دندان پزشکی یوسف بالوی پوریکی از درمان های متداول دندانپزشکی، ارتودنسی می باشد. زمانی که دندان های شیری از دست می روند بلافاصله دندان های دائمی رویش پیدا می کنند. شکل رویش دندان های دائمی به عوامل مختلفی بستگی دارد. گاهی مواقع به دلیل کوچک بودن فک دندان های دائمی فضای کافی برای رویش ندارند. به همین دلیل بسیار نا منظم رشد می کنند.
در برخی از مواقع نیز به دلیل دیر افتادن دندان های شیری، دندان های دائمی نا مرتب رشد می کنند. همانطور که گفته شد عوامل زیادی وجود دارد که باعث می شود دندان های دائمی منظم رشد کنند. خوشبختانه برای درمان نامنظمی دندان ها روش های مختلفی وجود دارد که یکی از آنها ارتودنسی می باشد.
از روش ارتودنسی برای درمان موارد زیر استفاده می گردد:
- فاصله زیاد میان دندان ها
- روی هم قرار گرفتن دندان ها
- کوچک بودن فک و رویش نامنظم دندان ها
- رویش دندان ها روی لثه
- و ...
در گذشته از ارتودنسی فقط در سنین نوجوانی استفاده می شد اما امروزه بزرگسالان نیز می توانند از این درمان بهرمند شوند. ارتودنسی انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
ارتودنسی ثابت:
در ارتودنسی ثابت، براکت ها با مواد خاصی رو دندان ها چسبانده می شود. سپس به وسیله سیم های مفتولی شکل با کش های مخصوص روی براکت ها قرار می گیرند. براکت ها و سیم ها تا زمانی که دندان ها منظم و مرتب شوند روی دندان بیمار قرار دارد بسته به میزان نا منظمی دندان ها، لازم است بیمار برای بررسی وضعیت قرار گیری دندان ها و تغییر احتمالی شکل سیم ها به دندانپزشک مراجعه کند. این نوع ارتودنسی متداول ترین نوع ارتودنسی می باشد. براکت ها غالبا از جنس فلز هستند در برخی مواقع نیز از براکت های سرامیکی استفاده می کنند.
با اینکه براکت ها با چسب روی دندان قرار می گیرند اما بیمار در خوردن مواد غذایی باید مراقب باشد تا به براکت ها آسیبی وارد نشود. در صورت جدا شدن براکت از روی دندان باید در اسرع وقت به دندانپزشکتان خبر دهید تا در درمان اختلال وارد نشود. معمولا درمان ارتودنسی ثابت بین 1 الی 2 سال به طول می انجامد اما گاهی اوقات بسته به وضعیت فک و دندان های بیمار ممکن است زمان درمان طولانی تر شود.
ارتودنسی متحرک:
این نوع ارتودنسی همانطور که مشخص است، متحرک می باشد و بیمار می تواند به راحتی آن را از دهان خارج کند. دندانپزشک ابتدا از دندان ها قالب تهیه می کند سپس بر اساس آن پلاک را می سازد. ارتودنسی متحرک فاقد براکت است و فقط از سیم مفتولی تشکیل شده. از آنجایی که بیمار می تواند آن را از دهان خارج کند می توان گفت این نوع ارتودنسی اثر کمتری دارد به همین دلیل مواقعی تجویز می شود که وضعیت دندان ها بهتر باشند و فقط چند دندان نیاز به درمان داشته باشند. همچنین گاهی بعد از خارج کردن ارتودنسی ثابت از دندان ها برای تثبیت حالت دندان ها دندانپزشک برای مدت کوتاهی به بیمار ارتودنسی متحرک می دهد.
برای آنکه ارتودنسی متحرک نتیجه داشته باشد، فقط باید در زمان خوردن و مسواک زدن آن را از دهان خارج نمود.
ارتودنسی نامرئی:
این نوع ارتودنسی نامرئی می باشد و برای اشخاصی مناسب است که علاقه ندارند براکت ها در دهانشان نمایان شوند. ارتودنسی نامرئی نیز متحرک می باشد و بر اساس قالب تهیه شده از دندان بیمار، ساخته می شود.
ارتودنسی پشت دندان:
ارتودنسی لینگوال یا ارتودنسی پشت دندان روشی جدید در ارتودنسی می باشد. این ارتودنسی مانند دو نوع قبلی باعث می شود نمای ارتودنسی مشخص نباشد. به همین دلیل مورد استقبال قرار گرفته است. از این ارتودنسی بیشتر برای مشکلات اساسی فک و دندان ها استفاده می شود. در مقایسه با ارتودنسی های معمولی طول درمان این نوع ارتودنسی مانند ارتودنسی ثابت است و نحوه درمان آن متفاوت نمی باشد.
با اینکه امروزه بزرگسالان نیز از ارتودنسی استفاده می کنند اما بهتر است این درمان در نوجوانی انجام شود. با افزایش سن دندان ها در جای خود ثابت می شوند و درمان آنها با ارتودنسی زمان بیشتری را می خواهد. بهترین زمان ارتودنسی تا قبل از 20 سالگی است.
برای انجام ارتودنسی ابتدا از دندان های بیمار عکس رادیولوژی تهیه می شود. اگر دندان ها مشکلاتی از قبیل پوسیدگی و خرابی نداشته باشند مراحل درمان ارتودنسی آغاز می شود. البته در اغلب مواقع دندان های عقل نیز باید کشیده شوند. همچنین اگر دندان ها نیاز به جرم گیری داشته باشند باید جرم گیری شوند تا پلاک های دندانی در طول مدت درمان موجب پوسیدگی دندان ها نشوند.
وقتی براکت ها بر روی دندان چسبانده می شوند درمان به وسیله ارتودنسی آغاز می گردد. معمولا بیمار باید حداقل یکبار در ماه به دندانپزشکی مراجعه نماید که البته این مدت توسط دندانپزشک مشخص می شود. بسیاری از افراد بعد از ارتودنسی رعایت نظافت دهان و دندان خود را فراموش می کنند. این کار می تواند باعث پوسیدگی تعداد زیادی از دندان ها بشود.
مواد غذایی می توانند به راحتی با قرار گرفتن در میان براکت ها به پلاک و تاتار تبدیل شوند و رفته رفته موجب تغییر رنگ براکت ها و پوسیدگی دندان ها بشوند. با پوسیدگی دندان ها عملا ارتودنسی بی فایده خواهد بود پس مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی نباید فراموش شود حتی بسیاری از دندانپزشکان توصیه می کنند بعد از خوردن هر نوع مواد خوراکی بهتر است با مسواک های مخصوص دندان ها مسواک زده شوند.
در داروخانه ها مسواک های مخصوص ارتودنسی موجود است البته با مسواک های معمولی نیز می توان دندان های ارتودنسی شده را تمیز نمود. بسیاری از مواد غذایی در میان براکت ها با مسواک پاک نمی شوند و نیاز به نخ دندان دارند. نخ دندان مخصوص دندان های ارتودنسی نیز در داروخانه ها موجود است.
به طور کلی استفاده از نخ دندان و مسواک در این دوران نباید فراموش شود. در اغلب مواقع بعد از اتمام دوران درمان به وسیله ارتودنسی حداقل یک دندان پوسیده می شود این اتفاق به دلیل عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان است. همچنین امکان دارد به دلیل عدم رعایت بهداشت بعد از باز کردن براکت ها دندان ها تغییر رنگ (زرد) داده باشند.
در مدتی که براکت ها روی دندان ها هستند از جویدن مواد غذایی سخت باید پرهیز نمود زیرا امکان شکستن براکت ها وجود دارد. با شکستن براکت های ارتودنسی تداخل در طول درمان به وجود خواهد آمد.