف بالوی پوردندان های اولیه که در دهان رویش پیدا می کند، دندان های شیری هستند. دندان های شیری در کودکان به طور متوسط از 5 ماهگی شروع به رویش می کنند. بسیاری ازوالدین نگران رویش دندان های شیری فرزندان خود هستند.
کودکان تا سن یک سالگی باید 6 دندان شیری داشته باشند که البته این زمان و تعداد در برخی از کودکان متفاوت است. از یک سالگی به بعد هر کودک در دهان خود باید 20 دندان شیری داشته باشد. 10 دندان در فک بالا و 10 دندان در فک پایین
بهتراست والدین کودکان خود را از 12 ماهگی به دندانپزشکی ببرند تا رعایت بهداشت دندان ها را بیاموزند. رعایت بهداشت دندان های شیری بسیار مهم است با اینکه دندان های شیری از 6 سالگی شروع به افتادن می کنند باید تا این سن از دندن های شیری مراقبت نمود. مسئله ای که بسیاری از والدین نسبت به آن بی اهمیت هستند. متاسفانه در صورتی که از دندان های شیری مراقب لازم نشود امکان دارد زودتر از 6 سالگی از دست بروند. با از دست دادن دندان های شیری دندان های دائمی یا رویش پیدا نمی کنند یا در جای دیگری رویش می یابند.
همانطور که گفته شد دندان های شیری از سن 6 سالگی شروع به افتادن می کنند و معمولا از دو دندان جلویی این اتفاق شروع می شود. با افتادن دندان های شیری، دندان ای دائمی شروع به رویش می کنند. اما گاهی پیش می آید که دندان های دائمی در زمان خود از لثه بیرون نمی زنند. در برخی از کودکان این اتفاق ممکن است رخ دهد و کاملا طبیعی است. به این وضعیت تاخیر در رویش دندان های دائمی کودکان می گویند.
تاخیر رویش دندان های دائمی اتفاق نگران کننده ای نیست و نمی تواند نشان دهنده مشکلی خاص در بدن باشد و امکان دارد دندان دائمی بعد از وقفه ای کوتاه شروع به رویش کند. عامل اصلی این تاخیر تغذیه و سبک زندگی می باشد.
اما اگر از زمان رویش دندان های دائمی مدت طولانی بگذرد باید به دندانپزشکی اطفال مراجعه نمایید. زیرا می تواند نشان دهنده بیماری در بدن کودک باشد.
دندان های شیری امکان دارد در 6 سالگی نیوفتد 6 ماه زودتر یا دیرتر افتادن دندان ها امری طبیعی است. دندانپزشکان توصیه می کنند برای حفظ سلامت دندان های کودکان و جلوگیری از اتفاقات ناخواسته بهتر است کودکان را در 6 سالگی به دندانپزشکی اطفال ببرید. دندانپزشک با بررسی دندان ها و تشخیص خود می تواند سلامت دندان های شیری و رویش طبیعی دندان های دائمی را تضمین کند.
اما چه عواملی سبب می شود دندان های دائمی به طور طبیعی و در زمان خود رویش نداشته باشند. بسیاری از والدین نگران این موضوع هستند.
عوامل موثر در تاخیر رویش دندان های دائمی کودکان
تغذیه: مهمترین نکته در تاخیر رویش دندان های دائمی، تغذیه از زمان نوزادی می باشد. معمولا کودکانی که از شیر مادر تغذیه نکرده اند دیرتر از کودکان دیگر دندان در می آورند این مسئله در رویش دندان های دائمی نیز بی تاثیر نیست. همچنین برخی از کودکان به اصطلاح بد غذا هستند و مواد لازم را برای رویش دندان ها و استخوان ها به خوبی دریافت نمی کنند. جدا از این موارد رویش دندان های دائمی در کودکان فقیر نیز آهسته تر از کودکان دیگر است. تغذیه نا سالم و نا کافی سبب این اتفاق می شود.
بیماری: برخی از بیماری ها در کودکان سبب می شود رویش دندان های آنها به تاخیر بیافتد. البته این مورد همیشه رخ نمی دهد. همه ما می دانیم هورمون ها نقش اساسی در بدن ایفا می کنند. هورمون ها اگر دچار مشکل شوند بر تمام نقاط بدن می توانند تاثیر گذار باشند. بر اساس تحقیقات انجام شده مشکلات هورمونی تاثیر بسزایی در بیماری های دهان و دندان دارند. این مورد در زمان بارداری به خوبی دیده شده است. هورمون ها نقش تاثیر گذاری در رشد دندان ها دارند. مشکلات تیروئید و هیپوفیز می تواند رشد دندان های دائمی را به تاخیر بی اندازد.
وضعیت زمان نوزادی: بر اساس تحقیقات انجام شده کودکانی که در زمان نوزادی، زودرس بوده اند، رویش دندان هایشان تاخیر دارد. البته این مورد همیشه رخ نمی دهد اگر نوزادان زودرس تغذیه با کیفیت و مناسبی داشته باشند در آینده مشکلی آنها را تهدید نخواهد کرد. همچنین نوزادانی که با وزن کم متولد می شوند می توانند در آینده در معرض این مشکل باشند.
جنسیت کودکان: کودکان پسر در برابر کودکان دختر معمولا دیرتر دندان در می آورند. همچنین دختران سریعتر از پسر ها صحبت می کنند و به سن بلوغ می رسند. معمولا بین 4 الی 6 ماه دندان کودکان دختر زودتر از پسر ها رویش پیدا می کند.
عامل ژنتیک: یک دیگر از عوامل تاثیر گذار بر رویش دندان های دائمی عامل ژنتیک می باشد. بعضی از ژن ها باعث می شود تاخیر در رویش دندان های دائمی رخ دهد. البته نمی توان گفت این مورد خطرناک است. اگر والدین در کودکی به این مشکل بر خورده باشند احتمالا فرزندان آنها نیز دچار تاخیر در رویش دندان های دائمی خواهند شد.
همانطور که گفته شد، تاخیر در رویش دندان دائمی و افتادن دندان شیری نشان دهنده بیماری یا مشکل پیچیده ای در بدن نیست و می تواند به دلیل یکی از موارد بالا باشد. به هر حال اگر تا سن 8 سالگی هیچ کدام از دندان های شیری نیوفتاد باید به دندانپزشکی اطفال مراجعه کنید.
این نکته را به یاد داشته باشید رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکان بسیار مورد اهمیت است و باید از زمانی که دندان های شیری در دهان رویش پیدا کرد آنها را مسواک زد. استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان مخصوص کودکان که حاوی فلوراید است پیشنهاد می شود. عدم رعایت بهداشت دندان های شیری می تواند یکی از علل تاخیر در رویش دندان های دائمی باشد.
علت در نیامدن دندان دائمی
دندان‌های دائمی نقش حیاتی در فرآیند جویدن، صحبت کردن و زیبایی ظاهری فرد دارند. رویش صحیح و به موقع دندان‌های دائمی می‌تواند به بهبود بهداشت دهان و دندان و سلامت عمومی بدن کمک کند. اما در برخی موارد، دندان‌های دائمی به درستی رویش نمی‌یابند یا به تأخیر می‌افتند. علت در نیامدن دندان دائمی ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد که در اینجا به بررسی آنها پرداخته‌ایم.
۱. عوامل ژنتیکی
ژنتیک نقش مهمی در رویش دندان‌های دائمی ایفا می‌کند. اگر در خانواده سابقه مشکلات دندانی مانند تأخیر در رویش دندان‌ها وجود داشته باشد، احتمال بروز این مشکل در کودکان نیز بیشتر است. برخی اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون یا سندرم کلاین‌فلتر می‌توانند باعث تأخیر در رویش دندان‌های دائمی شوند.
۲. عوامل محیطی
عوامل محیطی نیز می‌توانند تأثیر زیادی بر رویش دندان‌های دائمی داشته باشند. تغذیه ناکافی، به خصوص کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم و ویتامین D، می‌تواند رویش دندان‌ها را به تأخیر بیندازد. همچنین، عوامل محیطی دیگری مانند عفونت‌های دوران بارداری و مصرف برخی داروها توسط مادر نیز می‌توانند بر رشد دندان‌های جنین تأثیر بگذارند.
۳. مشکلات ساختاری
برخی مشکلات ساختاری در فک و دهان می‌توانند مانع رویش دندان‌های دائمی شوند. این مشکلات شامل کمبود فضای کافی برای رویش دندان‌ها، وجود کیست‌ها یا تومورهای دهانی و مشکلات انسداد دهانی می‌باشند. در این موارد، دندان‌های دائمی ممکن است در موقعیت نادرستی قرار گیرند یا به کلی نتوانند رویش یابند که علت در نیامدن دندان دائمی هستند.
۴. آسیب‌ها و ضربه‌ها
آسیب‌های فیزیکی به دهان و فک می‌توانند به جوانه دندان‌های دائمی آسیب برسانند و موجب تأخیر در رویش آنها شوند. ضربه‌های مستقیم به دهان، به ویژه در دوران کودکی، می‌تواند به جوانه دندان‌های دائمی آسیب برساند و موجب تأخیر یا مشکلات رویشی شود.
۵. مشکلات هورمونی
اختلالات هورمونی نیز می‌توانند رویش دندان‌های دائمی را تحت تأثیر قرار دهند. اختلالات غده تیروئید، به ویژه کم‌کاری تیروئید، می‌تواند به تأخیر در رویش دندان‌های دائمی منجر شود. همچنین، مشکلات هورمونی دیگر مانند اختلالات هورمون رشد نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.
راهکارها و درمان‌های تأخیر یا عدم رویش دندان‌های دائمی
اولین گام در درمان تأخیر یا عدم رویش دندان‌های دائمی، مراجعه به دندانپزشک است. دندانپزشک با بررسی سابقه پزشکی، معاینه دهان و دندان و انجام تصویربرداری‌های لازم (مانند رادیوگرافی پانورامیک)، می‌تواند علت اصلی مشکل را شناسایی کند و درمان مناسبی را پیشنهاد دهد.
در صورتی که کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی علت در نیامدن دندان دائمی باشد، تغذیه مناسب و مکمل‌های غذایی می‌توانند مؤثر باشند. مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم، ویتامین D، فسفر و دیگر عناصر ضروری می‌تواند به بهبود رشد و رویش دندان‌ها کمک کند.
در مواردی که مشکلات ساختاری مانند کمبود فضای کافی برای دندان‌ها وجود دارد، درمان‌های ارتودنسی می‌توانند مفید باشند. استفاده از ابزارهای ارتودنسی مانند براکت‌ها و فضا نگه‌دارها می‌تواند فضای لازم برای رویش دندان‌های دائمی را فراهم کند و به تنظیم صحیح دندان‌ها کمک کند.
اگر علت تأخیر در رویش دندان‌ها وجود کیست‌ها، تومورها یا مشکلات انسدادی در دهان باشد، ممکن است نیاز به جراحی دهان و فک باشد. جراحی می‌تواند این موانع را برطرف کرده و راه را برای رویش دندان‌های دائمی باز کند.
در صورتی که مشکلات هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید یا اختلالات هورمون رشد باعث تأخیر در رویش دندان‌ها شده باشد، درمان‌های هورمونی ممکن است لازم باشد. مشاوره با متخصص غدد درون‌ریز و دریافت درمان‌های مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.
علت در نیامدن دندان جلو
همان طور که می‌دانید دندان‌های جلویی یا اینسایزرها، دندان‌هایی هستند که در قسمت جلوی دهان قرار دارند و وظیفه مهمی در بریدن و گاز گرفتن غذا، صحبت کردن و ایجاد لبخند دارند. این دندان‌ها شامل چهار دندان بالایی و چهار دندان پایینی می‌باشند که در دوران کودکی و نوجوانی تعویض می‌شوند. دندان‌های دائمی جلویی معمولاً بین ۶ تا ۸ سالگی شروع به رشد کرده و تا سن ۱۳ سالگی به‌طور کامل بیرون می‌آیند. اما در برخی موارد، ممکن است دندان‌های جلویی دائمی به دلایل مختلف بیرون نیایند یا با تاخیر مواجه شوند. این مسئله می‌تواند تأثیراتی بر سلامت دهان و زیبایی لبخند فرد داشته باشد. در این بخش، به بررسی علت در نیامدن دندان جلو، عوارض ناشی از این مشکل و راه‌های درمان آن خواهیم پرداخت.
دلایل در نیامدن دندان جلو
- عدم ریزش دندان شیری: یکی از علل رایج در نیامدن دندان‌های جلو، عدم ریزش دندان شیری است. اگر دندان شیری جلو هنوز در دهان کودک باقی بماند، می‌تواند مانع از رشد دندان دائمی شده و جلوی آن را بگیرد. این امر باعث می‌شود که دندان دائمی یا به‌طور کامل بیرون نیاید یا در مسیر نادرستی رشد کند.
- کمبود فضا: یکی دیگر از دلایل عدم رشد دندان‌های جلویی، کمبود فضا در فک است. اگر فضای کافی برای بیرون آمدن دندان دائمی وجود نداشته باشد، ممکن است دندان در داخل استخوان فک یا لثه گیر کند. این مشکل می‌تواند ناشی از ازدحام دندان‌ها، انحراف فک یا رشد نامتناسب دندان‌ها باشد.
- عوامل ژنتیکی: در برخی موارد، علت در نیامدن دندان جلو ممکن است به عوامل ژنتیکی مربوط باشد. اگر جوانه دندان دائمی از بدو تولد وجود نداشته باشد، دندان دائمی بیرون نخواهد آمد. این وضعیت ممکن است به دلیل وراثت خانوادگی یا اختلالات کروموزومی باشد.
- عوامل تغذیه‌ای: تغذیه نامناسب می‌تواند یکی از دلایل تأخیر در رشد دندان‌های دائمی باشد. کمبود ویتامین‌ها، مواد معدنی و کلسیم در رژیم غذایی کودک می‌تواند بر کیفیت و زمان رویش دندان‌ها تأثیر بگذارد.
عوارض در نیامدن دندان جلو
در نیامدن دندان‌های جلویی می‌تواند عوارضی جدی به همراه داشته باشد:
- مشکلات عملکردی: عدم وجود دندان‌های جلویی می‌تواند در جویدن غذا و صحبت کردن مشکلاتی ایجاد کند.
- عوارض زیبایی: عدم رشد دندان‌های جلویی می‌تواند به ظاهر فرد آسیب زده و موجب کاهش اعتماد به نفس او شود.
- مشکلات دندانی: در برخی موارد، دندان‌های مجاور می‌توانند به سمت فضای خالی حرکت کنند، که این مسئله منجر به به‌هم‌ریختگی دندان‌ها خواهد شد.
راه‌های درمان در نیامدن دندان جلو
برای درمان مشکل در نیامدن دندان‌های جلویی، مشاوره با دندانپزشک ضروری است. بسته به علت مشکل، برخی از روش‌های درمانی شامل:
- کشیدن دندان شیری: اگر دندان شیری مانع از رشد دندان دائمی باشد، کشیدن آن ممکن است ضروری باشد.
- ارتودنسی: در صورتی که دندان‌ها به دلیل کمبود فضا دچار جابه‌جایی شده‌اند، ممکن است نیاز به ارتودنسی داشته باشند.
- جراحی: در مواردی که دندان دائمی به طور کامل در فک گیر کرده باشد، جراحی برای خارج کردن آن ممکن است لازم باشد.
- ترمیم و بهبود تغذیه: در صورت وجود کمبودهای تغذیه‌ای، بهبود رژیم غذایی کودک می‌تواند به رشد بهتر دندان‌ها کمک کند.
عدم در آمدن دندان‌های جلویی دائمی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و ممکن است تأثیرات منفی بر روی سلامت دهان و زیبایی لبخند داشته باشد. با مراجعه به دندانپزشک و انجام معاینات لازم، می‌توان به تشخیص دقیق و درمان مناسب دست یافت. در نهایت، والدین باید به روند رویش دندان‌های فرزندان خود توجه کنند و در صورت مشاهده هرگونه مشکل، اقدام لازم را انجام دهند.
چه ویتامینی برای رشد دندان مفید است؟
همه ما می‌دانیم که مسواک زدن و استفاده از نخ دندان برای حفظ سلامت دهان و دندان ضروری است، اما کمتر به این موضوع توجه می‌کنیم که رژیم غذایی ما چقدر می‌تواند بر سلامت دندان‌ها و لثه‌ها تأثیر بگذارد. مصرف یک رژیم غذایی متوازن و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی نه‌تنها به سلامت دندان‌ها کمک می‌کند بلکه نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان ایفا می‌کند. در ادامه متن، به بررسی ویتامین‌های ضروری برای رشد دندان و نقش آنها در سلامت دهان و دندان می‌پردازیم.
کلسیم
کلسیم یکی از مهمترین مواد معدنی برای رشد و استحکام دندان‌ها و استخوان‌هاست. دندان‌ها و استخوان‌های فک به‌طور عمده از کلسیم تشکیل شده‌اند و عدم دریافت کافی این ماده معدنی می‌تواند منجر به ضعف و شکنندگی آنها شود. کودکانی که کلسیم کافی مصرف می‌کنند، دندان‌های محکم‌تری خواهند داشت. منابع غنی از کلسیم شامل:
- ماهی با استخوان نرم (مانند کنسرو ماهی)
- بروکلی
- غلات کامل
- آبمیوه‌ها
- محصولات سویا و آب برنج
ویتامین D
ویتامین D به جذب کلسیم کمک می‌کند و به تقویت دندان‌ها و استخوان‌ها می‌پردازد. بدن ما این ویتامین را به‌طور طبیعی در معرض نور خورشید تولید می‌کند، اما می‌توان آن را از منابع غذایی نیز دریافت کرد. ماهی‌های چرب، تن ماهی و برخی قارچ‌ها منبع خوبی برای ویتامین D هستند. همچنین، نوشیدنی‌هایی مانند شیر و آب پرتقال می‌توانند حاوی این ویتامین باشند.
فسفر
فسفر به‌همراه کلسیم به حفظ و ترمیم مینای دندان کمک می‌کند. این ماده معدنی در تخم‌مرغ، گوشت قرمز، آجیل، حبوبات و لبنیات یافت می‌شود و برای سلامت دندان‌ها و بافت‌های بدن ضروری است.
ویتامین A
ویتامین A برای سلامت دهان و دندان حیاتی است، زیرا به شکل‌گیری و حفظ بافت‌های دهانی و دندانی کمک می‌کند. این ویتامین همچنین در تولید بزاق نقش دارد که باکتری‌ها و ذرات غذایی را از دهان پاکسازی می‌کند. منابع غنی از ویتامین A شامل لبنیات، سیب‌زمینی شیرین، میوه‌های نارنجی، ماهی و سبزیجاتی مانند اسفناج است.
ویتامین C
ویتامین C برای ترمیم لثه‌ها و بهبود بافت‌های حمایتی دندان ضروری است. این ویتامین به شکل‌گیری عروق خونی و بهبود عملکرد بافت‌ها کمک می‌کند. کودکانی که میوه‌ها، سبزیجات و به‌خصوص توت‌ها و کیوی را در رژیم غذایی خود دارند، ویتامین C کافی دریافت می‌کنند.
آهن
آهن برای حفظ سلامت گلبول‌های قرمز و عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن ضروری است. این ماده معدنی به بدن کمک می‌کند تا در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها مقاومت کند. کمبود آهن می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی و مشکلات لثه را افزایش دهد. منابع غذایی حاوی آهن شامل غذاهای دریایی، تخم‌مرغ، گوشت قرمز، غلات و سبزیجات برگ‌سبز است.
پس با انتخاب منابع غذایی مناسب و توجه به نیازهای تغذیه‌ای، می‌توان از سلامت دهان و دندان حمایت کرده و از بروز مشکلات دندانی جلوگیری کرد.