دندان پزشکی یوسف بالوی پوریکی از روش های درمانی دندانپزشکی که در سال های اخیر که توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. ایمپلنت دندان می باشد. روش درمانی ایمپلنت هم جز درمان های عمومی و هم جز درمان های زیبایی در دندانپزشکی محسوب می شود. اولین بار در سال 1952 یک دندانپزشک سوئدی به این نتیجه رسید که تیتانیوم در استخوان ثابت می ماند، و استخوان می توان روی آن رشد کند. این کشف که به صورت کاملا اتفاقی انجام کرد منجر به ابداع ایمپلنت های امروزی شده است.
مواد ساخت ایمپلنت
دندانپزشکان برای آنکه بتوانند ایمپلنت را بسازند از مواد مختلفی برای ساخت آن استفاده کردند. در ابتدا از کربن شیشه ای برای ساخت ایمپلنت استفاده شد. کربن شیشه ای با استخوان واکنش خوبی نشان داد و می توانست گزینه ای خوب برای ساخت ایمپلنت باشد. اما از آنجایی که کربن شیشه ای بسیار شکننده است نمی توانست برای پایه دندان استفاده شود. پس دندانپزشکان تصمیم گرفتند از همان تیتانیوم برای ساخت ایمپلنت استفاده کنند اما تیتانیوم هم مشکلات خود را به همراه داشت که مهمترین آنها نرم بودن آن بود، اما این مشکل هم با استفاده از ساخت آلیاژ تیتانیوم بر طرف شد و همانطور که می دانید اغلب ایمپلنت های ساخته شده، از آلیاژ تیتانیوم ساخته می شوند.
تیتانیوم در برابر فلز های دیگر برتری بیشتری داشت زیرا هم ماده ای مفید می باشد و هم حساسیت زا نیست. تا به امروز استخوان فک هیچ بیماری نسبت به آلیاژ تیتانیوم حساسیت نشان نداده است. در صورتی که بسیاری از فلزات دیگر نظیر نیکل برای افراد ایجاد حساسیت کرده است.
ایمپلنت ساخته شده از جنس تیتانیوم می تواند سال ها در دهان انسان بماند بدون آنکه دچار خرابی یا پوسیدگی شود.
اما با این حال بسیاری از افراد از اینکه یک فلز در بدنشان باشد هراس دارند که این نگرانی امروزه بر طرف شده است. شرکت های ساخت تجهیزات پزشکی همه روزه در حال ساخت تجهیزات پزشکی با جدید ترین مواد هستند. این شرکت ها همچنین بر روی ساخت ایمپلنت با مواد و تکنولوژی جدید تحقیقات گسترده ای انجام داده آن که نتیجه آن ساخت ایمپلنت های جدید بدون استفاده از فلز بوده است.
دندانپزشکان و محققان تصمیم گرفتند از فلز دیگری برای ساخت ایمپلنت و همچنین دیگر مواد به کار رفته در دندان ها مانند روکش استفاده کنند. این ماده که نوعی فلز می باشد، زیرکونیا نام دارد. زیر کونیا شبیه به الماس است. برای استفاده از زیر کونیا در دهان آن را به شکل اکسید زیر کونیا درست کرده اند. اکسید زیر کونیا از مواد مختلفی ساخته شده است که در نهایت سفید و به شکل سرامیک می باشد. با آن که در این ماده اتم های فلز نیز وجود دارد اما سرامیکی و سفید است و استحکام و مقاومت بالایی دارد.
از زیرکونیا برای ساخت روکش دندان، بریج، دندان مصنوعی و ... استفاده می شود و با توجه به آنکه به راحتی می تواند در استخوان فک قرار بگیرد از آن به عنوان مواد ساخت ایمپلنت نیز استفاده می کنند.
تیتانیوم یا زیرکونیا
امروزه در ساخت ایمپلنت ها هم از تیتانیوم استفاده می کنند و هم از زیرکونیا، اما کدامیک از این دو ماده برای ساخت ایمپلنت مناسب تر می باشد؟
طبق گفته های بالا هر دو ماده نیز کاملا بی ضرر هستند و برای استفاده در استخوان مناسب می باشند. تیتانیوم از پیش تر ها نیز برای ایمپلنت استفاده می شد اما زیرکونیا تقریبا ماده ای جدید است که با استفاده از آن ایمپلنت ها را می سازند.
زیرکونیا معمولا به صورت یک تکه ساخته می شود و نمی توان برای ساخت ایمپلنت های دو تکه از آن استفاده نمود. اما تیتانیوم برای ساخت ایمپلنت های دو تکه بسیار مناسب می باشند و انعطاف آنها بیشتر از زیرکونیا است. منظور از ایمپلنت های دو تکه این است که یک قسمت از آن جایگزین ریشه دندان می شود و قسمت دیگر برای قرار دادن روکش دندان روی لثه قرار می گیرد. ایمپلنت های دو تکه کاربرد های بیشتری نسبت به ایمپلنت های یک تکه دارند. از ایمپلنت های دو تکه برای ساخت دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت یا اوردنچر، استفاده می کنند.
همچنین می توان از ایمپلنت های دو تکه به صورت زاویه دارد دهان استفاده نمود. وقتی فضای فک برای قرار دادن ایمپلنت اندک باشد دندانپزشک ایمپلنت را به صورت زاویه دارد در استخوان فک جا گذاری می کند. زیرکونیا نیز نسبت به تیتانیوم بر تری های خود را دارد. در آخر این دندانپزشک است که تشخیص می دهد از کدامیک برای ایمپلنت استفاده کند.
درمان ایمپلنت دندان ماه ها به طول می انجامد و مشکلات خود را به همراه خواهد داشت. دندانپزشک ابتدا باید پایه ایمپلنت را در استخوان فک قرار بدهد و تا زمانی که استخوان فک روی ایمپلنت رشد کند صبر نماید که این مدت می تواند ماه ها به طول بیانجامد.
نکته قابل توجه این است که گزارش شکست ایمپلنت های از نوع زیرکونیا بیشتر از تیتانیوم بوده است.
شاید در آینده ای نزدیک شاهد این باشیم که مواد جدیدی بجای این دو ماده ابداع شوند که تمامی مشکلات تیتانیوم و زیر کونیا را بر طرف کنند.