دندان پزشکی یوسف بالوی پوریکی از مواردی که در ظاهر هر شخص مهم می باشد، مرتب بودن دندان ها است. دندان های مرتب و منظم و به اصطلاح ردیف آرزوی هر فرد است. خوشبختانه با گذشت زمان درمان های زیبایی نیز بیشتر و آسان تر از قبل شده است.
جدا از بحث زیبایی ظاهر، نا منظم بودن دندان ها می تواند باعث به وجود آمدن مشکلات متعددی در دهان شود. قرار گرفتن صحیح دندان ها روی هم و هم ترازی آنها را در دندانپزشکی اکلوژن می گویند و در مقابل اگر دندان ها روی هم تراز نباشند و به خوبی روی هم قرار نگیرند، می گویند دندان ها فرد مال اکلوژن است.
نحوه قرار گرفتن صحیح دندان های روی یکدیگر
گاهی اوقات دندان های یک شخص در ظاهر مرتب و منظم است اما به دلایل مختلف دندان های وی مال اکلوژن می باشد که دلیل اصلی آن عقب یا جلو بودن فک ها از یکدیگر است. بطور کلی شکل صحیح قرار گیری دندان ها روی یکدیگر بدین صورت است که دندان های پایینی باید به وسیله دندان های بالایی کمی پوشیده شوند. همچنین دندان های مولر بالا و پایین یعنی دندان ها آسیا باید کاملا به روی یکدیگر قرار بگیرند. در نتیجه زمانی که دندان ها بروی یکدیگر به خوبی تراز نشوند دندان ها مال اکلوژن هستند. این اتفاق زمانی نمایان می شود که فک بالا و پایین به یکدیگر نزدیک شوند.
مال اکلوژن
تقریبا می توان گفت نیم بیشتری از مردم دندان های مال اکلوژن دارند و بسیاری از آنها از این مشکل دندانی خود با خبر نیستند. البته مال اکلوژن مشکل جدی برای سلامت دندان ها ایجاد نمی کند و در اغلب مواقع نیاز به درمان ندارد. اما در برخی از افراد که انحراف دندان ها زیاد است و مال اکلوژن شدید دارند نیاز به درمان مال اکلوژن الزامی می باشد.
درمان مال اکلوژن اغلب به وسیله ارتودنسی است و در مواقع شدید با استفاده از ارتوسرجری یا جراحی ارتوگناتیک انجام می گیرد. مال اکلوژن شدید اگر درمان نشود می تواند مشکلات متعددی را برای دهان و دندان ها به وجود بیاورد.
علائم ظاهری مال اکلوژن
همانطور که گفته شد مال اکلوژن بسیار شایع می باشد بسیاری از مردم از آن بی خبر هستند. مال اکلوژن اگر شدید باشد علائم زیر را در فرد دارد:
- جلو یا عقب بودن دو فک نسبت به یکدیگر
- انحراف شدید و تراز نبودن دندان ها نسبت به یکدیگر
- ظاهر غیر طبیعی صورت بخصوص در قسمت دهان و فک
- نوک زبانی حرف زند و مشکل در تکلم که این مورد در مال اکلوژن بسیار شدید رخ می دهد.
- مشکل در جویدن و گاز زدن مواد خوراکی
- باز ماندن دهان به صورت غیر ارادی
- تنفس از راه دهان در هنگام خواب به دلیل باز ماندن دهان
- گاز گرفتن مداوم لپ و زبان در هنگام تکلم
موارد گفته شده زمانی که مال اکلوژن بسیار شدید باشد بخوبی نمایان می شوند. اگر مال اکلوژن درمان نشود می تواند زمینه ساز پوسیدگی در دندان ها شود.
افرادی که مال اکلوژن شدید دارند اغلب در صورت آنها نمایان است. این مشکل می تواند بر زیبایی چهره نیز تاثیر بگذارد.
انواع مال اکلوژن
با توجه به مشکلاتی که باعث عدم هم ترازی دندان ها روی یکدیگر می شوند، مال اکلوژن به 3 دسته تقسیم می شود:
مال اکلوژن کلاس یک: این نوع مال اکلوژن از شایع ترین انواع آن می باشد. در مال اکلوژن کلاس 1 دندان های مولر به درستی و به صورت تراز روی یکدیگر قرار می گیرند. اما دندان ها جلو جایگاه درستی نسبت به یکدیگر ندارند. بی نظمی، فاصله میان دندان ها کراس بایت و ... باعث می شود دندان ها دچار مال اکلوژن کلاس 1 شوند. مال اکلوژن کلاس 1 به وسیله ارتودنسی قابل درمان است.
مال اکلوژن کلاس 2: این نوع مال اکلوژن مربوط به افرادی است که فک بالای جلوتر یا فک پایین کوچکی دارند. هر کدام از این دلایل یا هر دو با هم می تواند باعث مال اکلوژن کلاس 2 شود:
زمانی که فک بالا جلوتر از فک پایین باشد اورجت رخ می دهد. اورجت زیاد و مشهود باعث مال اکلوژن می شود.
همچنین اگر دندان های جلو فک بالا ب صورت عمودی رشد کرده و یا به سمت عقب باشند، دیپ بایت رخ می دهد. دیپ بایت شدید باعث مال اکلوژن می شود.
مال اکلوژن کلاس 3: در برخی از اشخاص برعکس اتفاق بالا رخ می دهد. اگر فک پایین بیش از حد ممکن جلو باشد یا آنکه فک بالا عقب باشد مال اکلوژن کلاس 3 می باشد. همچنین اگر فک پایین بزرگتر از فک بالا باشد، مال اکلوژن کلاس 3 است.
درمان مال اکلوژن
عدم تراز دندان ها و قرار نگرفتن درست دو فک از کودکی آغاز می شود. پس بهتر است قبل از آنکه کودکان به بلوغ اسکلتی برسند. مال اکلوژن درمان شود. درمان مال اکلوژن اگر از کودکی و نوجوانی آغاز شود وقت و هزینه کمتری را شامل می شود. زیرا استخوان فک ها هنوز نرم و انعطاف پذیر هستند و به خوبی می توان آنها را بدون جراحی و با استفاده از ارتودنسی درمان نمود.
اما اگر درمان مال اکلوژن در بزرگسالی انجام شود جدا از آنکه زمان زیادی می خواهد، می تواند موفقیت آمیز نباشد این در حالی است که درمان با استفاده از ارتودنسی باشد. البته اگر مال اکلوژن شدید نباشد در بزرگسالی با ارتودنسی نیز قابل درمان است. اما اگر مال اکلوژن شدید و از نوع کلاس 2 و یا 3 باشد در بسیاری از مواقع درمان فقط با استفاده از جراحی موفقیت آمیز است. از عمده ترین روش های درمان مال اکلوژن به موارد زیر می توان اشاره نمود:
- ارتودنسی
- جراحی برای تغییر شکل و اندازه فک ها
- حذف حداکثر دو دندان برای رفع بی نظمی های شدید
- بریس و الاینر
- ترمیم و بازسازی دندان هایی که نسبت به یکدیگر نا منظم هستند.
ناهنجاری هایی دیگری نیز باعث انحراف و مال اکلوژن دندان ها می شوند که سعی می شود در مقالات بعدی به آنها بپردازیم.