بیوپسی در دندانپزشکی چیست؟

بیوپسی در دندانپزشکی به نمونه برداری یا برداشتن بافت ها یا مایعات از بدن برای بررسی، به منظور تعیین وجود یا علت بیماری گفته می شود. بیوپسی برای اکثر ضایعاتی که بیش از دو هفته باقی می‌مانند و با عملکرد دهان تداخل دارند یا با حذف محرک‌های موضعی بهبود نمی‌یابند حتما توصیه می‌شود.

تعیین نوع بیوپسی به عوامل مختلفی بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر ضایعه کوچک است و دندانپزشک فکر می کند که خوش خیم است یا سرطانی نیست، بیوپسی اکسیزیونال انجام می شود، اگر چه ضایعه بزرگ باشد و احتمال بدخیم یا سرطانی بودن آن وجود داشته باشد، نمونه برداری اینکشنال انجام می شود.

چند نوع بیوسی دهان انجام می گیرد؟

بیوپسی دهان در دندانپزشکی به روش های مختلفی انجام می شود، که در ادامه به برخی از این روش ها به شکل مختصر اشاره خواهیم کرد.

بیوپسی پانچ

بیوپسی پانچ معمولا در درماتولوژی برای نمونه برداری از ضایعات پوستی استفاده می شود. همچنین برای بیوپسی لثه به ویژه برای موارد پمفیگوس وولاگاریس یا پمفیگوئید غشای مخاطی استفاده می شود.

بیوپسی اکسیزیونال

بیوپسی اکسیزیونال کل ضایعه را از بین می برد و هم یک روش درمانی و هم یک روش تشخیصی است. بیوپسی برش‌دهنده معمولاً برای ضایعات 1 سانتی‌متری یا کمتر، برای ضایعات خوش‌خیم حتی بزرگ‌تر برای جلوگیری از جراحی‌های متعدد، یا زمانی که برداشتن کامل بدون عوارض قابل توجه امکان‌پذیر است، استفاده می‌شود.

بیوپسی برشی

بیوپسی برشی شامل برداشتن بخش کوچکی از بافت ضایعه برای اهداف تشخیصی است. بیوپسی برشی معمولاً برای موارد ذیل استفاده می شود:

وقتی یک ضایعه به اندازه کافی بزرگ باشد که برداشتن قطعی برای تشخیص بافت شناسی باعث بروز عوارض قابل توجهی می شود.

در صورت لزوم برای متقاعد کردن بیمار مبنی بر وجود پاتولوژی جدی، اگرچه بیمار ممکن است موافق نباشد یا ممکن است بیماری بدون علامت باشد.

زمانی که ضایعه ایجاد شده به بدخیمی بسیار مشکوک است و بیوپسی برای تایید و تشخیص سریع به جای تلاش برای حذف کامل سرطان با حاشیه های واضح انجام می شود.

در چه مواقعی بیوپسی دهان انجام نمی گیرد؟

در صورتی که عمل جراحی برای مشکلات دهان الزامی باشد، انجام بیوپسی دهان یک امر الزامی می باشد. در برخی موارد، منع اجرای بیوپسی جراحی ممکن است وجود داشته باشد که دلایل مختلفی دارد. یکی از این دلایل شرایط سیستمیک زمینه ای مانند فشار خون شدید و کنترل نشده وجود می باشد. در چنین شرایطی، می توان تا زمانی که اقدامات احتیاطی مناسب انجام شود، این روش به درمانی را به تعویق انداخت.

• می توانی از پزشک درخواست کنید برای کاهش فشار خون بالا بیمار با دارو اقدام نماید.

• درخواست از پزشک برای تجویز فاکتور انعقادی به بیمار یا قطع داروهای ضد انعقاد در صورت بالا بودن INR.

• درمان عفونت موضعی با آنتی بیوتیک

• برای انجام بیوپسی لازم است به یک مرکز معتبر مراجعه کنید که افراد متخصص را در اختیار دارد . در صورتی که اطمینان دارید توده ی مورد نظر بدخیم است بهتر است به یک انکولوژیست یا جراح سر و گردن مراجعه کنید.

• ضایعاتی را که مشکوک به بدخیمی هستند را دستکاری نکنید تا بافت برای ارزیابی باقی بماند.

بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره پریودنتال لثه بدانید

روش بیوپسی گام به گام دهان

ناحیه مورد نظر را برای بیوپسی انتخاب کنید

 قبل از انجام عمل، باید ایده ای از نحوه، مکان و نوع عملی که قرار است انجام دهید داشته باشید. هنگامی که به پمفیگوس ولگاریس یا پمفیگوید غشای مخاطی مشکوک می‌شوید، بیوپسی باید در لبه ضایعه انجام شود تا هم بافت‌های ضایعه‌ای و هم بافت‌های طبیعی را شامل شود، زیرا ممکن است بافت نرمال زیادی در مرکز ضایعه به دلیل اپیتلیوم بسیار نازک باقی نماند.

اگر ضایعه یک ضایعه پیش سرطانی مانند لکوپلاکیا یا یک کارسینوم سلول سنگفرشی اولیه (SCC) باشد، می توانید فقط مرکز ضایعه را بیوپسی کنید و کناره ها را به حال خود رها کنید تا ضایعه به طور کلی در یک نوبت دیگر در آینده برداشته شود. همچنین می‌توانید قسمت کوچکی از حاشیه ضایعه و بافت طبیعی را بیوپسی کنید تا آسیب‌شناس بتواند بافت طبیعی و غیرطبیعی را با هم مقایسه کند.

ابزار و محیط را آماده کنید

ابزار اساسی که برای بیوپسی بافت نرم نیاز دارید عبارتند از:

• کارتریج و سرنگ بی حس کننده موضعی
• اسکالپل: دسته تیغه با تیغه یا چاقوی یکبار مصرف (بیشتر از تیغه های شماره 15 و 12 استفاده می شود)
• فورسپس بافت با و بدون دندان
• جمع کننده ها
• جای سوزن و بخیه (بخیه های ابریشمی 4-0 یا 5-0 معمولاً داخل دهان استفاده می شود)
• قیچی
• گاز پانسمان
• فورسپس منحنی، بلوک گاز گرفتن (در صورت نیاز)
• بطری نمونه با محلول ثابت و برگه داده بیوپسی

بیمار را بیهوش کنید

می توانید برای انجام بیوپسی دهان از بی حسی موضعی استفاده کنید. استفاده از بی حسی موضعی باعث می شود بیمار در طول عمل لحساس درد نداشته باشد. معمولا بیماران از بیهوشی ترس دارند هر اندازه شما بتوانید کنترل درد را به دست داشته باشید شانس موفقیت شما بیشتر خواهد بود. در صورتی که قرار است بیوپسی در بخش گسترده ای از دهان انجام شود بهتر است از بیهوشی استفاده کنید. همچنین، اگر قصد انجام بیوپسی برشی را دارید، از نفوذ در داخل ضایعه خودداری کنید زیرا ممکن است آرتیفکت (واکوئولاسیون) ایجاد کند.

برای انجام مرحله بعدی بیوپسی دهان عجله نکنید

زمان کافی برای اثربخشی بی حسی موضعی اختصاص دهید. در این شرایط شما نه تنها به خوبی می توانید کنترل درد دست بگیرید، بلکه به هموستاز عالی نیز دست خواهید یافت که در نهایت این روش را آسان تر می کند. بلکه به هموستاز عالی نیز دست خواهید یافت که در نهایت این روش را آسان تر می کند.

یک برش گوه ای شکل ایجاد کنید

برای هر دو بیوپسی برشی و اکسیزیونی، یک برش گوه ای شکل باعث می شود یک نمونه مناسب و تمیز را داشته باشید. برش باید فراتر از عمق مشکوک ضایعه باشد.

نکات مهم برای برش بیوپسی

• در صورت امکان، بافت نرمال مجاور را نیز در محدوده برش قرار دهید.
• از ضربات کوچک با چاقوی جراحی استفاده نکنید. برش ها باید پیوسته باشند. برش های کوچک، هم ترازی سلولی بافت و جهت گیری را از بین می برد.
• نمونه را برش ندهید تا مشخص شود چه چیزی ممکن است داخل آن باشد. ممکن است آسیب شناس بخواهد نمونه را رنگ کند تا حاشیه ها را مشخص کند.
• برای بیوپسی های اکسیزیونال، بافت نمونه کافی بدون آسیب رساندن به یکپارچگی بافت بردارید.
• باید از آناتومی بافت های مجاور آگاهی داشته باشید تا از آسیب غیر ضروری بافت جلوگیری کنید.
• مراقب باشید که نمونه را با پنس خرد نکنید همچنین آن را در معرض مکش شدن قرار ندهید. ساکشن تصادفی بافت بسیار رایج است.

چرا بیوپسی از دهان توصیه می شود؟

برخی ضایعات هستند که می توانند در عملکرد دهان شما اختلال ایجاد کنند. ممکن است برای تعیین علت ایجاد ضایعه به بیوپسی نیاز داشته باشید تا بتوان تشخیص صحیح و درمان مناسب را انجام داد. تغییرات التهابی بالقوه می تواند بر حفره دهان یا ضایعات استخوانی تأثیر بگذارد که دندانپزشک شما قادر به تشخیص آن با اشعه ایکس یا معاینه بالینی نیست.

اگر دندانپزشک شما مشکوک به تشخیص سرطان دهان (که در سر، گردن و دهان یافت می شود) باشد، می توانید برای تایید حدس او بیوپسی را انجام دهید. اگر قبلاً سرطان دهان در شما تشخیص داده شده است، بیوپسی می تواند به تعیین مرحله و وسعت سرطان، علاوه بر منبع آن، کمک کند.

جراحان دهان طیف وسیعی از بیماری ها و آسیب هایی را که دهان، صورت، گردن و فک را تحت تاثیر قرار می دهند، تشخیص می دهند و درمان می کنند. آن ها در طول معاینه کامل گردن و سر، با استفاده از بیوپسی دهان فرایند تشخیص را تکمیل می کنند. در صورت تشخیص برخی مشکلات ممکن است دندانپزشک شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع دهد.

در طول بیوپسی دهان، نمونه کوچکی از بافت مشکوک از دهان شما برداشته می‌شود و برای پاتولوژیست فرستاده می‌شود تا نمونه مورد نظر را از لحاظ وجود بیماری بررسی نماید. پس از بررسی های لازم یک برنامه درمانی سفارشی بر اساس اطلاعات موجود در گزارش پاتولوژیست برای بیمار ایجاد می شود.

آیا بیوپسی دهان دردناک است؟

شما نباید در طول عمل بیوپسی احساس درد کنید - شاید فقط فرو رفتن یک سوزن تیز را در حین تزریق بی‌حس کننده موضعی یا زمانی که از سوزن برای بیوپسی استفاده می‌شود را حس کنید. استفاده از ابزارهای مختلف همچنین ممکن است منجر به فشار جزئی در هنگام جمع آوری نمونه شود.

پس از از بین رفتن بیهوشی، بسته به محل انجام بیوپسی، محل ممکن است برای چند روز احساس درد کند. ممکن است بخواهید از غذاهای نرم استفاده کنید و از داروهای بدون نسخه برای درد استفاده کنید (از مصرف NSAIDS خودداری کنید، که می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد). اگر درد قابل توجهی از بیوپسی تجربه کردید، ممکن است برای شما داروهای ضد درد تجویز شود.

آزمایش بیوپسی لثه برای چه مواردی استفاده می شود؟

بیوپسی لثه، بافت غیرطبیعی یا مشکوک لثه را آزمایش می کند. پزشک شما ممکن است آن را برای کمک به تشخیص توصیه کند:

• زخم یا ضایعه روی لثه شما که بیش از دو هفته طول بکشد.

• یک لکه سفید یا قرمز روی لثه شما

• زخم روی لثه شما

• تورم لثه شما که از بین نمی رود.

• تغییراتی در لثه‌های شما که باعث لق شدن دندان یا پروتز می‌شود.

همچنین می‌توان از بیوپسی لثه همراه با آزمایش‌های تصویربرداری برای نشان دادن مرحله سرطان لثه استفاده کرد. تست های تصویربرداری شامل اشعه ایکس، سی تی اسکن و اسکن MRI است.

اطلاعات حاصل از بیوپسی لثه، همراه با یافته های آزمایشات تصویربرداری، می تواند به پزشک کمک کند تا سرطان لثه را در اسرع وقت تشخیص دهد. تشخیص زودهنگام به معنای اسکار کمتر ناشی از برداشتن تومورها و نرخ بالاتر بقا است.

بیوپسی باز برشی یا اکسیزیونال استفاده کنیم؟

اگر بیوپسی باز برش یا اکسیزیونال انجام می دهید، پزشک یک برش کوچک روی پوست ایجاد می کند. ممکن است در حین عمل کمی فشار یا ناراحتی جزئی احساس کنید. بی حسی موضعی که پزشک شما استفاده می کند باید از احساس درد در شما جلوگیری کند.

ممکن است برای توقف هرگونه خونریزی، کوتریزاسیون الکتریکی لازم باشد. این روش شامل استفاده از جریان الکتریکی یا لیزر برای مهر و موم کردن عروق خونی است. در برخی موارد، پزشک از بخیه برای بستن ناحیه باز و تسریع بهبودی استفاده می کند. گاهی اوقات بخیه ها قابل جذب هستند. این بدان معنی است که آنها به طور طبیعی حل می شوند. اگر نه، باید در عرض یک هفته بازگردید تا آنها را حذف کنید.

بیوپسی با سوزن ظریف از راه پوست

اگر بیوپسی با سوزن ظریف از راه پوست انجام می دهید، پزشک یک سوزن را از طریق ضایعه روی لثه شما وارد می کند و برخی از سلول ها را استخراج می کند. آنها ممکن است همان تکنیک را در چندین نقطه مختلف در ناحیه آسیب دیده تکرار کنند.

بیوپسی سوزنی هسته از راه پوست

اگر بیوپسی سوزنی هسته از راه پوست انجام می دهید، پزشک یک تیغه دایره ای کوچک را روی ناحیه آسیب دیده فشار می دهد. سوزن قسمتی از پوست را با حاشیه گرد برش می دهد. با کشیدن مرکز ناحیه، پزشک یک پلاگ یا هسته سلولی را استخراج می کند.

هنگامی که نمونه بافت بیرون کشیده می شود، ممکن است صدای کلیک یا ترکیدن بلند را از سوزن فنری بشنوید. در طول این نوع بیوپسی به ندرت خونریزی زیادی از محل وجود دارد. این ناحیه معمولاً بدون نیاز به بخیه بهبود می یابد.

بیوپسی برس

اگر بیوپسی با برس انجام می دهید، ممکن است نیازی به بی حسی موضعی در محل نداشته باشید. پزشک یک برس را به شدت روی ناحیه غیر طبیعی لثه شما می مالد. ممکن است در طول این روش فقط خونریزی، ناراحتی یا درد کمی را تجربه کنید. از آنجایی که این تکنیک غیرتهاجمی است، پس از آن نیازی به بخیه نخواهید داشت.

بهبودی پس از بیوپسی چگونه است؟

پس از بیوپسی لثه، بی حسی در لثه ها به تدریج از بین می رود. می توانید فعالیت های عادی و رژیم غذایی خود را در همان روز از سر بگیرید. در طول بهبودی، محل بیوپسی ممکن است برای چند روز درد داشته باشد. ممکن است پزشک از شما بخواهد که به مدت یک هفته از مسواک زدن اطراف محل خودداری کنید. اگر بخیه زده اید، ممکن است مجبور شوید به پزشک یا دندانپزشک خود مراجعه کنید تا بخیه ها را بکشند.

در صورتی که لثه های شما:

• خونریزی
• متورم شدن
• برای مدت طولانی زخم باقی بماند

باید به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول